DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Dettloff, Paweł: Jan Neinderffer krakowski twórca rokokowych malowideł ¬ściennych
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0082
80
Paweł Dettloff
35. Kraków, kolegiata św. Floriana, jeden
z malowanych zacheuszków w nawie głównej,
stan z 2007 r. Fot. Danuta Kleszczyńska-Czapczyńska
tego dzieła sztuki decyduje nie tylko bogaty program ikonograficzny, obejmujący główne
przedstawienia figuralne oraz emblematyczne, lecz także środki artystyczne, dzięki któ-
rym uzyskano niezwykle efektowną i sugestywną całość. Podkreślić należy, że osiągnięto
ją przy pomocy środków malarskich, co stawia ten zespół w rzędzie najlepszych dzieł
XVIII-wiecznego malarstwa monumentalnego w Krakowie77. Tym bardziej zastanawiają-
ce jest długotrwałe pomijanie tego zabytku w pracach historyków sztuki. Być może przy-
czyną tego jest usytuowanie w trudno dostępnym miejscu, jakim jest druga zakrystia
kościoła dominikanów w Krakowie.
Malowidła są w bardzo dobrym stanie. Wprawdzie były one restaurowane, na co wska-
zują zauważone zmiany niektórych inskrypcji78, ale jak można sądzić z oględzin poszcze-
gólnych partii oraz szczegółów, a także z dokumentacji prac konserwatorskich z roku
198779, mamy tu do czynienia ze stosunkowo dobrze zachowanym XVIII-wiecznym ory-
ginałem.
W malowidłach zakrystii kluczową rolę odgrywają obraz i słowo. Ich treść skupia się
wokół znaczenia Najświętszej Ofiary, akcentując rolę św. Tomasza z Akwinu (il. 32).
Postać świętego umieszczono pośrodku sklepienia, a cytaty z jego hymnu o Eucharystii
wraz z wybranymi wersetami z Biblii odnajdujemy w różnych miejscach. Niezwykle prze-
myślany i starannie dobrany program ikonograficzny był zapewne opracowany przez do-
minikanów, którzy jego urzeczywistnienie na powierzchni sklepienia powierzyli Janowi
Neinderfferowi. Jak na razie brak na to potwierdzenia źródłowego, ale o jego niewątpli-
wym autorstwie świadczą cechy formalne, nie tylko te ogólne, typowe dla malarstwa tego
czasu, ale przede wszystkim indywidualny styl malarski, noszący wyraźne znamiona
pędzla tego artysty.
77 Oczywiście przewyższająje choćby skalą wystroje malarskie kościołów pijarów i bonifratrów (potrynitarski).
78 KURZEJ, op. cit., s. 792, 794.
79 Archiwum Polskiej Prowincji 00. Dominikanów w Krakowie, zespół akt Klasztoru Dominikanów w Krakowie,
sygn. Kr 1273: Skarbiec przy kościele Św. Trójcy (00. Dominikanów). Dokumentacja konserwatorska wykonana na
zlecenie klasztoru, oprac. Zbigniew SKUPIO, Kraków 1987.
Paweł Dettloff
35. Kraków, kolegiata św. Floriana, jeden
z malowanych zacheuszków w nawie głównej,
stan z 2007 r. Fot. Danuta Kleszczyńska-Czapczyńska
tego dzieła sztuki decyduje nie tylko bogaty program ikonograficzny, obejmujący główne
przedstawienia figuralne oraz emblematyczne, lecz także środki artystyczne, dzięki któ-
rym uzyskano niezwykle efektowną i sugestywną całość. Podkreślić należy, że osiągnięto
ją przy pomocy środków malarskich, co stawia ten zespół w rzędzie najlepszych dzieł
XVIII-wiecznego malarstwa monumentalnego w Krakowie77. Tym bardziej zastanawiają-
ce jest długotrwałe pomijanie tego zabytku w pracach historyków sztuki. Być może przy-
czyną tego jest usytuowanie w trudno dostępnym miejscu, jakim jest druga zakrystia
kościoła dominikanów w Krakowie.
Malowidła są w bardzo dobrym stanie. Wprawdzie były one restaurowane, na co wska-
zują zauważone zmiany niektórych inskrypcji78, ale jak można sądzić z oględzin poszcze-
gólnych partii oraz szczegółów, a także z dokumentacji prac konserwatorskich z roku
198779, mamy tu do czynienia ze stosunkowo dobrze zachowanym XVIII-wiecznym ory-
ginałem.
W malowidłach zakrystii kluczową rolę odgrywają obraz i słowo. Ich treść skupia się
wokół znaczenia Najświętszej Ofiary, akcentując rolę św. Tomasza z Akwinu (il. 32).
Postać świętego umieszczono pośrodku sklepienia, a cytaty z jego hymnu o Eucharystii
wraz z wybranymi wersetami z Biblii odnajdujemy w różnych miejscach. Niezwykle prze-
myślany i starannie dobrany program ikonograficzny był zapewne opracowany przez do-
minikanów, którzy jego urzeczywistnienie na powierzchni sklepienia powierzyli Janowi
Neinderfferowi. Jak na razie brak na to potwierdzenia źródłowego, ale o jego niewątpli-
wym autorstwie świadczą cechy formalne, nie tylko te ogólne, typowe dla malarstwa tego
czasu, ale przede wszystkim indywidualny styl malarski, noszący wyraźne znamiona
pędzla tego artysty.
77 Oczywiście przewyższająje choćby skalą wystroje malarskie kościołów pijarów i bonifratrów (potrynitarski).
78 KURZEJ, op. cit., s. 792, 794.
79 Archiwum Polskiej Prowincji 00. Dominikanów w Krakowie, zespół akt Klasztoru Dominikanów w Krakowie,
sygn. Kr 1273: Skarbiec przy kościele Św. Trójcy (00. Dominikanów). Dokumentacja konserwatorska wykonana na
zlecenie klasztoru, oprac. Zbigniew SKUPIO, Kraków 1987.