Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (78.2016)

Relikwiarz głowy św. Jana Kantego w krakowskim kościele św. Anny

167


9. Personifikacja Pragnienia
Sprawiedliwości. Fragment relikwiarza,
głowy św. Jana Kantego. Michał Kurzej


10. Św. Jan Kanty nawracający zbójców.
Fragment relikwiarza głowy św. Jana Kantego.
Fot. Michał Kurzej

Wygląd figurek na narożach relikwiarza przeważnie odpowiada opisanemu w kazaniu,
a brak niektórych atrybutów jest kwestią wtórną, na co wskazuje układ rąk postaci, które
pierwotnie je trzymały. Warto zaznaczyć, że pomysł na przedstawienie błogosławieństw
pod postaciami personifikacji różni się od dominującej w XVII w. tradycji obrazowania
ich przez alegorie biblijne (np. czystość serca - Zwiastowanie Najświętszej Marii Pannie,
prześladowanie - Ukamienowanie św. Szczepana), rozpowszechnionej przez ryciny we-
dług rysunków Maartena van Heemskerka i Hendricka Golziusa.
Ułożenie scen zgodnie z tekstem Kazania na Górze wydaje się najbardziej prawdopo-
dobne, gdyż pozwalało najpełniej wydobyć retoryczną wymowę dekoracji relikwiarza.
Związek personifikacji ze scenami żywota Kantego jest stosunkowo łatwy do odtworze-
nia, gdyż przeważnie wyjaśniają go inskrypcje. Pierwsza z personifikacji jest zwrócona
w prawo, należy więc przyjąć, że figurki znajdowały się na lewo od powiązanych z nimi
scen. Taka kolejność odczytania przedstawień ukazanych na relikwiarzu podkreśla em-
blematyczny charakter całej kompozycji - figurki trzymają kartusze z lemmami, trybowa-
ne sceny na ściankach, odnoszące się do nich wyobrażenia, a umieszczone pod nimi
dystychy mają charakter zwięzłych eksplikacji. Obszerniejsze wyjaśnienie okoliczności
ukazanych wydarzeń można zaś znaleźć w żywocie autorstwa Opatowiusza.