Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (78.2016)

Z DZIEJÓW PEWNEGO ZASTAWU, CZYLI „ZAMEK" DeUTSCH-EyLAU ALIAS „DWÓr" GrOSS-WeRDER 453


19. Wojsławice - rzut budowli wg J. Augustyniaka. Repr. wg Leszek Kajzer, Zamki i dwory
obronne w Polsce Centralnej, Warszawa 2004, il. 60 na s. 66

ławie) podać można np. budowlę w Castkovie (il. 20), pochodzącą w swym zrębie z lat 40.
XV w.79 W początkach XVI stulecia obiekt został przebudowany i do starszej gotyckiej
wieży mieszkalnej dostawiono drugą, tworząc niewielki zamek dwuwieżowy. W 2. poło-
wie XVI w. zlikwidowano w zewnętrznej bryle budowli wyraźny podział na dwa domy,
których odrębność zaznaczała się odtąd jedynie w zachowaniu osobnych połaci dacho-
wych, przykrywających także obszerną sień, dawny dziedziniec dworski. Zapewne zbli-
żone przemiany przeszła też budowla na Wielkiej Żuławie. Wiązały się one również
z wymurowaniem w obu domach od południa i północy szczytów, zapewne doszło także
do przebicia nowych otworów okiennych w niższych partiach muru. Podczas omawianej
zmiany prymarnej funkcji zamku tudzież dworu być może również uległy likwidacji jego
dodatkowe urządzenia obronne, jak fosy, wały czy palisady, choć ze względu na bezpiecz-
ną lokalizację budowli na wyspie nie należy wykluczać, że takowe nigdy nie istniały.
Niestety schematyczne potraktowanie form szczytów budowli uniemożliwia poszukiwa-
nia analogii formalnych, niemniej czas opisywanych przemian można zamknąć
w przedziale od 3. ćwierci XVI po 1. ćwierć XVII stulecia.
Stawiając pytanie o moment kreacji omawianej budowli należy również rozważyć zagad-
nienie jej zaniku. Jako że plan Jezioraka jest pierwszym i ostatnim źródłem kartograficznym,

79 Ladislav SVOBODA, „Castkov", [w:] Ladislav SVOBODA et al., Encyklopedie Ćeskych Erzi, t. 1, Praha 1998,
s. 74-75.