DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Recenzje
DOI article:Rupiewicz, Romana: Lenda medii aevi: Średniowieczne zabytki dawnego opactwa w Lądzie - nowe odkrycia, najnowsze badania$dRed$dJanusz Nowiński przy współpracy Przemysława Mrozowskiego, Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego, Ląd-Poznań-Warszawa 2015, ss. 167, il.
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0572
562
Romana Rupiewicz
1. Wstępna próba ustalenia chronologii względnej wznoszenia klasztoru w Lądzie. Oprac. E. Łużyniecka
zamieszczona na końcu książki zawiera pełny wy-
kaz publikacji cytowanych przez Autorów, w tym
wykaz archiwaliów i pozycji wcześniej niepubliko-
wanych.
Książkę otwiera artykuł znakomitej znawczyni
historii architektury cysterskiej Ewy Łużynieckiej:
Badania architektoniczne średniowiecznego klasz-
toru w Lądzie (s. 10-31). Tekst ten jest pokłosiem
badań architektonicznych w Lądzie prowadzonych
pod Jej kierunkiem przez Wydział Architektury Po-
litechniki Wrocławskiej. Badaczka wnikliwie oma-
wia dotychczasowy stan badań kolejnych faz budo-
wy i przeobrażeń lądzkiego klasztoru i kościoła, nie
pomijając źródeł archiwalnych oraz ustaleń arche-
ologów. Wydawałoby się, że trudno o nowe wnioski,
skoro średniowieczny zespół zachowany jest z licz-
nymi przekształceniami nowożytnymi, a dokładna
lokalizacja i kształt pierwszych budowli lądzkiego
cenobium pozostają niewiadomą. Jednak analizy
pozostałości średniowiecznej ściany, zachowanej w
północnej części strychu nad wschodnim skrzydłem
klasztoru, doprowadziły badaczkę do przekonania,
że mur ten pierwotnie wyznaczał południową ścianę
południowego ramienia transeptu nieistniejącego dziś
średniowiecznego kościoła. Ewa Łużyniecka uznała,
że nowożytny transept kościoła nie został zbudowany
w miejscu średniowiecznego. To stwierdzenie wnosi
nowe spojrzenie na dzieje architektury średniowiecz-
nego kościoła cystersów w Lądzie i z pewnością sta-
nie się przyczynkiem do dalszych wniosków.
Ewa Łużyniecka podczas prowadzonych badań
architektonicznych wyodrębniła dwie fazy budowy
klasztoru (il. 1). Pierwsza trwała od XIII w. do
1. połowy XIV w. - zbudowano wówczas skrzydło
wschodnie, północne i południowe klasztoru, nato-
miast następująca po niej druga faza zakończyła się
w wieku XIV - wzniesiono wtedy skrzydło zachod-
nie i lavabo w wirydarzu. Zaproponowany podział
został potwierdzony analizami wątków zachowa-
nych murów i analogii poszukiwanych w budownic-
twie cysterskim, zwłaszcza w Pelplinie. Badaczka
zidentyfikowała w konstrukcji murów wątek wen-
dyjski, charakterystyczny zwłaszcza dla pierwszej
fazy, oraz ceglane układy gotyckie z detalami z ka-
mieni naturalnych i sztucznych, typowe dla rozbu-
dowy w drugiej fazie prac budowlanych.
Ewa Łużyniecka podkreśliła, że mnisi podczas
budowy skrzydła południowego klauzury (fraternia,
refektarz, kuchnia), wzięli pod uwagę naturalne
ukształtowanie terenu i dlatego ulokowali tam do-
datkowo cellarium - sytuowane niemal zawsze tyl-
ko w zachodnich częściach klasztorów. Innym niety-
Romana Rupiewicz
1. Wstępna próba ustalenia chronologii względnej wznoszenia klasztoru w Lądzie. Oprac. E. Łużyniecka
zamieszczona na końcu książki zawiera pełny wy-
kaz publikacji cytowanych przez Autorów, w tym
wykaz archiwaliów i pozycji wcześniej niepubliko-
wanych.
Książkę otwiera artykuł znakomitej znawczyni
historii architektury cysterskiej Ewy Łużynieckiej:
Badania architektoniczne średniowiecznego klasz-
toru w Lądzie (s. 10-31). Tekst ten jest pokłosiem
badań architektonicznych w Lądzie prowadzonych
pod Jej kierunkiem przez Wydział Architektury Po-
litechniki Wrocławskiej. Badaczka wnikliwie oma-
wia dotychczasowy stan badań kolejnych faz budo-
wy i przeobrażeń lądzkiego klasztoru i kościoła, nie
pomijając źródeł archiwalnych oraz ustaleń arche-
ologów. Wydawałoby się, że trudno o nowe wnioski,
skoro średniowieczny zespół zachowany jest z licz-
nymi przekształceniami nowożytnymi, a dokładna
lokalizacja i kształt pierwszych budowli lądzkiego
cenobium pozostają niewiadomą. Jednak analizy
pozostałości średniowiecznej ściany, zachowanej w
północnej części strychu nad wschodnim skrzydłem
klasztoru, doprowadziły badaczkę do przekonania,
że mur ten pierwotnie wyznaczał południową ścianę
południowego ramienia transeptu nieistniejącego dziś
średniowiecznego kościoła. Ewa Łużyniecka uznała,
że nowożytny transept kościoła nie został zbudowany
w miejscu średniowiecznego. To stwierdzenie wnosi
nowe spojrzenie na dzieje architektury średniowiecz-
nego kościoła cystersów w Lądzie i z pewnością sta-
nie się przyczynkiem do dalszych wniosków.
Ewa Łużyniecka podczas prowadzonych badań
architektonicznych wyodrębniła dwie fazy budowy
klasztoru (il. 1). Pierwsza trwała od XIII w. do
1. połowy XIV w. - zbudowano wówczas skrzydło
wschodnie, północne i południowe klasztoru, nato-
miast następująca po niej druga faza zakończyła się
w wieku XIV - wzniesiono wtedy skrzydło zachod-
nie i lavabo w wirydarzu. Zaproponowany podział
został potwierdzony analizami wątków zachowa-
nych murów i analogii poszukiwanych w budownic-
twie cysterskim, zwłaszcza w Pelplinie. Badaczka
zidentyfikowała w konstrukcji murów wątek wen-
dyjski, charakterystyczny zwłaszcza dla pierwszej
fazy, oraz ceglane układy gotyckie z detalami z ka-
mieni naturalnych i sztucznych, typowe dla rozbu-
dowy w drugiej fazie prac budowlanych.
Ewa Łużyniecka podkreśliła, że mnisi podczas
budowy skrzydła południowego klauzury (fraternia,
refektarz, kuchnia), wzięli pod uwagę naturalne
ukształtowanie terenu i dlatego ulokowali tam do-
datkowo cellarium - sytuowane niemal zawsze tyl-
ko w zachodnich częściach klasztorów. Innym niety-