DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Artykuły
DOI article:Wiszniewska, Anna: Towarzystwo "Zdobnictwo Polskie" - próba przeszczepienia na grunt warszawski zdobyczy "Warsztatów Krakowskich"
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0673
Towarzystwo „Zdobnictwo Polskie"
659
dowej Wystawie Sztuk Dekoracyjnych i Nowoczesnego Przemysłu w Paryżu w 1925 r.
Powierzył on Towarzystwu urządzenie kolejnej wystawy tego typu, która już oficjalnie
miała stać się przeglądowym pokazem polskiej sztuki dekoracyjnej i posłużyć do wyło-
nienia eksponatów na paryski pokaz (il. 4-6). Zachowała się korespondencja w tej sprawie
między Natalią Boberówną a Jerzym Warchałowskim18. Wynika z niej, że początkowo
ekspozycję planowano zorganizować w Zachęcie w grudniu 1924 lub w styczniu 1925 r.
Ostatecznie, z powodu braku miejsca, urządzono ją w lutym 1925 r. w kamienicy Barycz-
ków na Starym Mieście w Warszawie (il. 7)19.
W trakcie wymiany korespondencji na ten temat, Boberówna zaproponowała zorgani-
zowanie sprzedaży polskiego rzemiosła artystycznego („rękodzielnictwa") w czasie trwa-
nia wystawy w Paryżu. Propozycja była starannie przemyślana, pomysłodawczyni podała
nawet nazwiska osób, które mogłyby się zająć organizacją sprzedaży (m.in. nieznanych
z imienia panów Hersego i Olszewskiego), argumentowała również, że szansa zarobku
będzie dla polskich wytwórców dodatkową zachętą do pracy. Warchałowski zaakcepto-
wał tę ideę, a sprzedaż okazała się dużym sukcesem. Polski kiosk (proj. Karol Stryjeński),
przed którym grała góralska kapela był bardzo popularny wśród zwiedzających, a panie
obsługujące sklep robiły duże wrażenie wielką kulturą i znajomością tematu.
Udział w paryskiej wystawie z 1925 r. był ostatnim udokumentowanym przejawem
aktywności „Zdobnictwa". Nie wiadomo dokładnie kiedy Towarzystwo zostało rozwiąza-
ne i czy to w ogóle formalnie nastąpiło. Po przetransportowaniu eksponatów do Warsza-
wy rozliczano się jeszcze z wystawcami oraz wypłacano należność za sprzedane
przedmioty bądź odszkodowania za rzeczy zniszczone lub skradzione. Od tego momentu
nie zarejestrowano żadnych przejawów działalności Towarzystwa „Zdobnictwo Polskie".
Być może wiązało się to z odejściem Natalii Boberówny, która po zakończeniu spraw
związanych z transportem powystawowych eksponatów z Paryża do Warszawy zrezygno-
wała z działalności w strukturach Towarzystwa. Możliwe też, że schyłek „Zdobnictwa"
miał związek z pojawieniem się w 1926 r. w Warszawie nowego ugrupowania, jakim była
Spółdzielnia Artystów ŁAD.
Należy się zastanowić, czy utworzenie Towarzystwa „Zdobnictwo Polskie" było dzia-
łaniem świadomie inspirowanym „Warsztatami Krakowskimi"? Odpowiedź nie może być
jednoznaczna, gdyż z jednej strony Towarzystwo było z pewnością inicjatywą przedstawi-
cielek warszawskiej socjety i społeczniczek, nie tylko artystów i projektantów, z drugiej
zaś stworzenie statutu, konsekwentne realizowanie zawartego w nim programu, nawiąza-
nie współpracy z „Warsztatami Krakowskimi", wreszcie udział i sukces, jaki odniosło na
wystawie paryskiej świadczy o większych ambicjach założycieli i o tym, że naśladowali
najlepsze wzory. Tym wzorem mogły być Warsztaty Krakowskie lub powstałe wcześniej
w Krakowie ugrupowanie ARMR.
Oczywiście, w porównaniu z „Warsztatami Krakowskimi", których artyści tworzyli kom-
pleksowe projekty przeznaczone dla gmachów użyteczności publicznej, inteligenckich
mieszkań, a także kształtowali w dużej mierze polską odmianę stylu art deco, Towarzystwo
„Zdobnictwo" działało z mniejszym rozmachem i miało odpowiednio mniejsze osiągnięcia.
Przede wszystkim skupiało artystów i wykonawców o wiele mniejszej znanych niż ci,
którzy należeli do „Warsztatów Krakowskich". Było stowarzyszeniem wytwórców, które
18 Zbiory Specjalne Instytutu Sztuki PAN, Warszawa, nr inw. 808: Archiwum Wystawy Paryskiej 1925.
19 Anna KOSTRZYŃSKA-MIŁOSZ, „Wystawa w kamienicy Baryczków - przygotowania do wystawy paryskiej", [w:]
Wystawa paryska 1925. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN, Warszawa, 16-17 listopada 2005, red. Joanna
M. SOSNOWSKA, Warszawa 2007, s. 103-109.
659
dowej Wystawie Sztuk Dekoracyjnych i Nowoczesnego Przemysłu w Paryżu w 1925 r.
Powierzył on Towarzystwu urządzenie kolejnej wystawy tego typu, która już oficjalnie
miała stać się przeglądowym pokazem polskiej sztuki dekoracyjnej i posłużyć do wyło-
nienia eksponatów na paryski pokaz (il. 4-6). Zachowała się korespondencja w tej sprawie
między Natalią Boberówną a Jerzym Warchałowskim18. Wynika z niej, że początkowo
ekspozycję planowano zorganizować w Zachęcie w grudniu 1924 lub w styczniu 1925 r.
Ostatecznie, z powodu braku miejsca, urządzono ją w lutym 1925 r. w kamienicy Barycz-
ków na Starym Mieście w Warszawie (il. 7)19.
W trakcie wymiany korespondencji na ten temat, Boberówna zaproponowała zorgani-
zowanie sprzedaży polskiego rzemiosła artystycznego („rękodzielnictwa") w czasie trwa-
nia wystawy w Paryżu. Propozycja była starannie przemyślana, pomysłodawczyni podała
nawet nazwiska osób, które mogłyby się zająć organizacją sprzedaży (m.in. nieznanych
z imienia panów Hersego i Olszewskiego), argumentowała również, że szansa zarobku
będzie dla polskich wytwórców dodatkową zachętą do pracy. Warchałowski zaakcepto-
wał tę ideę, a sprzedaż okazała się dużym sukcesem. Polski kiosk (proj. Karol Stryjeński),
przed którym grała góralska kapela był bardzo popularny wśród zwiedzających, a panie
obsługujące sklep robiły duże wrażenie wielką kulturą i znajomością tematu.
Udział w paryskiej wystawie z 1925 r. był ostatnim udokumentowanym przejawem
aktywności „Zdobnictwa". Nie wiadomo dokładnie kiedy Towarzystwo zostało rozwiąza-
ne i czy to w ogóle formalnie nastąpiło. Po przetransportowaniu eksponatów do Warsza-
wy rozliczano się jeszcze z wystawcami oraz wypłacano należność za sprzedane
przedmioty bądź odszkodowania za rzeczy zniszczone lub skradzione. Od tego momentu
nie zarejestrowano żadnych przejawów działalności Towarzystwa „Zdobnictwo Polskie".
Być może wiązało się to z odejściem Natalii Boberówny, która po zakończeniu spraw
związanych z transportem powystawowych eksponatów z Paryża do Warszawy zrezygno-
wała z działalności w strukturach Towarzystwa. Możliwe też, że schyłek „Zdobnictwa"
miał związek z pojawieniem się w 1926 r. w Warszawie nowego ugrupowania, jakim była
Spółdzielnia Artystów ŁAD.
Należy się zastanowić, czy utworzenie Towarzystwa „Zdobnictwo Polskie" było dzia-
łaniem świadomie inspirowanym „Warsztatami Krakowskimi"? Odpowiedź nie może być
jednoznaczna, gdyż z jednej strony Towarzystwo było z pewnością inicjatywą przedstawi-
cielek warszawskiej socjety i społeczniczek, nie tylko artystów i projektantów, z drugiej
zaś stworzenie statutu, konsekwentne realizowanie zawartego w nim programu, nawiąza-
nie współpracy z „Warsztatami Krakowskimi", wreszcie udział i sukces, jaki odniosło na
wystawie paryskiej świadczy o większych ambicjach założycieli i o tym, że naśladowali
najlepsze wzory. Tym wzorem mogły być Warsztaty Krakowskie lub powstałe wcześniej
w Krakowie ugrupowanie ARMR.
Oczywiście, w porównaniu z „Warsztatami Krakowskimi", których artyści tworzyli kom-
pleksowe projekty przeznaczone dla gmachów użyteczności publicznej, inteligenckich
mieszkań, a także kształtowali w dużej mierze polską odmianę stylu art deco, Towarzystwo
„Zdobnictwo" działało z mniejszym rozmachem i miało odpowiednio mniejsze osiągnięcia.
Przede wszystkim skupiało artystów i wykonawców o wiele mniejszej znanych niż ci,
którzy należeli do „Warsztatów Krakowskich". Było stowarzyszeniem wytwórców, które
18 Zbiory Specjalne Instytutu Sztuki PAN, Warszawa, nr inw. 808: Archiwum Wystawy Paryskiej 1925.
19 Anna KOSTRZYŃSKA-MIŁOSZ, „Wystawa w kamienicy Baryczków - przygotowania do wystawy paryskiej", [w:]
Wystawa paryska 1925. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN, Warszawa, 16-17 listopada 2005, red. Joanna
M. SOSNOWSKA, Warszawa 2007, s. 103-109.