DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16955#0059
CORONEBVRGVM.
Fm,Uh L'T 'g'am' Hant* infulam,inter aliaperegregia eaftra&oppida, vnica «»-Mari,
’ arX de5“Kr 'XOrl’at- »« lac dicitur, 5,u ft mirsbtfi opere
onis vZS. ^ b hl!i5uo!''1““‘icatprcpr,amentari, nedum expugnari queat.Ita, yt non immerito L.
Hsc, lerenns. Damas Rege Fndenco Secundo ita ordinante, & idea vniuerfa difponente vctere arcc hoc lori fi,n
ditusdiruta, excitata eft,extremxinfulsZelandiceor*pnefidio ictraftn.3 j r
fioni,maximis & innumerabilibus vndiq;conquifitisfaxis, intcrb- compadli &fift'nrara ;n!" ’1,rIaiS'-"anL’t tli n"
ra, compa&is atq; conclufis, ac loco fundamenti demerfis,tam valida eft ex ipfo mans fbndocduch v-in
gno prouolums procellis,atq; ad vatium, murost$;horrifonoboatu ac fremitu iilifos^dtra vilius priculh^td^Iuftin^ re q^eaVlW-
rantur exteri iymmetr,am& harmoniam ftrudturae Italicam, mirantur quotquot hoc cailrum intuentur, qui DanicaruravcfrnaHa
luftranr.Nam foue.s vallis,propugnacultsjmachinisij; grandi oribus,colubris, ferpentinariis, pluteis, mortariis muralibus* v-iriif&i
admirandi gener,, munitionibus, fulphureo nitrato* puluere, & omnis generi, corneam vfq;adeoinftr„aa, vt vix alia, qiodran
ftanrer dixero,totius Lurops, huic arci comparari debeat. Hoc fatentur ingenuh.quotquot in rcmotiffimis orbi, re«ion bu, re
rum v,ifudignatum,cur,oh obTcnutorcsfuerei ta mexteri,quhm RegiyMaieftati,Ihbditi. Qualesinter primo,HcnricusS'
GerardusRanzouius, Benednftus&Nicolaus Alefeldq, omnes remotiffimisperegrinaticmbuscrlti *
Intus,magn, fici, acplaneregiisconclambus, cubiculis, porticibus, menianis, adftuporem, magnificcexornata.quipiaurist, Dc.
tisipvetlitamquibu,omnes DaniaiRegcs acu vcnuftidepiai videntur,fupcr„J,rculpturis polita SiauroobdiialrefpledentTeS
cupre,^sobdudaiammispauimentadiu^erhceneri,coloribus variata, nitent. Muri cailisadnorm,* lapidibusconftaL.foueeoul
inftruap.eodem lapidum genere,a fundo ad fu mmum vlq; vtrinqtmunitf.Regia in hac Arce cuiina.prour etiam balneariunThypol
cauftum.in quo vtenliita omnia, diucsq;fiipellcx totaaigcntea. Media Arce,arca eftampia.dtvifuiucundiflima. Nam quoquo ver-
fum ocuiorum anem pandas,velI turre,prascelfas, vel teaum.folefplendentead inftarauri nitens, vel muros,magno ingenio el Jam
tiqiftrudiirpartifisuo, &feneftr„ confpicu.s ornatos,porticus & regiam familiam, deleaamq; nobilitatem paffim inambulantur]1^
aream tam fpaciofam ac latam occupantem videbis. In tiuapullitut,sthcatr is&Icenis,c0mcediie exhiberi,ignes volatiles proiidlpe
(Sicula, ludi,triumphi,decurftones equeftres, folenmahaftarum ludicra inftitui polEint Torner.,met-, vt,n, ; aniesProilu>ipc-
ai,haftas vibrare, bmulati&ludicro conflidu,ad exercitia equertria informari folent.Quin & fons largus ex cupro SLrLuiTtemT
busaqu!sabundans,are£ medium occupat, tantis ornamentis illultris, plane vtintuentibus fitadmiratmni rnincft q - ‘
Ii fumpAifa^a. Videntur ii lic ftatup mie*/uiiii opere,iufta hominis magnitudi^nefmrd ac nobil^artlficiofid^vari^T11*'^1^1-
'“um,qu°d nallis v,nbui humjnis ioco
ANN-O M. D. LXXX. FRIDERICVS IT. DaNIAH REX, CVRAVIT HOC SAXVM A PRIMO SVO LOCO VBI VI
CISSIM AI.IVS SVBROGATVS EST LAPIS, AD HVNC DEVOLVI LOCVM.
. HicZdandia&Schaniaprommentibusvtnnquepromontoriis, ita prope coeunt, v*t vix parui milliaris inter fe relinquant ma-
ris fpacium, quod vocatur, Orftttlf. Per hafce anguftias totingentia Germani*, Liuonif, Suetis & Ruffias flumina, inorien^L
marcfecxo.nerantia.ceu per cataraftas.pracipiticurfu, in latum illud interIutiam, Daniam&Noruegiampelagus exeunt. Adhun-
Jocum omnes naucs orientem verfus, & vice verfa,in Oceanum occidentalem curfum inlHtuentes, veluti ad centrum coi re arcem
que ipfam, vti ft dem & refidentiam Regiam, velorum depoft tione decenter cohoncftare, & vcdfgal Regio colledori pendere ne
ceJe eft.t t cu m m vtroque Iittore arx polita fit hic quidem Coroncburgum.illic Helfinburgum.Rcx.fi quando id ira ncceffitas do
ku lat, fuis m medio ccHocatis nauibus, ita has fauces occupare & occludere pottft, vt, qualcmcumque etiam numerolifiimcm chr
fem,ab mgrdTu vel egreflucohibcrijpofiit. In hunc locumifep.ffimevnod.educentas,fxpeetiam quadringentas, intercum etiam
fexcanas.atqucadeoplures&oneranasnaues,ex diuerfisEuropt partibusconucnirecontinmt. IlexinhacArcc-ubernatoremha
bet, Gerardum Ranzouium, Henna Ranzouij in DucatibusSclelvvici, Holfatias&Thietmartix vicarii, filium macnisp. regina’
tionibuscultum,qui Germaniam,Gratciam, PontumqueEuxinumperagrauit,& cx Conftantinopolirana vrbe Hierolblvmam fe
contulit,tum, per Itabam & Galliam m Hifpariiam Madritum, & in Lulitaniam Otifiponam profcdius iterfuum Lutetiampl f
rum, & in Angliam conuertitJnde rurfus in patriam folum Holfatiam,actum in Daniam fe recepit. Helfingora ODDidum uri r
roneburgicaelubiacef, maritam propinqua vicinitate iunctum,vt eius procellofi fludus impetu fuociuiunihortosftuftuhtim exe"
dant atqueeudant.Nundintslrequentiflimis & peregrinarum mercium aduefliioneclarum,in quod multi conuens&maSS'
. d:ucrlls ex ]ocls r-onfluunt. Quo etiam conquilmflimiE quaiq; res.incolarum vfui inferuientes, apportantur. S h
IN C IS V M FRONTISPICIO ARCIS CORONEBVRGF. NSIS CARMEN.
I 'clyl m hanc i'Ifatn Frideriau condidit arcem,
Nomine quiJimid c* forte Secur.dm erat.
1iexpiin er iufiut, intus, robufhu in armis,
Qui tamen inuiim protulit arma tog*.
Cui Regina thoro "vixit fociata iugali,
Mechelburgiaca nata Sophia domo.
Q" e pariter virtutis amans, ft udiofa mariti.
Pignora comugij plena decore dedit.
Si C DS
ES T,vbi, que regno funt confociata fub vno,
Rura procellofi diuidit vnda maris.
Scania rura vocant,nec non Zelandica, quanunt
Sub tufto fceptro, rex Friderictts habet.
Hic in vtroqueJita cii infani Iittore ponti,
*4rx. Regi qua nil gratius ejjepotcil.
F4ma esi iuftinum ftruxiffe in rupiltu Jitcem,
R ara qui fuerat Cafar virtute Secundus:
E t hac Europam atque Jjtant telluris er aquor
H aucif nam medio /pedabat lumine Cafar
3 mscftaa pelago puppes, terras que rcpojhu;
Ergo vbipacatos ageret Rex impiger annos,
S truci arx tanta mole peregit opus.
Muniuit que Arcem, velttt afpicis, haud quod in ifta
Spemftbitutela prafidijquelocet:
Nec velut amiqisce ft rutior Babylonis, ouandtt
laHet vt humana robora fafta manu,
Ifte luit penos fajfus,dum feptimus annus
Cerneret amentemperftmilemque ferte.
EADEM HAC ARCE R AN Z OVI AN AB
Nomina fi quoras, hoc Helles, illa Corona
Nomen habens domino eft vtraquefidafuo.
Nauis euim non vlla mari fe credit Eoo
Hac penetrans, quo non ponere vela f 'olet.
Omnibus hic opus est merces vt fateantur, er iUat
Subducta redimant pro ratione fibi.
A L I V D.
C ondidit hanc Arcem regni Friderictts in ora.
V irtuti hic nulli Rex cr pietate Secundus.
R ex amat hanc Arcent, Regni er per fecla Coronam
E jfe dedit nomen ,fed virtus incly a Regit >
X erxis f pleniorem, Crttji quoque vicerit aurum
Rex nihil ofientat Dannt.fe credit cr optat
Profidio tutum folittS effe Dei.
Scit bene, ni f aneat Numen, quod robora nuUa
Vel chalybe, aitt dttrofada „Adamante, innent.
Ergo det aftrorum,terroque maris que creator.
In quo fpem folo Rex Friderictts habet.
Trofper vt tlle diu, cr foboles ferique Nepotes,
Has habitent, fimapace vigente, domos.
MVSAE.
Prouenit hinc auri, & argenti tantus acernus.
Hunc regni vt nexuum dicere ime queas.
Mirentur reget auri, argentique fodinas.
Quas ipfts tribuit dextera larga Dei.
Non minor e ii, quem de multorum mercibus amplis
Prouentum Dania rex Fridericus habet.
D efficit hac velut.ex fpecula Rex altus vtrimque
~4 tBoum, occiduumque fretum, hinc cr Scania tonge
N e c non fertilibus, Zelandia cernitur aruit
1 us Regis cogit puppes hic fiftere curfum,
«At r* dare, inde ratis felici imigat aura.
Fm,Uh L'T 'g'am' Hant* infulam,inter aliaperegregia eaftra&oppida, vnica «»-Mari,
’ arX de5“Kr 'XOrl’at- »« lac dicitur, 5,u ft mirsbtfi opere
onis vZS. ^ b hl!i5uo!''1““‘icatprcpr,amentari, nedum expugnari queat.Ita, yt non immerito L.
Hsc, lerenns. Damas Rege Fndenco Secundo ita ordinante, & idea vniuerfa difponente vctere arcc hoc lori fi,n
ditusdiruta, excitata eft,extremxinfulsZelandiceor*pnefidio ictraftn.3 j r
fioni,maximis & innumerabilibus vndiq;conquifitisfaxis, intcrb- compadli &fift'nrara ;n!" ’1,rIaiS'-"anL’t tli n"
ra, compa&is atq; conclufis, ac loco fundamenti demerfis,tam valida eft ex ipfo mans fbndocduch v-in
gno prouolums procellis,atq; ad vatium, murost$;horrifonoboatu ac fremitu iilifos^dtra vilius priculh^td^Iuftin^ re q^eaVlW-
rantur exteri iymmetr,am& harmoniam ftrudturae Italicam, mirantur quotquot hoc cailrum intuentur, qui DanicaruravcfrnaHa
luftranr.Nam foue.s vallis,propugnacultsjmachinisij; grandi oribus,colubris, ferpentinariis, pluteis, mortariis muralibus* v-iriif&i
admirandi gener,, munitionibus, fulphureo nitrato* puluere, & omnis generi, corneam vfq;adeoinftr„aa, vt vix alia, qiodran
ftanrer dixero,totius Lurops, huic arci comparari debeat. Hoc fatentur ingenuh.quotquot in rcmotiffimis orbi, re«ion bu, re
rum v,ifudignatum,cur,oh obTcnutorcsfuerei ta mexteri,quhm RegiyMaieftati,Ihbditi. Qualesinter primo,HcnricusS'
GerardusRanzouius, Benednftus&Nicolaus Alefeldq, omnes remotiffimisperegrinaticmbuscrlti *
Intus,magn, fici, acplaneregiisconclambus, cubiculis, porticibus, menianis, adftuporem, magnificcexornata.quipiaurist, Dc.
tisipvetlitamquibu,omnes DaniaiRegcs acu vcnuftidepiai videntur,fupcr„J,rculpturis polita SiauroobdiialrefpledentTeS
cupre,^sobdudaiammispauimentadiu^erhceneri,coloribus variata, nitent. Muri cailisadnorm,* lapidibusconftaL.foueeoul
inftruap.eodem lapidum genere,a fundo ad fu mmum vlq; vtrinqtmunitf.Regia in hac Arce cuiina.prour etiam balneariunThypol
cauftum.in quo vtenliita omnia, diucsq;fiipellcx totaaigcntea. Media Arce,arca eftampia.dtvifuiucundiflima. Nam quoquo ver-
fum ocuiorum anem pandas,velI turre,prascelfas, vel teaum.folefplendentead inftarauri nitens, vel muros,magno ingenio el Jam
tiqiftrudiirpartifisuo, &feneftr„ confpicu.s ornatos,porticus & regiam familiam, deleaamq; nobilitatem paffim inambulantur]1^
aream tam fpaciofam ac latam occupantem videbis. In tiuapullitut,sthcatr is&Icenis,c0mcediie exhiberi,ignes volatiles proiidlpe
(Sicula, ludi,triumphi,decurftones equeftres, folenmahaftarum ludicra inftitui polEint Torner.,met-, vt,n, ; aniesProilu>ipc-
ai,haftas vibrare, bmulati&ludicro conflidu,ad exercitia equertria informari folent.Quin & fons largus ex cupro SLrLuiTtemT
busaqu!sabundans,are£ medium occupat, tantis ornamentis illultris, plane vtintuentibus fitadmiratmni rnincft q - ‘
Ii fumpAifa^a. Videntur ii lic ftatup mie*/uiiii opere,iufta hominis magnitudi^nefmrd ac nobil^artlficiofid^vari^T11*'^1^1-
'“um,qu°d nallis v,nbui humjnis ioco
ANN-O M. D. LXXX. FRIDERICVS IT. DaNIAH REX, CVRAVIT HOC SAXVM A PRIMO SVO LOCO VBI VI
CISSIM AI.IVS SVBROGATVS EST LAPIS, AD HVNC DEVOLVI LOCVM.
. HicZdandia&Schaniaprommentibusvtnnquepromontoriis, ita prope coeunt, v*t vix parui milliaris inter fe relinquant ma-
ris fpacium, quod vocatur, Orftttlf. Per hafce anguftias totingentia Germani*, Liuonif, Suetis & Ruffias flumina, inorien^L
marcfecxo.nerantia.ceu per cataraftas.pracipiticurfu, in latum illud interIutiam, Daniam&Noruegiampelagus exeunt. Adhun-
Jocum omnes naucs orientem verfus, & vice verfa,in Oceanum occidentalem curfum inlHtuentes, veluti ad centrum coi re arcem
que ipfam, vti ft dem & refidentiam Regiam, velorum depoft tione decenter cohoncftare, & vcdfgal Regio colledori pendere ne
ceJe eft.t t cu m m vtroque Iittore arx polita fit hic quidem Coroncburgum.illic Helfinburgum.Rcx.fi quando id ira ncceffitas do
ku lat, fuis m medio ccHocatis nauibus, ita has fauces occupare & occludere pottft, vt, qualcmcumque etiam numerolifiimcm chr
fem,ab mgrdTu vel egreflucohibcrijpofiit. In hunc locumifep.ffimevnod.educentas,fxpeetiam quadringentas, intercum etiam
fexcanas.atqucadeoplures&oneranasnaues,ex diuerfisEuropt partibusconucnirecontinmt. IlexinhacArcc-ubernatoremha
bet, Gerardum Ranzouium, Henna Ranzouij in DucatibusSclelvvici, Holfatias&Thietmartix vicarii, filium macnisp. regina’
tionibuscultum,qui Germaniam,Gratciam, PontumqueEuxinumperagrauit,& cx Conftantinopolirana vrbe Hierolblvmam fe
contulit,tum, per Itabam & Galliam m Hifpariiam Madritum, & in Lulitaniam Otifiponam profcdius iterfuum Lutetiampl f
rum, & in Angliam conuertitJnde rurfus in patriam folum Holfatiam,actum in Daniam fe recepit. Helfingora ODDidum uri r
roneburgicaelubiacef, maritam propinqua vicinitate iunctum,vt eius procellofi fludus impetu fuociuiunihortosftuftuhtim exe"
dant atqueeudant.Nundintslrequentiflimis & peregrinarum mercium aduefliioneclarum,in quod multi conuens&maSS'
. d:ucrlls ex ]ocls r-onfluunt. Quo etiam conquilmflimiE quaiq; res.incolarum vfui inferuientes, apportantur. S h
IN C IS V M FRONTISPICIO ARCIS CORONEBVRGF. NSIS CARMEN.
I 'clyl m hanc i'Ifatn Frideriau condidit arcem,
Nomine quiJimid c* forte Secur.dm erat.
1iexpiin er iufiut, intus, robufhu in armis,
Qui tamen inuiim protulit arma tog*.
Cui Regina thoro "vixit fociata iugali,
Mechelburgiaca nata Sophia domo.
Q" e pariter virtutis amans, ft udiofa mariti.
Pignora comugij plena decore dedit.
Si C DS
ES T,vbi, que regno funt confociata fub vno,
Rura procellofi diuidit vnda maris.
Scania rura vocant,nec non Zelandica, quanunt
Sub tufto fceptro, rex Friderictts habet.
Hic in vtroqueJita cii infani Iittore ponti,
*4rx. Regi qua nil gratius ejjepotcil.
F4ma esi iuftinum ftruxiffe in rupiltu Jitcem,
R ara qui fuerat Cafar virtute Secundus:
E t hac Europam atque Jjtant telluris er aquor
H aucif nam medio /pedabat lumine Cafar
3 mscftaa pelago puppes, terras que rcpojhu;
Ergo vbipacatos ageret Rex impiger annos,
S truci arx tanta mole peregit opus.
Muniuit que Arcem, velttt afpicis, haud quod in ifta
Spemftbitutela prafidijquelocet:
Nec velut amiqisce ft rutior Babylonis, ouandtt
laHet vt humana robora fafta manu,
Ifte luit penos fajfus,dum feptimus annus
Cerneret amentemperftmilemque ferte.
EADEM HAC ARCE R AN Z OVI AN AB
Nomina fi quoras, hoc Helles, illa Corona
Nomen habens domino eft vtraquefidafuo.
Nauis euim non vlla mari fe credit Eoo
Hac penetrans, quo non ponere vela f 'olet.
Omnibus hic opus est merces vt fateantur, er iUat
Subducta redimant pro ratione fibi.
A L I V D.
C ondidit hanc Arcem regni Friderictts in ora.
V irtuti hic nulli Rex cr pietate Secundus.
R ex amat hanc Arcent, Regni er per fecla Coronam
E jfe dedit nomen ,fed virtus incly a Regit >
X erxis f pleniorem, Crttji quoque vicerit aurum
Rex nihil ofientat Dannt.fe credit cr optat
Profidio tutum folittS effe Dei.
Scit bene, ni f aneat Numen, quod robora nuUa
Vel chalybe, aitt dttrofada „Adamante, innent.
Ergo det aftrorum,terroque maris que creator.
In quo fpem folo Rex Friderictts habet.
Trofper vt tlle diu, cr foboles ferique Nepotes,
Has habitent, fimapace vigente, domos.
MVSAE.
Prouenit hinc auri, & argenti tantus acernus.
Hunc regni vt nexuum dicere ime queas.
Mirentur reget auri, argentique fodinas.
Quas ipfts tribuit dextera larga Dei.
Non minor e ii, quem de multorum mercibus amplis
Prouentum Dania rex Fridericus habet.
D efficit hac velut.ex fpecula Rex altus vtrimque
~4 tBoum, occiduumque fretum, hinc cr Scania tonge
N e c non fertilibus, Zelandia cernitur aruit
1 us Regis cogit puppes hic fiftere curfum,
«At r* dare, inde ratis felici imigat aura.