DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16955#0134
I N D e
fe,contrarium notant.Primo fuo fignificatu nuontemindicat. A
Barg autem fit Bargen, fiue Bergen,quod efl: abfcondere&occul
tare.Et quia,quae conferuata volumus,maximo occultamus,tras-
fertur vox ad coferuationem: Hinc dicimus,Scepeberge,pro eo,
quodeft nauesin tuta ftatioc collocare, atque ex eo,nome Berg,
ad pOrtum,ftationemq; nauium fingnificandam,tranfiuit. Primi
enim parentes,a diluuio in montib9feferuaruntab vndis,ad cu-
ius rei memoriam fempiternam,omnegenus conferuationis oc-
cul tationifq; ,qua nos a periculis tuemur a motis nomine appel-
lariit.Quod fi autem retrogrado modo,hanc di-ftionem Barg, le-
gas,contraria,& tamen idem defignans,fonabit.Grab enim tigni
ficat omnino deorfum,fiue deprefium,quo nomine, quoduisge-
nus fofi? intelligitur,& inter alia,fepulchru. Hinc Bergen, por-
rum etiam defignat, eo quod in eo nauesab Oceanifurorefer-
uentur;& in tuto extra periculum,collocentur. Vtranquenomi
ris rationem, Vrbis Bergenfis fitus, accurate defendit. Quippe,
que montib9 vndiq;alti(fimiscin(fta,amplifrimo etiam portu, tu
tiffimum nauib9recdTum prabet.Antiquiffimaautem ha-c vrbs,
cuius priici illiGratci,& Pomponius meminerunt, ha&enusfe-
des eftEpifcopalis,fub Metropoli Nidrofiana, & totius Norvve
giae,fiue Nerigi,vt cum plinio balbutia,nominisclaritate,prin-
cipatum tener, mercatumq; habet, vt celeberrimum, itanoftris
hominib9,a pifcib9, vento induratisnotifrimum,quos illinc tan
ta copia exportat, vt toti propemodu Europ* cibaria pratbeant.
DE ETYMOLOGIA CIVITA-
T I S BERGEN SIS IN N -O R-
V V A G I A S I T AE.
Tferuagia regnofubiecla est Bergapotcnii
Vrbs mercaturafat be>ie nota Jua.
Vrbibus hac alijs Hanfefefoedere i unxit.
Non contemnendum quas decus,inter,habet.
Nec, quod inaccejfos efl inter condita montes
TemporibusprifcisBerga vocata fuit.
Sed quod veliferi is (latio edi fatis apta carinis
Naufragio merces eripit atque grani.
7. B e i h v n 1 a elegans Artifi* op.de cuius appellatione
ii quid loci conieituramoflrati relinquirur/alua aliter fentieti
um, & acutiorum graria, ( quoru alij Bethuniam,alij,fi dijs pla-
cet, Bethuliam finxerunt) ad eruendam nominisBethunia?,ety-
mologiam; contenderem e Flandrica lingua, vti plurima apud
Atrebates.ortum. apud quos, Thuyn ; Thuynen,&: Bethuyncn;
efl,fepes fiuefepimentum ; & lepire,liue fepibuscircundare,vt
Bethunia fit,quafi locus ciicu feptus, quar primigeni* fuerefor-
tafle loci mu ni tiones.Sic,Beuri,pagu s Bethunia? ad primum lapi
dem proximus,e Flafldricoidiotilmo,Gallice fonat, LieafTeure
N bien contregard?,qu3.fi dicas,Jocum natura atque arte tutum,
atque inacceflutn.Nec fitus, vtrobique.huic etymo , nec loci re-
pugnat conditio , qua: taliseft, vt nullashoftium fraudes, quat
per cuniculosconftrui poflint,Bethunia pertimefeat, vt.cui mi-
rab lis rupes^rmam & lolidam flati O ne praebear, qua non huic
tantum patria , ied dc in toto hoc ti adtu vicinis multa commo-
da luppeditat. Efficit enim, vt domus integras,aulas, condauia
concamerotas cellas,citra camentum, calcem,& lateres,natura
beneficio,affabere conftruanr,excauanres, 8c fcite cocamerantes
ex f olido faxo,oportunaad habitafidu loca. Vnde etiam vicini fi
lices longe petunt,quibsplateasfuasconfternant, Hi aute vicifi-
iim grata permutatione,panem pro lapidib9prabent,du Hebdo
madatim cum fuisfrumentisBechunienfe forum frequentant.
17. BolEvardi a vetus&HanfeaticumFrifia opidum»
49. Bononia, qua quondam Felfina, Romanula, in
Italia vrbs,fcientiariim fons, arcanorum Imperatoris apiarium,
perennis ftudij fedes,dicitur.Cuius primordium,in quam diuer
las fentetias auftores grauiffimi trahant,nimis longum foret hic
j>ecefere:quod Leander in fua Italia prolixe commemorat. Que
admodum & nobiliffimos feriptores refert, qui honorifleentiffi
mam Bononia: memoriam celebrarunt. Ita & varia Rjeipub. for-
ma,diuerffq; mutationes,non nifiprolixanarrati'one,recenferi
poffent,quod & idem Leander partitu in fua Italia, partim pecu-
liaribus libris, quos de Bononia quatuor & feptuaginra cofcrip
fit,omnium accuratiflirneprscftat, Pr*ftantiflirna autem Acade-
mia valde eft celebris, quam Alo, legalium ftudiorum femper
monarchiam tcnuiffe,PetrusAnchoi anus veram fludiorum ma-
tcetniGlofia vero L.final, C. de tefta. legum nutricem appellat.
Etgloffaproc. lib. Decretalium,ea qua iftieprateipiuntur,Bo-
jtonienfisque Academia alumnis i nferibuntur, omnes alias vni-
uerfitatcsobferuare debere confirmat. Hinc Gregorius P P. IX
fuos Decretalium F.piflolarum libros,Bonifacius VIII. librum
fpxtum, Academi? Bononienfi infcripferunt. Clemens V. in Co-
cilio Viennenfi decreuit, vt prater omnium liberalium artium
ftudia,Hebraica,Arabica, & Chaldxa lingua,publice traderea
X.
tur.Sed nonnihil collapfam Academiam,Carolus Magnus,fic ifl-
ftaurauit,vr non tamornaffe,& promouifTe,quam inflituifle cre-
datur.Paulatimq;,vtfit, fummorum Pontificum,3c imperatorii
munificentia, itaexcreuit, vt bonorum fludiorum mater & pa-
rens appellareturiatque hoc ipfum nomen fuum,non iam ampli
nsabauthore, vt Cato feribit, nec ii bonitate,&natura loci, led
ab optimarum artium ftudijs,retiniere videatur. Nam,gloffa irt
Clemet.i.de magillrisiDicitur,inquit, Bononia,quafi fuper om-
nia bona,vel bonorum notitia,nimisamabilis. Conilantinopo-
litanus Patriarcha Befiarion, vetudiffimum Bononicnlegvmna-
fium, negligentia, & feditronibusciuiuin penelfitcrtmflum &
collaplum, non modo adificijs, verum etiam inflitutis&melio
ribus falarijs inftauraui't,ac reftituit.HieronymusOforius inge-
nij excolendi gratia, Bononiam potiffimum veniffe fe feribit»
quia ex multorum fermonededicerat, nullam Italie ciuitatem
cffecum B-ouonia literarum gioria,comparandam. Floret enim,
inquit,ibi multi doftrinis Grcccis&latiniseiuditi,multi,in om
ni philofophiat genere excelleres,multi pratterea,dicendi facul-
te prxflantes,& in omni liberali doftrinafumma cum laude vef
fari.Quid dicam de vtriufque Iurislludio: cum illud conftet,ba
nonienfes lureconfulros, omnibus,qui fe huic grauiffimxdifci-
plina? dediderunt, admirabile femper acuminis & prudenti* lu
men prtetuliffe, &c. A7onis tempore,decem miliaftudioiorum
Bononi* fuiffe, Odo refert. S. P. CL. Bononienfis, quadraginta
propemodum coronatorum millia,lingulis annisin Profeffores
exponere pratdicattir.
14. B o JP a R D r A,p-oflS.C>oari Oppidum,finifiTtim Rh«
ni latus occupans,impignorationisiure, ad Archiepifcopatutn
Treuireiem fpedlat. Vnde autem denominationemfortitum fit,
fi monumentis veterum femotis, Tecentiores coniedhiras exami
nare placebit, non a Poppo-ne Fuldcnfi Abbate (quid enim eiuS
loci Cenobiarchat,cum Bopardianegotij?)Non,a PopponeTre-
uircnfi Archiepilcopo feptuagefimofexto,deducemus,cum ilii
«s etiam tempore,immediate adhuc,fub Imperio fuerit, fed ana
rura loci, portusque bonitate deriu ita appellationem dicemus,
quafi,Bon portjpro Boppart dicendum foret. Quo ilius Epigra-
matis auftor refpexiffe videtur,quod in Veftalium Virgmu cho*
ro,ad S.Martinum extra muros,ibidem Jegit-urjhoctitulo.
EPIGRAMMA, AD PIVM HV-
1 V S CARMINIS LECTOREM,
J O A N N I S ELAM MINGI
BONPORTTBfiSrS.
cMultus in hoc quondam chrslipro nomine fangtdt
Sanfforum ejfufus creditur e (fe loco.
Fiura beatorum funt corpora (ancla reperta
Sub terra,multos qua latuere dies,
Inuentumjfuit lacijs Epigramma (guris,
Infculptumfixo, quodp afuere pij.
En/is (rappofitusfuerat,quo caj'aferuntur
Corpora fandiorum,quando tulere necem.
Tr optere a hanc ficram, quicunque intraueris icdem^
Dic,precor,atherea lucefruatur luo,
Jpucm cceleflis amor,piet as ac fandi a ce egit
Ad Christi laudem, hunc fic reparare locum,
gfui modo negledlusfeniofor et,atque taceret>
Si pius hunc iterum, non rcmuajfet luo.
Sic igitur longos, locus hic,veneratur in annos,
Vnde Deo laudes perpetuum^, decus. 1 s 16-.
Certe,fi oportunicatem fitus,vi.ni abundantiam prxftaiitiafn-
que,fi lignorum, Scearum omniuni rerum ,quasvit* necelfitas
poftulat,abundantiam confideres, fi oppidanorum elegantiam,
vrba n o S i u c u n d o s q; fales,quibus fuauifTiftiefe exercere & refi-
cere folent,con fideres, no immerito Bo ppardiam hanc noftrams
ufitus,portusq'ue bonitate,nuncupa tam putabis.
In vetuftis etiam literisibuenitur, Bopardiam fitam fuiffe,
in Comitatu Bertholdi,fub Henrico Imperatore quarto, Anno
M. I. X X X.Quisaurem ifteBertholdus,aut quaobrem hic tra
ftus,itanuncupatus fuerrtyBftpardienfibus, in fuis Archiuisin-
ircltigandum relinquo-.
GalparBrufchi9 ceturia prima de pratcipuijs Gertnani? Moni
fterijs Marite mentem Bodobrigium , vel Monafteriuni B. Vir-
ginis Mari* in Monte extra muros Boppardienfes itadefcribicl
Paululum, inquit, ^ Rheno lupriciuitltem Verfus HunttorUHi
praefidiafitum : Benedidiinaeprdfefiioms Monialium a ciuibus
eius vrbis primum coeptum ac conditum effe legituriPriuilegia
tum vero a Pont. Max. Gregorio feptimo,fubieifium S.Marthice
Treuirenfi Coenobio,temporibus Henrici quarti Roib. Impera-
toris.Poftea vero a Frederico feciido Imperatoreliberaliter do-
natum
fe,contrarium notant.Primo fuo fignificatu nuontemindicat. A
Barg autem fit Bargen, fiue Bergen,quod efl: abfcondere&occul
tare.Et quia,quae conferuata volumus,maximo occultamus,tras-
fertur vox ad coferuationem: Hinc dicimus,Scepeberge,pro eo,
quodeft nauesin tuta ftatioc collocare, atque ex eo,nome Berg,
ad pOrtum,ftationemq; nauium fingnificandam,tranfiuit. Primi
enim parentes,a diluuio in montib9feferuaruntab vndis,ad cu-
ius rei memoriam fempiternam,omnegenus conferuationis oc-
cul tationifq; ,qua nos a periculis tuemur a motis nomine appel-
lariit.Quod fi autem retrogrado modo,hanc di-ftionem Barg, le-
gas,contraria,& tamen idem defignans,fonabit.Grab enim tigni
ficat omnino deorfum,fiue deprefium,quo nomine, quoduisge-
nus fofi? intelligitur,& inter alia,fepulchru. Hinc Bergen, por-
rum etiam defignat, eo quod in eo nauesab Oceanifurorefer-
uentur;& in tuto extra periculum,collocentur. Vtranquenomi
ris rationem, Vrbis Bergenfis fitus, accurate defendit. Quippe,
que montib9 vndiq;alti(fimiscin(fta,amplifrimo etiam portu, tu
tiffimum nauib9recdTum prabet.Antiquiffimaautem ha-c vrbs,
cuius priici illiGratci,& Pomponius meminerunt, ha&enusfe-
des eftEpifcopalis,fub Metropoli Nidrofiana, & totius Norvve
giae,fiue Nerigi,vt cum plinio balbutia,nominisclaritate,prin-
cipatum tener, mercatumq; habet, vt celeberrimum, itanoftris
hominib9,a pifcib9, vento induratisnotifrimum,quos illinc tan
ta copia exportat, vt toti propemodu Europ* cibaria pratbeant.
DE ETYMOLOGIA CIVITA-
T I S BERGEN SIS IN N -O R-
V V A G I A S I T AE.
Tferuagia regnofubiecla est Bergapotcnii
Vrbs mercaturafat be>ie nota Jua.
Vrbibus hac alijs Hanfefefoedere i unxit.
Non contemnendum quas decus,inter,habet.
Nec, quod inaccejfos efl inter condita montes
TemporibusprifcisBerga vocata fuit.
Sed quod veliferi is (latio edi fatis apta carinis
Naufragio merces eripit atque grani.
7. B e i h v n 1 a elegans Artifi* op.de cuius appellatione
ii quid loci conieituramoflrati relinquirur/alua aliter fentieti
um, & acutiorum graria, ( quoru alij Bethuniam,alij,fi dijs pla-
cet, Bethuliam finxerunt) ad eruendam nominisBethunia?,ety-
mologiam; contenderem e Flandrica lingua, vti plurima apud
Atrebates.ortum. apud quos, Thuyn ; Thuynen,&: Bethuyncn;
efl,fepes fiuefepimentum ; & lepire,liue fepibuscircundare,vt
Bethunia fit,quafi locus ciicu feptus, quar primigeni* fuerefor-
tafle loci mu ni tiones.Sic,Beuri,pagu s Bethunia? ad primum lapi
dem proximus,e Flafldricoidiotilmo,Gallice fonat, LieafTeure
N bien contregard?,qu3.fi dicas,Jocum natura atque arte tutum,
atque inacceflutn.Nec fitus, vtrobique.huic etymo , nec loci re-
pugnat conditio , qua: taliseft, vt nullashoftium fraudes, quat
per cuniculosconftrui poflint,Bethunia pertimefeat, vt.cui mi-
rab lis rupes^rmam & lolidam flati O ne praebear, qua non huic
tantum patria , ied dc in toto hoc ti adtu vicinis multa commo-
da luppeditat. Efficit enim, vt domus integras,aulas, condauia
concamerotas cellas,citra camentum, calcem,& lateres,natura
beneficio,affabere conftruanr,excauanres, 8c fcite cocamerantes
ex f olido faxo,oportunaad habitafidu loca. Vnde etiam vicini fi
lices longe petunt,quibsplateasfuasconfternant, Hi aute vicifi-
iim grata permutatione,panem pro lapidib9prabent,du Hebdo
madatim cum fuisfrumentisBechunienfe forum frequentant.
17. BolEvardi a vetus&HanfeaticumFrifia opidum»
49. Bononia, qua quondam Felfina, Romanula, in
Italia vrbs,fcientiariim fons, arcanorum Imperatoris apiarium,
perennis ftudij fedes,dicitur.Cuius primordium,in quam diuer
las fentetias auftores grauiffimi trahant,nimis longum foret hic
j>ecefere:quod Leander in fua Italia prolixe commemorat. Que
admodum & nobiliffimos feriptores refert, qui honorifleentiffi
mam Bononia: memoriam celebrarunt. Ita & varia Rjeipub. for-
ma,diuerffq; mutationes,non nifiprolixanarrati'one,recenferi
poffent,quod & idem Leander partitu in fua Italia, partim pecu-
liaribus libris, quos de Bononia quatuor & feptuaginra cofcrip
fit,omnium accuratiflirneprscftat, Pr*ftantiflirna autem Acade-
mia valde eft celebris, quam Alo, legalium ftudiorum femper
monarchiam tcnuiffe,PetrusAnchoi anus veram fludiorum ma-
tcetniGlofia vero L.final, C. de tefta. legum nutricem appellat.
Etgloffaproc. lib. Decretalium,ea qua iftieprateipiuntur,Bo-
jtonienfisque Academia alumnis i nferibuntur, omnes alias vni-
uerfitatcsobferuare debere confirmat. Hinc Gregorius P P. IX
fuos Decretalium F.piflolarum libros,Bonifacius VIII. librum
fpxtum, Academi? Bononienfi infcripferunt. Clemens V. in Co-
cilio Viennenfi decreuit, vt prater omnium liberalium artium
ftudia,Hebraica,Arabica, & Chaldxa lingua,publice traderea
X.
tur.Sed nonnihil collapfam Academiam,Carolus Magnus,fic ifl-
ftaurauit,vr non tamornaffe,& promouifTe,quam inflituifle cre-
datur.Paulatimq;,vtfit, fummorum Pontificum,3c imperatorii
munificentia, itaexcreuit, vt bonorum fludiorum mater & pa-
rens appellareturiatque hoc ipfum nomen fuum,non iam ampli
nsabauthore, vt Cato feribit, nec ii bonitate,&natura loci, led
ab optimarum artium ftudijs,retiniere videatur. Nam,gloffa irt
Clemet.i.de magillrisiDicitur,inquit, Bononia,quafi fuper om-
nia bona,vel bonorum notitia,nimisamabilis. Conilantinopo-
litanus Patriarcha Befiarion, vetudiffimum Bononicnlegvmna-
fium, negligentia, & feditronibusciuiuin penelfitcrtmflum &
collaplum, non modo adificijs, verum etiam inflitutis&melio
ribus falarijs inftauraui't,ac reftituit.HieronymusOforius inge-
nij excolendi gratia, Bononiam potiffimum veniffe fe feribit»
quia ex multorum fermonededicerat, nullam Italie ciuitatem
cffecum B-ouonia literarum gioria,comparandam. Floret enim,
inquit,ibi multi doftrinis Grcccis&latiniseiuditi,multi,in om
ni philofophiat genere excelleres,multi pratterea,dicendi facul-
te prxflantes,& in omni liberali doftrinafumma cum laude vef
fari.Quid dicam de vtriufque Iurislludio: cum illud conftet,ba
nonienfes lureconfulros, omnibus,qui fe huic grauiffimxdifci-
plina? dediderunt, admirabile femper acuminis & prudenti* lu
men prtetuliffe, &c. A7onis tempore,decem miliaftudioiorum
Bononi* fuiffe, Odo refert. S. P. CL. Bononienfis, quadraginta
propemodum coronatorum millia,lingulis annisin Profeffores
exponere pratdicattir.
14. B o JP a R D r A,p-oflS.C>oari Oppidum,finifiTtim Rh«
ni latus occupans,impignorationisiure, ad Archiepifcopatutn
Treuireiem fpedlat. Vnde autem denominationemfortitum fit,
fi monumentis veterum femotis, Tecentiores coniedhiras exami
nare placebit, non a Poppo-ne Fuldcnfi Abbate (quid enim eiuS
loci Cenobiarchat,cum Bopardianegotij?)Non,a PopponeTre-
uircnfi Archiepilcopo feptuagefimofexto,deducemus,cum ilii
«s etiam tempore,immediate adhuc,fub Imperio fuerit, fed ana
rura loci, portusque bonitate deriu ita appellationem dicemus,
quafi,Bon portjpro Boppart dicendum foret. Quo ilius Epigra-
matis auftor refpexiffe videtur,quod in Veftalium Virgmu cho*
ro,ad S.Martinum extra muros,ibidem Jegit-urjhoctitulo.
EPIGRAMMA, AD PIVM HV-
1 V S CARMINIS LECTOREM,
J O A N N I S ELAM MINGI
BONPORTTBfiSrS.
cMultus in hoc quondam chrslipro nomine fangtdt
Sanfforum ejfufus creditur e (fe loco.
Fiura beatorum funt corpora (ancla reperta
Sub terra,multos qua latuere dies,
Inuentumjfuit lacijs Epigramma (guris,
Infculptumfixo, quodp afuere pij.
En/is (rappofitusfuerat,quo caj'aferuntur
Corpora fandiorum,quando tulere necem.
Tr optere a hanc ficram, quicunque intraueris icdem^
Dic,precor,atherea lucefruatur luo,
Jpucm cceleflis amor,piet as ac fandi a ce egit
Ad Christi laudem, hunc fic reparare locum,
gfui modo negledlusfeniofor et,atque taceret>
Si pius hunc iterum, non rcmuajfet luo.
Sic igitur longos, locus hic,veneratur in annos,
Vnde Deo laudes perpetuum^, decus. 1 s 16-.
Certe,fi oportunicatem fitus,vi.ni abundantiam prxftaiitiafn-
que,fi lignorum, Scearum omniuni rerum ,quasvit* necelfitas
poftulat,abundantiam confideres, fi oppidanorum elegantiam,
vrba n o S i u c u n d o s q; fales,quibus fuauifTiftiefe exercere & refi-
cere folent,con fideres, no immerito Bo ppardiam hanc noftrams
ufitus,portusq'ue bonitate,nuncupa tam putabis.
In vetuftis etiam literisibuenitur, Bopardiam fitam fuiffe,
in Comitatu Bertholdi,fub Henrico Imperatore quarto, Anno
M. I. X X X.Quisaurem ifteBertholdus,aut quaobrem hic tra
ftus,itanuncupatus fuerrtyBftpardienfibus, in fuis Archiuisin-
ircltigandum relinquo-.
GalparBrufchi9 ceturia prima de pratcipuijs Gertnani? Moni
fterijs Marite mentem Bodobrigium , vel Monafteriuni B. Vir-
ginis Mari* in Monte extra muros Boppardienfes itadefcribicl
Paululum, inquit, ^ Rheno lupriciuitltem Verfus HunttorUHi
praefidiafitum : Benedidiinaeprdfefiioms Monialium a ciuibus
eius vrbis primum coeptum ac conditum effe legituriPriuilegia
tum vero a Pont. Max. Gregorio feptimo,fubieifium S.Marthice
Treuirenfi Coenobio,temporibus Henrici quarti Roib. Impera-
toris.Poftea vero a Frederico feciido Imperatoreliberaliter do-
natum