DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.17577#0096
B V D A,v*& O F B N>
IRCAnomenhuius vrbiseiufque inueftigartdam originern,mifum eftquafbpere m-
ter fediflentiantfcriptores.Ranzanuscorrupte Budam Vocariputat, quum Bledadi-
eenda fit,aBleda Attilae fratrc.Et hocquidem nomine Attiloe fratfem fuifle Bonfinius
quoqueputat/idem tamen paullo pbftin eodem libro,quafi fui oblitus, Attilam mul»
tis vaftatis gentibus domum f euerfum,fua manu fratrem obtruncafle fcribit, quod Sh-
cambriae,quam muro cinxcrat,non Attilae,fed Budae rtomen indidiflet. In quo etiam
Nicolaus Olahus in fuo Attila ei aftipulatur :qui addit,interfe&o fratre,iuffiflcAttilam,
vt Budae memoria abolita, Attilae nomine deinceps appellareturdd tamen (vt plerum-
que iuflis obnituntur humana ingenia)a paucis fuiffe obferuatum. Hungaros quidem
eam arcem & vrbem etiamnum Budam;Gcfmanos verb nunc(£ge(cnbtw},(quafi dicas Attilae caftrum) nunc&
furnis,quibus calx ibi olim coquebaturjOfwyd eft,fornacem Vocare.Alij Budam didam volunr a Budinis, ve-
tuftiflimo Scytharum populo(& in hanc fentcntiam idem Bonfinius magis inclinare videtur) qui cum Attila
HunnorumregeinPannoniasdefccnderint.Quidquidfit,pleriquedupliccm Budam, veterem &nouamfa-
ciunt.IllamSicambriampriusnominatam volunt;qubdRomanorumlegio eSicambrisconfcripra .ibiloco-
rum praefidiaagit|tfit,atque vrbemconftruxcrit.Lapidem certc in Buda veteri.Matthia regnante, dum funda-
mentasedium BeatricisReginaeiacerentur,efFoflumfcribitBonftnius»cumtaliinfcriptione .* LEGIO Sh
CAMBRORVM HIC PRAESIDIO COLLOCATA CIVITATEM AEDIFICAR VNT,
QVAM EX SVO NOMINE SICAMBRIAM VOCAV ER VNT.Quxfiveraeft( quamuiseru-
ditiori alicui fortafleanriquitatemparumfapereVideripoflit)omnisdubitandiratiofublataeft. Aliorumo-
niittoineptias.quianefcio quoBuda,interIndiaeGymnofophiftasfeuBrachmanas do&rinae principe didtam
nugantur;quafi tam nobili acpraeclarae vrbi exlndia vfqueau&or quaerendusfit.An verb Curta Ptolemaei vel
Aquincum fit.alijsdifcutiendum relinquo.
Sed vt ad noftrum praecipue inftitutum veniamus,B VDA haud dubie Vetus eft vrbs,ad Danubiae riparfi, du*
obus & triginta milliaribus infra Viennam Auftriae,edito in colle fita,& quidem tam decliui alibi,vt ad facilio»
rem aicenlum acdefcenfum olim Regum magnificentia lapidei pofiti fuerint gradus. Ad ipfius loci genium
quod attinet,vix vlla non in Hungaria modb,fed & tota fere Europa ciuitas olim fuit, quae cum hac vel amce*
nitate fitus, vel foli foecunditate,vel opportunitate fluminis,vel publicorum ac pf iuatorum aedificiorum nito-
re,vcl omniumrerumtam adneceffitatemquam luxumac voluptatem vitaepertinentium Vbertatc potueric
comparari.Arcis quidem,& natura& operibus permunitae,ea fuit magnificentia, vt intusacforisauro radiare
omniayiderentur.QuiddelplendoreBafilicaedicam,quain Geyfa& Ladiilaus reges fratres in honorcm Dei-
parae Virginis exftruxerunt,& Paeftanis vectigalibus,tribu(quein Simigienfi agro vicis multifque villis & au-
reisatqucargenteisornamentisdotarunt?Exaduerlb arcis monsaliquantbeditioraflurgit ( vbi Turcae hodie
propugnaculumacvalidumtencntprxfidium)olim aB.Gerardo,atemplofub eius nomine diuini pietati di-
cato,appellatus:cuiusinterceiTionempeftecorreptis Dei miiericordiam rite inuocantibusfalutaremcfle, pi-
ftaeimagines &appenfaperfolutisvotisdonariateftantur.Sedhxcfuerunt. NuncenimomniaChriftianaeo-
limpiefatis&inftrumenta & ornamenta ineptis & foedis Mahumetanorum fupcrftitionibus velcederevel
inferuire coa£ta funt.
In aduerfa Danubij ripa Paeftum,Budaaliquantb minus,fed & ipfum inprimis elegans ac lpcuples oppidum
inplanitie pofitum,multisitidcmdotibuscommendatur.EtvtagercircaBudamtotusincolkspartim vineis^
partim amosnisnemoribusconfitosaflurgitjficPaeftanOoppido iubic&i campi mira hortorum iucunditate
&pafcuorum vbertateluxuriant:vttotiusregnimetropolismeritb hoclococollocari debuiflevideatur,
Reftat vt quomodo in Turcarum venerit poteftatem,paucis edifleramus.Ludouico rege in dade Mogacenfi
interempto,quum inter Ferdinandum Regem,& loannemScepufium Tranfyluaniae Vaiuodam de regno lis
eflet orta,& vterque fuae fa&ionisoperain regcm cleftus accoronatusfloannes Ferdinandi viribus impar, in
Potoniamprimum,indead SolymanumTurcarum Imperatoremconfugit.Cui nulla vnquam gratior resac-
cidit:ftatimqueadIoannem inregnum reducendum,cumtrecentishominummillibus in Hungariam venit.
Eius aduentu cognito,qui Budae in praefidio crant,partim Strigonium profugerunt,partim in arcem fe inclu-
ferunt,annitentemaximeThoma Nadafto,qui omnibus modis retinere ebs laborabat. Quum Verb hoftcm
magnis viribusadobftdionemproperareaccepifient;metu hoftisperculfi,arcishoftibus ftatim dedendaecon*
filiumcapiunt,eiquereclamantemPraefe£tuminvinculaconijciunt( Pafti vtcumimpedimentisincolumes
dimitterentur:mox egreffua bafbaris hanc eorum perfidiam & ignauiam deteftantibus circumuenti, fpoliati
accaefi funt:Praefedum verb Solymanus,collaudata eius virtute.libcrum dimifit.Idem publico edi&o promul-
g ui iuflit,quicumquc Ioanni Scepufio,cuius in regnum reponendi gratia fe veniffe praedicabat, fe no dedcret,
didoqueefletaudiens,incumfeferroflammaquevindicaturum;quiverbeidcmtamquam regi parerein ani-
mum inducerent,ijs libertatem,priftina iura ac priuilegiaconferuaturum. Hinc ad Viennaeobfidionem pro-
fe&us,Ioannem quidemin fpeciem pro Hungariae regehabcrivoluit:quumrcueraregnuminipfius efletma-
nu.Paulbpbft,nempeAnnoM.D.XXXVIII mortuo Ioanne,vnico relicto ex Elifabetha Poloniae Regisfilia,
paullb ante morte nato filio,quum Ferdinandus viduam ac tutores, vt pa&is cum Ioanne initis ftarcnt, admo-
nuiffet,quibus,fecretbtamen,ncSolymanusorFenderetur,cautumerat,vtIoannedefurido,ius omneacregni
titulus,quivtriquccommunis erat,adFerdinandumrcdirct:tutorcsinfantis, & quialoannisfteterantparti.
bus
30
IRCAnomenhuius vrbiseiufque inueftigartdam originern,mifum eftquafbpere m-
ter fediflentiantfcriptores.Ranzanuscorrupte Budam Vocariputat, quum Bledadi-
eenda fit,aBleda Attilae fratrc.Et hocquidem nomine Attiloe fratfem fuifle Bonfinius
quoqueputat/idem tamen paullo pbftin eodem libro,quafi fui oblitus, Attilam mul»
tis vaftatis gentibus domum f euerfum,fua manu fratrem obtruncafle fcribit, quod Sh-
cambriae,quam muro cinxcrat,non Attilae,fed Budae rtomen indidiflet. In quo etiam
Nicolaus Olahus in fuo Attila ei aftipulatur :qui addit,interfe&o fratre,iuffiflcAttilam,
vt Budae memoria abolita, Attilae nomine deinceps appellareturdd tamen (vt plerum-
que iuflis obnituntur humana ingenia)a paucis fuiffe obferuatum. Hungaros quidem
eam arcem & vrbem etiamnum Budam;Gcfmanos verb nunc(£ge(cnbtw},(quafi dicas Attilae caftrum) nunc&
furnis,quibus calx ibi olim coquebaturjOfwyd eft,fornacem Vocare.Alij Budam didam volunr a Budinis, ve-
tuftiflimo Scytharum populo(& in hanc fentcntiam idem Bonfinius magis inclinare videtur) qui cum Attila
HunnorumregeinPannoniasdefccnderint.Quidquidfit,pleriquedupliccm Budam, veterem &nouamfa-
ciunt.IllamSicambriampriusnominatam volunt;qubdRomanorumlegio eSicambrisconfcripra .ibiloco-
rum praefidiaagit|tfit,atque vrbemconftruxcrit.Lapidem certc in Buda veteri.Matthia regnante, dum funda-
mentasedium BeatricisReginaeiacerentur,efFoflumfcribitBonftnius»cumtaliinfcriptione .* LEGIO Sh
CAMBRORVM HIC PRAESIDIO COLLOCATA CIVITATEM AEDIFICAR VNT,
QVAM EX SVO NOMINE SICAMBRIAM VOCAV ER VNT.Quxfiveraeft( quamuiseru-
ditiori alicui fortafleanriquitatemparumfapereVideripoflit)omnisdubitandiratiofublataeft. Aliorumo-
niittoineptias.quianefcio quoBuda,interIndiaeGymnofophiftasfeuBrachmanas do&rinae principe didtam
nugantur;quafi tam nobili acpraeclarae vrbi exlndia vfqueau&or quaerendusfit.An verb Curta Ptolemaei vel
Aquincum fit.alijsdifcutiendum relinquo.
Sed vt ad noftrum praecipue inftitutum veniamus,B VDA haud dubie Vetus eft vrbs,ad Danubiae riparfi, du*
obus & triginta milliaribus infra Viennam Auftriae,edito in colle fita,& quidem tam decliui alibi,vt ad facilio»
rem aicenlum acdefcenfum olim Regum magnificentia lapidei pofiti fuerint gradus. Ad ipfius loci genium
quod attinet,vix vlla non in Hungaria modb,fed & tota fere Europa ciuitas olim fuit, quae cum hac vel amce*
nitate fitus, vel foli foecunditate,vel opportunitate fluminis,vel publicorum ac pf iuatorum aedificiorum nito-
re,vcl omniumrerumtam adneceffitatemquam luxumac voluptatem vitaepertinentium Vbertatc potueric
comparari.Arcis quidem,& natura& operibus permunitae,ea fuit magnificentia, vt intusacforisauro radiare
omniayiderentur.QuiddelplendoreBafilicaedicam,quain Geyfa& Ladiilaus reges fratres in honorcm Dei-
parae Virginis exftruxerunt,& Paeftanis vectigalibus,tribu(quein Simigienfi agro vicis multifque villis & au-
reisatqucargenteisornamentisdotarunt?Exaduerlb arcis monsaliquantbeditioraflurgit ( vbi Turcae hodie
propugnaculumacvalidumtencntprxfidium)olim aB.Gerardo,atemplofub eius nomine diuini pietati di-
cato,appellatus:cuiusinterceiTionempeftecorreptis Dei miiericordiam rite inuocantibusfalutaremcfle, pi-
ftaeimagines &appenfaperfolutisvotisdonariateftantur.Sedhxcfuerunt. NuncenimomniaChriftianaeo-
limpiefatis&inftrumenta & ornamenta ineptis & foedis Mahumetanorum fupcrftitionibus velcederevel
inferuire coa£ta funt.
In aduerfa Danubij ripa Paeftum,Budaaliquantb minus,fed & ipfum inprimis elegans ac lpcuples oppidum
inplanitie pofitum,multisitidcmdotibuscommendatur.EtvtagercircaBudamtotusincolkspartim vineis^
partim amosnisnemoribusconfitosaflurgitjficPaeftanOoppido iubic&i campi mira hortorum iucunditate
&pafcuorum vbertateluxuriant:vttotiusregnimetropolismeritb hoclococollocari debuiflevideatur,
Reftat vt quomodo in Turcarum venerit poteftatem,paucis edifleramus.Ludouico rege in dade Mogacenfi
interempto,quum inter Ferdinandum Regem,& loannemScepufium Tranfyluaniae Vaiuodam de regno lis
eflet orta,& vterque fuae fa&ionisoperain regcm cleftus accoronatusfloannes Ferdinandi viribus impar, in
Potoniamprimum,indead SolymanumTurcarum Imperatoremconfugit.Cui nulla vnquam gratior resac-
cidit:ftatimqueadIoannem inregnum reducendum,cumtrecentishominummillibus in Hungariam venit.
Eius aduentu cognito,qui Budae in praefidio crant,partim Strigonium profugerunt,partim in arcem fe inclu-
ferunt,annitentemaximeThoma Nadafto,qui omnibus modis retinere ebs laborabat. Quum Verb hoftcm
magnis viribusadobftdionemproperareaccepifient;metu hoftisperculfi,arcishoftibus ftatim dedendaecon*
filiumcapiunt,eiquereclamantemPraefe£tuminvinculaconijciunt( Pafti vtcumimpedimentisincolumes
dimitterentur:mox egreffua bafbaris hanc eorum perfidiam & ignauiam deteftantibus circumuenti, fpoliati
accaefi funt:Praefedum verb Solymanus,collaudata eius virtute.libcrum dimifit.Idem publico edi&o promul-
g ui iuflit,quicumquc Ioanni Scepufio,cuius in regnum reponendi gratia fe veniffe praedicabat, fe no dedcret,
didoqueefletaudiens,incumfeferroflammaquevindicaturum;quiverbeidcmtamquam regi parerein ani-
mum inducerent,ijs libertatem,priftina iura ac priuilegiaconferuaturum. Hinc ad Viennaeobfidionem pro-
fe&us,Ioannem quidemin fpeciem pro Hungariae regehabcrivoluit:quumrcueraregnuminipfius efletma-
nu.Paulbpbft,nempeAnnoM.D.XXXVIII mortuo Ioanne,vnico relicto ex Elifabetha Poloniae Regisfilia,
paullb ante morte nato filio,quum Ferdinandus viduam ac tutores, vt pa&is cum Ioanne initis ftarcnt, admo-
nuiffet,quibus,fecretbtamen,ncSolymanusorFenderetur,cautumerat,vtIoannedefurido,ius omneacregni
titulus,quivtriquccommunis erat,adFerdinandumrcdirct:tutorcsinfantis, & quialoannisfteterantparti.
bus
30