DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.17577#0169
N O V V M ZAMOSCIVM-
lannesdeZamofcio.magtiusPolonici RegmCancellarius&genmlisexercituum dux, illuftti-
■enere led virtute&rebnsgeftfsmultoilluftrior.vtde patriabeneraereretur.jn omrtes partes ani.«
mum verfans,magno,FedJaudabiliaufueamnoua ciuitateaugereconfiituit. PoftqUam emm bello
quod ScephanusRex incfytae memorisecum loanne BafiJide Mofcouise Duce geffit, tampatrise qua
Regi praeclaramoperam nsuaffec^eoquefacultatesfatisante amplas,nc»parum auxiffet:abfens atcera
fuatnirimofciumVndegehtiieipfinomen,egregiemunirinouifque fubftru&ionibus exornari cu*
rauit.E quobello deinde reuef'fus,nouam Ciuitatem locofaluberrimo, ad Wtepcrzec fluutum in
amceniffima planitiecondidit.eamque muro,vaIIo ac propugnaculis firmiffimis contra hoftiles im*
petus muniuit,indito Noui,adveterisdirTerentiam,Zamofcijnomine.Ideraomnes viclorias,quas,&
multas & maximasdeTartiris,Turds,^ofcouitis,alijfqueregnihoflibusreportauit, adeoque om-
nes res befloac pacefeliciter ac pr»claregeflas,vni Deo Opt.Max.acceptasrefererts,in eademciuitatc
asdem facram,elegantiffim3 ftruQ:ara,extra Dorici.intusCorinthiaci operis,efurtdamentonouamerexit, varijfque pi&uris &
lacra fupelle&ili mirum in modumexornauitjin eaqueDecaimminfulatum&Candnicorum Collegiumaffignatisamplispro'
uentibus,inftituit Etfi veroomnepropevirilemstatemin beI!o&militiacontriuerit;TMufafum tamenfiueliterafum bonarum*
queartiumfingulariamore femperflagrauit.earumque cukores infigniprofequufusdftbeneuolcntiaacliberalirate» Verum e*
nim eft,quodvulgodkiiolet,Artemnon habere oforem,nifiignorantemJpfeveroZamdfciusiuucnisadhuc tam diligentem
Iiterisoperam nauarat.eofqueprogreffus fecerat,vt librum etiampereruditumDe"Senatuafecoufcriptum,fine nominefuo e#
diderinquem lac.Aug.Thuanusait feexiftimaffe.CaroliSigonij fuitfefoetutn.fcdab eo dem Zamofcio :( quse incredibiiis eius
fuit modeftia) quum in Galliam cura Legatisadregnum Polonix Henrico Andium Ducidererendum venifTet,a;gre vt fuum
effe fatererarexpreffiffe.Quid mirum igitur^fi virtam do&usdoctosfemperamarrtac fouerit.acdo&rinarumftudia pfomo*
tum iucriVEam certe ob caufam idem in noua illa fua ciuitate Academiam inftiruir.accerfitis vndique fingularum Facultatum
ThcoIogiK.Iarifprudentia^Medicinaejtum ajiarum artium IiberaliumDo&oribus,eamqucVt& ecclefiam, perpetuis prouen*
tibusac ccnfibusdetauit. Ipfam veroCiuitatem nontanrummunitidnibus&tormentispartimdenouomagna artificum in«
duftria conflatis,partimhoftiademtis,inftruxit,fed ctiam immunitatibusacpriuilegijscum Polonica Nobilitate fere commu»
nibus,auxic & ornauit.Giues enim a publicis regni priuatifque teloniorum exa&ionibus oneribufque.qua;aiijs ciuitatibus in»
cumbunt.immunfes iis perpetuumreddidit: Atrarium,fiue, vtvocantfaodie, Montem pictatis, certa tn tam piumoptts colla*
tapecunia, fundstat, vnde ciuiura fortunis ftniftrO aliquocafu affli&is^alijsque paupertbusfubfidiumferrerur. Quibuscom>
modis allecti variarum nationum homincs, Polont, Grxci, Armenij, Hifpani, Germani, magrto numeroeo confluxerunt, vt
quamuisnara nupcr ciuitasnunc omniumartiuofficinis,&infigiiiduium multitudine floreat, acindies magis efflorefcat.Mag-
nahccfunr.fedmaiusillud, quod idfhutusopicli conditot,&hoC& ca;reraomniaqua;in fuaditionehabuit.aTua fuccefforuq;
&h*redum iurifdidlione abdicauit.&adfupremumRegni iudiciumperpetualibertatis Iege Jata, «dftrinxit, ita vtilludqua'
tuorvicibus quotannisZamofcij.quo etiamalia; Ciuitaces Legatosfuosmittere folent, adminiftretur»
Facere nonpoffum quinhocloco do&ihotninis, & quidem diuerfaereligionis, Georgij Doufsde tanto Vtro elogtum
adfcribam: idque tanto magis, quod & huiusquoque ciuitatisfaciat mentionem. Camenetia, inquit, Venio Leopolim, indc
Bclzum,poftZamofcium: vbiea humanitateheroisUIuftriffimiloannisZamofcijexceptusfum, vt omnium taediorum & mife»
tiarumtammoIeftiitinetisfacilefimoblitus.Tu cogita, quam mellimihi fuerittanta terrarumfpacia emcnfo, iftjufmodtVi*
ri, quohaud fcioanquicquammeliusfolilluxerit, fauentia haud indignumiudicatum.Nihildico deauitaeiusnobilitate, ni*
hilde maiorum eius pra;clare geftis. PeTrfe, 'atqueadeofuis vtrtutibus abunde illuftriseft. Ex quo ille gubernaculis/regni ad<
motusfuit, nihilpriushabuitquam patriaefuseomniope.labore &fumtuireopituIatum.lnfcftabanturiampfidemTartaro#
rumexcurfionibusIimitesPoIoniajancoIaj fubindeePodolia in diram Tutcaf um feruifutem abripiebantur. Nunc vero fub
huius praifidio limites huius Regni tam tuti funt, vt fi quis eosvel maximis copijs inftruftus, inuadere fe putfit, incaffum !abo*
rct, nunquam vtiquead propofitifui fcopumperuenturus • lamdudutt» Moldauia; vaftitiem inuecluri fucrant Tartari, nifi
htc herosheroico planeaufu illi fubueniffet, Tartarifque cum ipfo Pracopienfium Principeprofligatis, Hiercmiam Mohile i-
bidemPalatinumconftituiffet.Nihilautemmagisinnatumeiusergapatrios laresamorCfn declararc poffit quam h»c ipfa Ci-
uitas.quamproprijsfumtibusafundamentlscxftruxit, mcenibus & propugnaculis aduerfus hoftium impetum validiffimismu-
ntuit, & afuonomine Zamofcium appellauit Omnes probefcimus,eum non folum Polonia?, fed& toti Europ£,immortalis
fua:virtutiseffigiem, tamquam pyramides quafdam aut ftatuas rcliquiffe. Veteribusmosfuit,eisqui infigneob facinus pcr-«
pctuitatcmmeruiffent, imagines&fimulacraerigere: fedegoarbitror eiufmodi ftatuas & imagines vel vi ventorum conuul*
fasdecickre.autfulmine exuftas euanefcere: huiufmodiveroencomiorum genera,qua! viua ftinthominum fimulacra, nullo
modoconuefliautfenio oblkerari poffesimmo ipfa vetuftatefirmiora fieri. Quoctreahuiufmodilaudum prascones pras My
roneilloftatuario, Phidia& Apelle pi&oribus, & Praxitele fculptore.admiratione digni videntur. Cseterfiquutdthuius im-
peratorisergaRegaumPolonisextent merita, cum quonampotius eum conferamPCumCyronePerfarum illoRege laudatif-
fimo ? An cum Athenienfium Duce Themiftocle? cum Philippone Macedone, an Pericle?SedcumnuIIo melius eum con-
ferrs poffe, quam cum Magno Conftantino arbitrot. Merito etiam eUm imitatorcm Domininoftriappello.quiquum febonum
Paftorcmnominaffet,ftatiminfert:Paftor bonusanimamfuam ponit proouibus,Ethicherosnon feroel in.difcrimen yitas
feconiecit, vtfus fidei commiffosaluporurarapacitate vndicaret»Optimecognitumhabet quam pcrfonam fuftineat: ideo
omnes eius conatus eo fpeclant vt patri» fuajinferuiat.priuatacommoda publicispofthabeat, Infingulisdifciplinis itaexcel-
Itt, vttotamajtatem in ftudijstriuiffe videatur. Viros faumanioribusliteriscxcultos quanta beneuoIentiaprofcquatur,ex Hip-
pcoMufis&literarumfludijsab codem exftruc3:o fatisconftarearbitror. SummumeiReligionisftudium:ad mandata Dei,toa-
us vitxcurfummodcratur ,omnibus praducet.exemploqueeft fubditis quid fugere, quid fcqui debrant. Referebat mihi. orn-
nes fereviftoriasfuasde hoftibusquajfitasin diem Dominicam incidiffe:quonomineetiam Templumin hac eadem ciuitate,
RESVRECTIONI DOMtNICAE facrum,incredibili impenfaexcitaricurauit.Sed prxter csetefaqus ibividi, Armamenta-
riuminprimisme obftupefecit,per quod cum me deduceret, fe inibinon nifi tormenta bellicaquaecumqueab hoftibtts ac-
quirere potuiffet, reponere dicebat:quorum iammagnam copiamTartarts&alijs, prsctpue autem Mofcouiti„dumbelIomax-
imiillius BatthoreiRegisaufpicijspr*erat, bcllilegeeripuit. Ethocquidem honorificentiffimum tand viri Elogium hoc lo/
co adpoaere visfl eft; vt pluribus innotefcat. C*tera qux multa huc congeri poffent, omitto, vnum illud additurus, quo ille fuum
incredibilem erga paniam amoremacftudium publiceteftatuseft. Eftin hac ciutrateportainfignis&munitiffima,in cuius ea
parte quajfuburbiumrcfpicit, Regina: cuiufdamimagodepifta cernttur.cumtaliinfcnptione.
SALVE MATER ALMA POL ONIA: TV NON SOLVM MOENIBVS,SED ETIAM PROFVSIONE VITAE
NOBIS DEFENDENDAES; 6SYDVS NOBILITATIS ET LIBERTATiS FOLONICAE SALVE.
S3
lannesdeZamofcio.magtiusPolonici RegmCancellarius&genmlisexercituum dux, illuftti-
■enere led virtute&rebnsgeftfsmultoilluftrior.vtde patriabeneraereretur.jn omrtes partes ani.«
mum verfans,magno,FedJaudabiliaufueamnoua ciuitateaugereconfiituit. PoftqUam emm bello
quod ScephanusRex incfytae memorisecum loanne BafiJide Mofcouise Duce geffit, tampatrise qua
Regi praeclaramoperam nsuaffec^eoquefacultatesfatisante amplas,nc»parum auxiffet:abfens atcera
fuatnirimofciumVndegehtiieipfinomen,egregiemunirinouifque fubftru&ionibus exornari cu*
rauit.E quobello deinde reuef'fus,nouam Ciuitatem locofaluberrimo, ad Wtepcrzec fluutum in
amceniffima planitiecondidit.eamque muro,vaIIo ac propugnaculis firmiffimis contra hoftiles im*
petus muniuit,indito Noui,adveterisdirTerentiam,Zamofcijnomine.Ideraomnes viclorias,quas,&
multas & maximasdeTartiris,Turds,^ofcouitis,alijfqueregnihoflibusreportauit, adeoque om-
nes res befloac pacefeliciter ac pr»claregeflas,vni Deo Opt.Max.acceptasrefererts,in eademciuitatc
asdem facram,elegantiffim3 ftruQ:ara,extra Dorici.intusCorinthiaci operis,efurtdamentonouamerexit, varijfque pi&uris &
lacra fupelle&ili mirum in modumexornauitjin eaqueDecaimminfulatum&Candnicorum Collegiumaffignatisamplispro'
uentibus,inftituit Etfi veroomnepropevirilemstatemin beI!o&militiacontriuerit;TMufafum tamenfiueliterafum bonarum*
queartiumfingulariamore femperflagrauit.earumque cukores infigniprofequufusdftbeneuolcntiaacliberalirate» Verum e*
nim eft,quodvulgodkiiolet,Artemnon habere oforem,nifiignorantemJpfeveroZamdfciusiuucnisadhuc tam diligentem
Iiterisoperam nauarat.eofqueprogreffus fecerat,vt librum etiampereruditumDe"Senatuafecoufcriptum,fine nominefuo e#
diderinquem lac.Aug.Thuanusait feexiftimaffe.CaroliSigonij fuitfefoetutn.fcdab eo dem Zamofcio :( quse incredibiiis eius
fuit modeftia) quum in Galliam cura Legatisadregnum Polonix Henrico Andium Ducidererendum venifTet,a;gre vt fuum
effe fatererarexpreffiffe.Quid mirum igitur^fi virtam do&usdoctosfemperamarrtac fouerit.acdo&rinarumftudia pfomo*
tum iucriVEam certe ob caufam idem in noua illa fua ciuitate Academiam inftiruir.accerfitis vndique fingularum Facultatum
ThcoIogiK.Iarifprudentia^Medicinaejtum ajiarum artium IiberaliumDo&oribus,eamqucVt& ecclefiam, perpetuis prouen*
tibusac ccnfibusdetauit. Ipfam veroCiuitatem nontanrummunitidnibus&tormentispartimdenouomagna artificum in«
duftria conflatis,partimhoftiademtis,inftruxit,fed ctiam immunitatibusacpriuilegijscum Polonica Nobilitate fere commu»
nibus,auxic & ornauit.Giues enim a publicis regni priuatifque teloniorum exa&ionibus oneribufque.qua;aiijs ciuitatibus in»
cumbunt.immunfes iis perpetuumreddidit: Atrarium,fiue, vtvocantfaodie, Montem pictatis, certa tn tam piumoptts colla*
tapecunia, fundstat, vnde ciuiura fortunis ftniftrO aliquocafu affli&is^alijsque paupertbusfubfidiumferrerur. Quibuscom>
modis allecti variarum nationum homincs, Polont, Grxci, Armenij, Hifpani, Germani, magrto numeroeo confluxerunt, vt
quamuisnara nupcr ciuitasnunc omniumartiuofficinis,&infigiiiduium multitudine floreat, acindies magis efflorefcat.Mag-
nahccfunr.fedmaiusillud, quod idfhutusopicli conditot,&hoC& ca;reraomniaqua;in fuaditionehabuit.aTua fuccefforuq;
&h*redum iurifdidlione abdicauit.&adfupremumRegni iudiciumperpetualibertatis Iege Jata, «dftrinxit, ita vtilludqua'
tuorvicibus quotannisZamofcij.quo etiamalia; Ciuitaces Legatosfuosmittere folent, adminiftretur»
Facere nonpoffum quinhocloco do&ihotninis, & quidem diuerfaereligionis, Georgij Doufsde tanto Vtro elogtum
adfcribam: idque tanto magis, quod & huiusquoque ciuitatisfaciat mentionem. Camenetia, inquit, Venio Leopolim, indc
Bclzum,poftZamofcium: vbiea humanitateheroisUIuftriffimiloannisZamofcijexceptusfum, vt omnium taediorum & mife»
tiarumtammoIeftiitinetisfacilefimoblitus.Tu cogita, quam mellimihi fuerittanta terrarumfpacia emcnfo, iftjufmodtVi*
ri, quohaud fcioanquicquammeliusfolilluxerit, fauentia haud indignumiudicatum.Nihildico deauitaeiusnobilitate, ni*
hilde maiorum eius pra;clare geftis. PeTrfe, 'atqueadeofuis vtrtutibus abunde illuftriseft. Ex quo ille gubernaculis/regni ad<
motusfuit, nihilpriushabuitquam patriaefuseomniope.labore &fumtuireopituIatum.lnfcftabanturiampfidemTartaro#
rumexcurfionibusIimitesPoIoniajancoIaj fubindeePodolia in diram Tutcaf um feruifutem abripiebantur. Nunc vero fub
huius praifidio limites huius Regni tam tuti funt, vt fi quis eosvel maximis copijs inftruftus, inuadere fe putfit, incaffum !abo*
rct, nunquam vtiquead propofitifui fcopumperuenturus • lamdudutt» Moldauia; vaftitiem inuecluri fucrant Tartari, nifi
htc herosheroico planeaufu illi fubueniffet, Tartarifque cum ipfo Pracopienfium Principeprofligatis, Hiercmiam Mohile i-
bidemPalatinumconftituiffet.Nihilautemmagisinnatumeiusergapatrios laresamorCfn declararc poffit quam h»c ipfa Ci-
uitas.quamproprijsfumtibusafundamentlscxftruxit, mcenibus & propugnaculis aduerfus hoftium impetum validiffimismu-
ntuit, & afuonomine Zamofcium appellauit Omnes probefcimus,eum non folum Polonia?, fed& toti Europ£,immortalis
fua:virtutiseffigiem, tamquam pyramides quafdam aut ftatuas rcliquiffe. Veteribusmosfuit,eisqui infigneob facinus pcr-«
pctuitatcmmeruiffent, imagines&fimulacraerigere: fedegoarbitror eiufmodi ftatuas & imagines vel vi ventorum conuul*
fasdecickre.autfulmine exuftas euanefcere: huiufmodiveroencomiorum genera,qua! viua ftinthominum fimulacra, nullo
modoconuefliautfenio oblkerari poffesimmo ipfa vetuftatefirmiora fieri. Quoctreahuiufmodilaudum prascones pras My
roneilloftatuario, Phidia& Apelle pi&oribus, & Praxitele fculptore.admiratione digni videntur. Cseterfiquutdthuius im-
peratorisergaRegaumPolonisextent merita, cum quonampotius eum conferamPCumCyronePerfarum illoRege laudatif-
fimo ? An cum Athenienfium Duce Themiftocle? cum Philippone Macedone, an Pericle?SedcumnuIIo melius eum con-
ferrs poffe, quam cum Magno Conftantino arbitrot. Merito etiam eUm imitatorcm Domininoftriappello.quiquum febonum
Paftorcmnominaffet,ftatiminfert:Paftor bonusanimamfuam ponit proouibus,Ethicherosnon feroel in.difcrimen yitas
feconiecit, vtfus fidei commiffosaluporurarapacitate vndicaret»Optimecognitumhabet quam pcrfonam fuftineat: ideo
omnes eius conatus eo fpeclant vt patri» fuajinferuiat.priuatacommoda publicispofthabeat, Infingulisdifciplinis itaexcel-
Itt, vttotamajtatem in ftudijstriuiffe videatur. Viros faumanioribusliteriscxcultos quanta beneuoIentiaprofcquatur,ex Hip-
pcoMufis&literarumfludijsab codem exftruc3:o fatisconftarearbitror. SummumeiReligionisftudium:ad mandata Dei,toa-
us vitxcurfummodcratur ,omnibus praducet.exemploqueeft fubditis quid fugere, quid fcqui debrant. Referebat mihi. orn-
nes fereviftoriasfuasde hoftibusquajfitasin diem Dominicam incidiffe:quonomineetiam Templumin hac eadem ciuitate,
RESVRECTIONI DOMtNICAE facrum,incredibili impenfaexcitaricurauit.Sed prxter csetefaqus ibividi, Armamenta-
riuminprimisme obftupefecit,per quod cum me deduceret, fe inibinon nifi tormenta bellicaquaecumqueab hoftibtts ac-
quirere potuiffet, reponere dicebat:quorum iammagnam copiamTartarts&alijs, prsctpue autem Mofcouiti„dumbelIomax-
imiillius BatthoreiRegisaufpicijspr*erat, bcllilegeeripuit. Ethocquidem honorificentiffimum tand viri Elogium hoc lo/
co adpoaere visfl eft; vt pluribus innotefcat. C*tera qux multa huc congeri poffent, omitto, vnum illud additurus, quo ille fuum
incredibilem erga paniam amoremacftudium publiceteftatuseft. Eftin hac ciutrateportainfignis&munitiffima,in cuius ea
parte quajfuburbiumrcfpicit, Regina: cuiufdamimagodepifta cernttur.cumtaliinfcnptione.
SALVE MATER ALMA POL ONIA: TV NON SOLVM MOENIBVS,SED ETIAM PROFVSIONE VITAE
NOBIS DEFENDENDAES; 6SYDVS NOBILITATIS ET LIBERTATiS FOLONICAE SALVE.
S3