DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.17577#0108
TATA, vuls°' T O T I S*
Vae VulgoiTotis, Hungariae arx,dicitur, Tatam. vero nomincappellandam, ex Hun»
garicarumrerummorumentisconftar. Aiunt enim Gcyfa Duce HungatiaeirapO'
rium moderante , virumquendameximioChriftianaereligionis zeloflagfantem,e
nobiiiffima Sonfeuerinatum Comitum familia, TheodatUm nomihe, Italia eie-
£tum inHungariam Veniffe,breUique & pietate & prudentiafuamaximanf fibiapucj
Geyfam Regem exiftimationem conciliauiffe,Vt pro fingulari,qua ab eo colebatur ob»
ieruantia, adfiliumStephanumefacrofonte Jeuandum paterluftricusfuerit adhi-
bitus:aquo deindefacrofancti patrisiurefemper vernacula Italofum lingua reueren-
ter y4f4,ideft,Pater,falutatuseft.IsqUumpofteaRegislibetalitate adiutus, Monafte-
rium cum adiun fta villa exftruxiflet,r^«/ vtrumque nominari Voluit. Locum hunc in arcisformam reda*
t"tum,&fequentes Reges,&inprimisMatthiasCoruinus,itaexornarunt,tantifqueexftruxerUnt impendijs,vt
Bonfinius fcribat,eam omnibusfui temporis arcibuspotuifleanteferri.-quamidem dicit,hinc lacu,hincduplici
fofla,exciib faxo & eredo aggere ita fuiffe munitam,vt nuila.ex parte potuerit oppugnari. Quanta Vero huius
Arcis &~amoenitas fucrit & magnificentia, idem oftendit, inquiens:SfvltraprogrediarisiyiczsxaAxxm intelli-
git,a qua verfus Batonios montes non longe abcftjTatam offendes;quameo iudtcio catemarcibusanteferri intan*
ta breuitatepotefi. Hic enimperpetuo traffoqtte tggerc conudlltum aquaJtfiiturjiagnat, ac lacum iugerum feptenorum
feie milltum efficit. ftHrina. ad emifforium aquafrumentarix cxordtne nouem: qux arci fane coharent, & numquam
bello auferriqueunt* K^Arcisforma m oHragalifjcciem,dupltci muropr-opugnaculis&fcjja munitaibreuis interporticum
area ; quamaurat/t coenattone$,magnificaque cubtculacircumHant: iaqueatk conttgnationes}multo aurocmlaturaque
confftcu&.Emiffit lacu aqute fiepe refifiitur ,&pifcinas haud inuitafacit innumeras, magna lupcrum & carponum copilt*.
T>u§ vtrimquepaqi non ignobiles,du&que bafilic&CircumHantfaltus quoquouerfumpaten'ttfitmi,qui non mediocremfe*
rarum coptam alunt.Et haec quidem arcis huius Antonij Bonfimj.temporefuitfacies : quam fequentiabella,vt
&pleraquealiaregnihuiusoppida&arcesplane deformarunt: eaque quae hodiereftat , eruderibusantiquafi
eftreftaurata,oppido,quodolimadiun£tumhabuit, omnino dcleto. • Etillaquidem tcrreisaggeribus&lig-
neisfepimentis,pro more gentis,contra vim hon maximam fatis munita eft. Quiim Vero vna cum VefperinO
acreliquiseiustractus arcibus, Solymanoimperante,in TurCarum veniffetpoteftatem,multafaneChfiftiano>
rum rebusincommodaattulit:donectandem celebriillaexpedirione,quam Maximilianusll. Impefatof, &
Germaniae, &ItaliaePrincipum ac Rerumpublicarum auxilijs adiutus, contfaTurcasinHuhgariamAnnc»
M.D. LXVl.fufcepit,acfatisfclicitcrperfecit,ab£ccioSalmenfiComite,Iauarini tum Praefedo , expugnata
eft.Is enim quum ex oppido fiue arce hac,vtpote inter lauarinum & Comafam fita, proximis locis plurimuni
damniatqueincommodiinferri,acviftoriarh,qua vicinas aliquot arces, Vefperinum inprimis occupauC-
rat,inutilempene reddi animaduefteret:pridie Calendas Sextilis prinla luce Iauarino cum fuis copijs egrefliis*
admoenia caftrapofuit:acftatimepraefidiarijsaliquemfacieac nominefibinotum,adfeeuocariiuflit, publica
fideincolumitatem acliberumadfuosreditu n ipondcns. Is ergo aflentientibus praefectis ac commilitonibus
adSalmenfeniegreffus,cumhis mandatisfemiffuscft :Siarcem quamprimum dederent,& vitam, &forturias
eisomnesfaluaspermiffurumdin Vim expcclaf enr,neniirii viuofeparfurum eifeAdhxc ille, Nullamipent
effeaiebat,commilitonesadhancdefceniurosconditionem, prxfertim quum Budenfem Praefedum cumva-
lidis auxilijs in propinquo efle fcirent.lndicaturutn fe nihiioniinus quae iulfiffet: rogare vero ne intcrim quid-
quamhoftiletenteturjidvtexalteraquOv[Ucpartefieret,fedul6fecuraturum. Quumverdadhoramcondicta
milesnonadfuiflet,Salmenfisadmotiscopijs,inagnavioppugnatiOnem aggteditur,nec minus ftrenue obfeffi
ad defenfionem fefe comparanf.vtrorumque tamen conatus nOx ingruens diremir. Ea nofte opportunoloco
difpofitistormentis,Salmeniiscum prima luce verberationem inftituit tanta Vi atque impetu j vtmagnarrt
valli partem intra hpras aliquot dificcerit:fed hoftes in reparandis ruinis,ac cuniculis, qui interim nort minus
ftrenueagebantur,contrariafuffoflloneexcipiendis,tantamadhibebantdiligentiam,vtvixopp lOcuS;
iam relidus videretur. Salmeniis nihilominus Villarduno mandarat,vtcum fuis copijs arcis muros difiedos
adorirctur: vcrum pcrfpecta periculi magnitudine,tutiorem oppugnandi rationem excogitauit. QuUm enirrl
millenos cum fcalis & alio ad oppugnationem neceflario apparatu duobus locis fummififfet, ipfe cum duobuS
felectoru millibus porta aggreditur;dataq; omnibusfimul oppugnandi teffefa,dumTurcaeadruinas,vim ptopul»
faturi,accurrunt,erFracl: i porta,irrumpit,& obuios quofque caeditmec quifquameuafit,pfaeterquinquaginta*
quiturrifeincluferunt,ac vitaeincolumitatempaai,fefedediderunt:in quibus&ipfius arcis & Vcfperini erat
Praefecti,acquidam alij pri marij,quos Salmenfis Vicnnamad Caefarem tfanfmifit.
Exillo temporeadannum vtque M.D.KCIV. Tatain Chriftianorumpoteftatepermanfit : quoquidem
anno Sinan Baifa,Iauarinum obfeflurus,vtatergo pacata omniarelinqueret, eani nullo negocio expugnauit,
poftcamagnocumreiChriftianaeiricommodo,Iauarinoquoque potitus.VtrumqUe tamen diuina bcnigni-
tas,finevlloferecruoreautlabore,Tatamquidem Anno M.D.XCVII.Iauarinumvero AnrioM* D. XCVIIL
ftratagematis beneficioreftituit.Reiapud illam geftaeferies ficfehabet: Bcrnftcnius,Palfius, Pezius,virifor-
tes,quumeiusarcisinuadcnda:cepiflentconfilium,milites& reliquum apparatumnauibuSimponunt,& Co-?
mara fecundo flumine dilapfi,ad Almafiam pagum cxponunt; fed vi ventorum & imbrium freqUentia impe-
diti,eam nodem per quietem lbi agunt,tam prudentcr difpofitis excubijs, Vt nulla indicia ab hoftibUS potue-
rint dcprchciidi. Dcmedia nocl:e inde profecl;i,primotrcsmilites Turcicae linguae pefitos portis adcqUitaf6
iuiJent/
* ^4*
Vae VulgoiTotis, Hungariae arx,dicitur, Tatam. vero nomincappellandam, ex Hun»
garicarumrerummorumentisconftar. Aiunt enim Gcyfa Duce HungatiaeirapO'
rium moderante , virumquendameximioChriftianaereligionis zeloflagfantem,e
nobiiiffima Sonfeuerinatum Comitum familia, TheodatUm nomihe, Italia eie-
£tum inHungariam Veniffe,breUique & pietate & prudentiafuamaximanf fibiapucj
Geyfam Regem exiftimationem conciliauiffe,Vt pro fingulari,qua ab eo colebatur ob»
ieruantia, adfiliumStephanumefacrofonte Jeuandum paterluftricusfuerit adhi-
bitus:aquo deindefacrofancti patrisiurefemper vernacula Italofum lingua reueren-
ter y4f4,ideft,Pater,falutatuseft.IsqUumpofteaRegislibetalitate adiutus, Monafte-
rium cum adiun fta villa exftruxiflet,r^«/ vtrumque nominari Voluit. Locum hunc in arcisformam reda*
t"tum,&fequentes Reges,&inprimisMatthiasCoruinus,itaexornarunt,tantifqueexftruxerUnt impendijs,vt
Bonfinius fcribat,eam omnibusfui temporis arcibuspotuifleanteferri.-quamidem dicit,hinc lacu,hincduplici
fofla,exciib faxo & eredo aggere ita fuiffe munitam,vt nuila.ex parte potuerit oppugnari. Quanta Vero huius
Arcis &~amoenitas fucrit & magnificentia, idem oftendit, inquiens:SfvltraprogrediarisiyiczsxaAxxm intelli-
git,a qua verfus Batonios montes non longe abcftjTatam offendes;quameo iudtcio catemarcibusanteferri intan*
ta breuitatepotefi. Hic enimperpetuo traffoqtte tggerc conudlltum aquaJtfiiturjiagnat, ac lacum iugerum feptenorum
feie milltum efficit. ftHrina. ad emifforium aquafrumentarix cxordtne nouem: qux arci fane coharent, & numquam
bello auferriqueunt* K^Arcisforma m oHragalifjcciem,dupltci muropr-opugnaculis&fcjja munitaibreuis interporticum
area ; quamaurat/t coenattone$,magnificaque cubtculacircumHant: iaqueatk conttgnationes}multo aurocmlaturaque
confftcu&.Emiffit lacu aqute fiepe refifiitur ,&pifcinas haud inuitafacit innumeras, magna lupcrum & carponum copilt*.
T>u§ vtrimquepaqi non ignobiles,du&que bafilic&CircumHantfaltus quoquouerfumpaten'ttfitmi,qui non mediocremfe*
rarum coptam alunt.Et haec quidem arcis huius Antonij Bonfimj.temporefuitfacies : quam fequentiabella,vt
&pleraquealiaregnihuiusoppida&arcesplane deformarunt: eaque quae hodiereftat , eruderibusantiquafi
eftreftaurata,oppido,quodolimadiun£tumhabuit, omnino dcleto. • Etillaquidem tcrreisaggeribus&lig-
neisfepimentis,pro more gentis,contra vim hon maximam fatis munita eft. Quiim Vero vna cum VefperinO
acreliquiseiustractus arcibus, Solymanoimperante,in TurCarum veniffetpoteftatem,multafaneChfiftiano>
rum rebusincommodaattulit:donectandem celebriillaexpedirione,quam Maximilianusll. Impefatof, &
Germaniae, &ItaliaePrincipum ac Rerumpublicarum auxilijs adiutus, contfaTurcasinHuhgariamAnnc»
M.D. LXVl.fufcepit,acfatisfclicitcrperfecit,ab£ccioSalmenfiComite,Iauarini tum Praefedo , expugnata
eft.Is enim quum ex oppido fiue arce hac,vtpote inter lauarinum & Comafam fita, proximis locis plurimuni
damniatqueincommodiinferri,acviftoriarh,qua vicinas aliquot arces, Vefperinum inprimis occupauC-
rat,inutilempene reddi animaduefteret:pridie Calendas Sextilis prinla luce Iauarino cum fuis copijs egrefliis*
admoenia caftrapofuit:acftatimepraefidiarijsaliquemfacieac nominefibinotum,adfeeuocariiuflit, publica
fideincolumitatem acliberumadfuosreditu n ipondcns. Is ergo aflentientibus praefectis ac commilitonibus
adSalmenfeniegreffus,cumhis mandatisfemiffuscft :Siarcem quamprimum dederent,& vitam, &forturias
eisomnesfaluaspermiffurumdin Vim expcclaf enr,neniirii viuofeparfurum eifeAdhxc ille, Nullamipent
effeaiebat,commilitonesadhancdefceniurosconditionem, prxfertim quum Budenfem Praefedum cumva-
lidis auxilijs in propinquo efle fcirent.lndicaturutn fe nihiioniinus quae iulfiffet: rogare vero ne intcrim quid-
quamhoftiletenteturjidvtexalteraquOv[Ucpartefieret,fedul6fecuraturum. Quumverdadhoramcondicta
milesnonadfuiflet,Salmenfisadmotiscopijs,inagnavioppugnatiOnem aggteditur,nec minus ftrenue obfeffi
ad defenfionem fefe comparanf.vtrorumque tamen conatus nOx ingruens diremir. Ea nofte opportunoloco
difpofitistormentis,Salmeniiscum prima luce verberationem inftituit tanta Vi atque impetu j vtmagnarrt
valli partem intra hpras aliquot dificcerit:fed hoftes in reparandis ruinis,ac cuniculis, qui interim nort minus
ftrenueagebantur,contrariafuffoflloneexcipiendis,tantamadhibebantdiligentiam,vtvixopp lOcuS;
iam relidus videretur. Salmeniis nihilominus Villarduno mandarat,vtcum fuis copijs arcis muros difiedos
adorirctur: vcrum pcrfpecta periculi magnitudine,tutiorem oppugnandi rationem excogitauit. QuUm enirrl
millenos cum fcalis & alio ad oppugnationem neceflario apparatu duobus locis fummififfet, ipfe cum duobuS
felectoru millibus porta aggreditur;dataq; omnibusfimul oppugnandi teffefa,dumTurcaeadruinas,vim ptopul»
faturi,accurrunt,erFracl: i porta,irrumpit,& obuios quofque caeditmec quifquameuafit,pfaeterquinquaginta*
quiturrifeincluferunt,ac vitaeincolumitatempaai,fefedediderunt:in quibus&ipfius arcis & Vcfperini erat
Praefecti,acquidam alij pri marij,quos Salmenfis Vicnnamad Caefarem tfanfmifit.
Exillo temporeadannum vtque M.D.KCIV. Tatain Chriftianorumpoteftatepermanfit : quoquidem
anno Sinan Baifa,Iauarinum obfeflurus,vtatergo pacata omniarelinqueret, eani nullo negocio expugnauit,
poftcamagnocumreiChriftianaeiricommodo,Iauarinoquoque potitus.VtrumqUe tamen diuina bcnigni-
tas,finevlloferecruoreautlabore,Tatamquidem Anno M.D.XCVII.Iauarinumvero AnrioM* D. XCVIIL
ftratagematis beneficioreftituit.Reiapud illam geftaeferies ficfehabet: Bcrnftcnius,Palfius, Pezius,virifor-
tes,quumeiusarcisinuadcnda:cepiflentconfilium,milites& reliquum apparatumnauibuSimponunt,& Co-?
mara fecundo flumine dilapfi,ad Almafiam pagum cxponunt; fed vi ventorum & imbrium freqUentia impe-
diti,eam nodem per quietem lbi agunt,tam prudentcr difpofitis excubijs, Vt nulla indicia ab hoftibUS potue-
rint dcprchciidi. Dcmedia nocl:e inde profecl;i,primotrcsmilites Turcicae linguae pefitos portis adcqUitaf6
iuiJent/
* ^4*