DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.17577#0018
MONASTERIVM S- LAVRENTII
IN ESCORIALI.
Ei> t E Mundi miraculis meiith accenferi poteft fiimptuolum illtid & artificiofum opmPhiKooi IT. R*.
gisHifpan.regiurn fcilicer monafteriumDiui LaiirentijinEfcoriali, quod.i Monachis ordinisS. Hicronymi
01'iuqjue miIIiaribusMadrit6diffitum,Ijabitatur, idquod ex fequenti defcriprione manifeftttm fiet , qi.nm
m partes quinquediftribuemus. Ab anteriori itaqueparreincipienres confpicitis ante hanc fabricam
hypsthrum.feufubdialemdeambulationem. qu* ab Ocddentali monafterij parte incipiens,totum feptem
trionaIelatusambi"t:Iata interfepta&monafterium in occidentepedestoo.in feptentrionei^o.oauimentum
habensex partiis Iapidibus hic quadratis iftic rotundis. Primarium huius monafterij faftig'"um & fron-
ti/pioum eftinoccidente, in quotres portarfunt: quarurh mediaprincipalis,per quamintemplum, mona-
fterium &CoIIegiumeftaditus.Peream qu* adextriseft inofficinasartium mechanicarum, ad vfum mona-
ftenjfaAas itur,qtiar a finiftris eft,ad cubicula feholar & ftudiofse iiiUenrutis perducit. Inquatuorangulis
templi oftia pars hvo h '• -\as macnin* °!uatuor turres affabre fac"hr cohfpiciuntur: in medio autem inter interiorem introitum,&
Iati,quam ip WPvd * v,detur>3uod ,'nteriacet:& duar turresquara terfcpli ftereobatain altum aflurgunt. Cernuntuf&gradus tam
rael',ex albo marmor ^™* Pa^et>ou™Vsiti terhplum afcenditur. Supratempli introitumfuisftylobatis ftantimagines fex Regum If-
menta&rfeneftrar rot' ~Jni£ro laPlde rario*excifar,habentes fingular 18 pedes in altitudine.In omnibtrs redlia videiitur furriaiia, fpira-
Ionico & Doricoon " canaIes,& temP^iJatern*>intc«us«>mniaex lapidehigroe6nfe<aa. Similiter&magnapOrticus monafteri,'
propylari quodanteif anigl'° JaPlde thra"ei6 ftru<5ta,rectiim primariar cochlear, periftylium in monafterio* teifltimfeu turricnlaj
Collecij &Gvrnnaf re e tonum eft> aD au(tro "tethplum refpiciunt. In aquiloneartra eft, qiia in palatium Regis qnatuor porticus
hic &pars aiia?damUimffIt"r<JUar °mma mnacaquiJonaripJaga*dirlcatafunt,vti&tiirrisVeftibuli anteccenaculumCoIlegij. Confpicitur
ti pomarium amh °i lnarum &alia quardam;tamadh6c ardificium,quam ad monafterium fpedtantia.In auftro quoqite vifttantur hor-
cinaculum hhfblt" unlnofocomii» ^^c"^ ^ddiftillationes deftinatar, cum Pharmacopolio, & porticu., quae monafterio ad
bricar ornamenra vUm.Uanfitar-Har funt partes qu* ih prarferiti typo delineatar corifpiciurftur-. Veniamus nunc ad interiora huius fa-
monafteriuma C oU cala^uaadPrimarium':empIi ihtroitum afcenditur, offert fe *yftus qui ducit adlate patens fubdiale,
«itur Quarducirad erminanS'In nocxJrrto latisgradibusad templi introitum afcenditurs atque indc adaliam planiciem perue-
queadeo in inf anglDOrtum>9mefiante tempiurh,vndeab vna partequiin monafterio, abalia qui in Collegio funt in tCmplum.at-
vocanr)templihlh-™™ <:°n ftationem itur« LoCus chori huius quadratus eft. tria habensin quadraturaperiftylia,qiifc & pronauifVt
cella aux ad h tur*Secundum honcinferioris 'chorilocum ab vtraque parteareaeftfubdialis, exqtiainferiorchorus&duo fa-
«ft, intecrum te j " Iumen ruum exciPlunt- ^11 noc choro duo mignida ftant altaria. Huie choro» qui concameratus
tum eft quatuo"1 'm T Cn°r° m° immirtet*'q"od templMm pra-ter faceIlum,fuperiorem, anterioremque chori llatidnem, quadra-
feualuoEccIefiJ nitenpCPJumni^alijsqueruJer" neceflarijs/triaetiamhabertj collateraltaperiftylsa> ad modurh eorum.qrii in naui„
plum h6c »<t alta T tefMPl0 duo f°nanr C»rgana,qu6rum vtruhrque jt. regiftris(vt vocant) diuerfls pulfatur. flabett& tem.
30 pedibusalti T,'00"2!"^116 magnificamjper quarh itur adcrytoporticum magnam.temporequo fiunt Jupplicatidftes/templum hoc
exalbd marmo"*^ fri Cn0rOi tOUdem Peclit>"s chorits fummtJsipfumlquoq; templum fuperemihet. Pauimentttm temph huius
«raddiiiina mgro IaP'dc wrmiculatitm eft, Vti& pauimenta ariterioris & pofterionschorifunt, in qfldfnultilibrirituaieSi,
In huius ch '"Tft wCanta" Cr,ptl & imPreffi»cum aIl>' adfacra myfteria pertineritibUsconfpiciaritur.
^ffipiei vit" u eSol'k,na>fte,,aV>mnifqi malitia cceleftis artificiofiffimepicia exhibetur.vtiin pariettbus variarHm virtiitum
vifto *Piam<fCa exPrimentes«Qu*dar«etiim hiftbriiefandtijlauferitij,cui templum hocdicatum eft,in memoriam inclyta: illiuy
«r«fi.„J.'qUc "Iri^ SanctoLaurentiofacrodeGallis PhiIippusrep6rtauit>&lanaiHieronyrai, cuius regularn monachi huiascoenobtj
profitentur. Siibfelha ex pretiofilfimo Iigno, opere Corihthiaco fadla funt.
% ff-r! I "/ tC • Crfc 'anua eft veftiDuli> quod aMtc adytum fitum eft, quod concameratiim, & Varijs pifturis exornirtur. In hoc
TeitioiiJo tons evano geherc "Ia/pidis& marrfioris ardificatiis, feptem aqu* duftibusfeu fcatebrisfluit. In hoc fonte monachi 'celcbra-
tun rnanus lauant. Pauimeriturhnigro & candidomarmoreVanatum cft.
Adytumlocuseftauguftiisjiucundiis^teftudineatusjcuius fdrnicefsvarias, artificiofasqaepifttirasdfteritant, atf6,'carididoq; mar-
tnoiepauimentatus,cauf*quibus altarium ornamenta&facra: Veftesincluduntur, e vario ligno, eberi6 fcilicet, cedrino brixeo» terebin-
^rd^neluhclis^tftorijs ft- ^t*" ^neKs maxima induftriai ingenioque a diuerfis ijsque celeberrimis piftoribui delineatis, dptimoque
?if A^uiA^? PCr gradus ai"cendit"rad fummumaltare, multo quam adytum eminentius. Locus huiusaitaris Varit c6loris nobili
/arptaequaarataformapauimeritatuseft. In eodem loco quardametiam oratoriaconftruitafunt, in quibusPrincipes facrum miflar offi,
ctumauaiunt.Harc orarona in quatuor facella, eadem Iafpidc vermiculata, & ornata(vt & pauimenta ex fimili Iafpide conftaht) diftin-
giiuntui.i-ocus hicdecempedibusaltiorefttempli pauimento.atque ex illo in templumgradibusjquiauremagnum lacellumlunt, de-
lcendttur.qu.graduspulchernmdrafpidecoftftrari/unt. .
. tur&rPcr')unc locuminfacellum, feu facrarium* qnod iri plagaeftfeptentri6nali,inqu6 muitar & variar farictorum fcuftodiun-
tur re iquiar, optimo 6rdine fuis arcis inclufa». Similc facrarium ab auftrd eft, fimilibus plenum rcliquiis& monimentis.
ADyno Jummi altaris latereardicula eft,in qua facra Synaxis diftribuitur, duas habens Valuas.Locus piofedtb maghje pietatis ac
dloili* r'S* t Dar,iet,.us nuiusaJdicula; quatu6r hiftdria* ex vetere teftamentd, Eucharifti* facfamentum adumbranter, mira induftria
alta efaUnt - 1 -ine 3rcus carleftisinternubesvariis Cherubiriis& Seraphmisafperfusconfiiicitur. Intet hand a;dieulam& fummul
i r cranumrif,inqaoSacr0fan(JuinMhariftiitfacraraentilifl colorts, venis
baies emC3ni/ r'S^ermiCUlata fuDltru<ftum-Iaipish«ctamduraeft &ri6biIis,VtfinCAdamantep6liIi neutiquairt potuerit. Epiftylia &
«oloni M k /untdeaurato>ffcut&coronicesatqueaicarpa. Alia dmnia quarirt hacfabricacdncurrunt* generofalaipide vartortj
ttteromm1 a 3 1- aUr3t° mctaI1° impofitafeuimmiflafunt.Inbafiduajtamiisimmiriet, ofto Apdftdlorum ftatuar conlpiciutur,
kimufarr1! *atUOr 3 a IoC1S ^*01 excauatls« DuedeCimifta«ftatua;adit»iradd artificidfcUlptaf, & pcrignem inaurata» funt. Pammentun»
ftaHo oue * TUm Vari° genereIa'pidisj deaiirato metallo, opere mufiuodifttri<ftum. Valriar hUius facrari; funl ex generolo ery-
theca^nte 0nfan"m vocant> qax compagibusornetalldconflatis &deaurati* includuritur.adeoquepdlucidai funtj vtper eas hiero-
Lrrar/m fr°r'^ Eucnariltia repofita eft, mauifefte vidcatur. Hoc dpus a fpeclatoribusomniumoperum, quat hoc fcculo inorbc
♦,,rn rJl? 01te"ta"tur, celeberrimum.artificiofiffimumdue efle cenfctur. Huiusoperis architeftus celebris illeM. Iacbbus dc Trcrzo, to-
tum ieptenmumm fculpenda policndaquelafpide, qua/in hocdperecernitur infumpfit.
fea^llumnr!"1 ^vo|uc a,tare °PUS eft ndn minujilIopretiofum,nobiIe &artificioium, ex Iafpide&marmore conditum.In hoe altari
*■ e Uj Ponitur>& mto crnces, cahdelabra aliaque altariurt orriamenta. Altire hoediuerfis, ijsquB arttficiofis pidturis.quatuorfle-
ria'i%iih vt ,Uscminentio"sfunt,exorhaturi>Ininferioriftegainter duas pi<ftastabuIaslocuseft,vbi conditur hicrotheca eucha-
«n!m !v ;ro1ue Iatered«* fiwtftatuat quai quatuorDoaoresEcclefiar.rtieronymUjAuguftinu.Ambrofiu & dfregonureferunt.Stega h«
U,,*^ Jn^°/COn tIaipidej ornataencarpisediuerfi colorisIafpidc. Hutcfteg*tanquam bafinitunturomnespiaura;& colttm-
lorini» laf -H ^ Iafpideconfecla: funt. Safes aufem & modult e mctallo ddaurato, Volutar, toti,& Zophori e nobili , verfico-
WeaurarJ !' r" Pllat aft"3brcfa<a* <unt. Qiiid multis#tdtumdpuscpura &nobili diuerlorum Colorum Iafpide, mctalloque fu(o&
' 5 ? compoHtum cft, luxta lecundar ftegar pidturas duar ftaht ftatuar ab vtioque latere, qu* quatUor Euangeliitas reprarfentant. Eodem
nnrar ,hs ^tm" c»lloaatueduar ftatuar. Vna S. Iacobi, Hifpaaiar Apoftoli ialtcraS. Andrear^Diui tutelaris d<v
wu* jBurgundicar. fo lumma flega S- pc[ri fpcaantur> r
4
IN ESCORIALI.
Ei> t E Mundi miraculis meiith accenferi poteft fiimptuolum illtid & artificiofum opmPhiKooi IT. R*.
gisHifpan.regiurn fcilicer monafteriumDiui LaiirentijinEfcoriali, quod.i Monachis ordinisS. Hicronymi
01'iuqjue miIIiaribusMadrit6diffitum,Ijabitatur, idquod ex fequenti defcriprione manifeftttm fiet , qi.nm
m partes quinquediftribuemus. Ab anteriori itaqueparreincipienres confpicitis ante hanc fabricam
hypsthrum.feufubdialemdeambulationem. qu* ab Ocddentali monafterij parte incipiens,totum feptem
trionaIelatusambi"t:Iata interfepta&monafterium in occidentepedestoo.in feptentrionei^o.oauimentum
habensex partiis Iapidibus hic quadratis iftic rotundis. Primarium huius monafterij faftig'"um & fron-
ti/pioum eftinoccidente, in quotres portarfunt: quarurh mediaprincipalis,per quamintemplum, mona-
fterium &CoIIegiumeftaditus.Peream qu* adextriseft inofficinasartium mechanicarum, ad vfum mona-
ftenjfaAas itur,qtiar a finiftris eft,ad cubicula feholar & ftudiofse iiiUenrutis perducit. Inquatuorangulis
templi oftia pars hvo h '• -\as macnin* °!uatuor turres affabre fac"hr cohfpiciuntur: in medio autem inter interiorem introitum,&
Iati,quam ip WPvd * v,detur>3uod ,'nteriacet:& duar turresquara terfcpli ftereobatain altum aflurgunt. Cernuntuf&gradus tam
rael',ex albo marmor ^™* Pa^et>ou™Vsiti terhplum afcenditur. Supratempli introitumfuisftylobatis ftantimagines fex Regum If-
menta&rfeneftrar rot' ~Jni£ro laPlde rario*excifar,habentes fingular 18 pedes in altitudine.In omnibtrs redlia videiitur furriaiia, fpira-
Ionico & Doricoon " canaIes,& temP^iJatern*>intc«us«>mniaex lapidehigroe6nfe<aa. Similiter&magnapOrticus monafteri,'
propylari quodanteif anigl'° JaPlde thra"ei6 ftru<5ta,rectiim primariar cochlear, periftylium in monafterio* teifltimfeu turricnlaj
Collecij &Gvrnnaf re e tonum eft> aD au(tro "tethplum refpiciunt. In aquiloneartra eft, qiia in palatium Regis qnatuor porticus
hic &pars aiia?damUimffIt"r<JUar °mma mnacaquiJonaripJaga*dirlcatafunt,vti&tiirrisVeftibuli anteccenaculumCoIlegij. Confpicitur
ti pomarium amh °i lnarum &alia quardam;tamadh6c ardificium,quam ad monafterium fpedtantia.In auftro quoqite vifttantur hor-
cinaculum hhfblt" unlnofocomii» ^^c"^ ^ddiftillationes deftinatar, cum Pharmacopolio, & porticu., quae monafterio ad
bricar ornamenra vUm.Uanfitar-Har funt partes qu* ih prarferiti typo delineatar corifpiciurftur-. Veniamus nunc ad interiora huius fa-
monafteriuma C oU cala^uaadPrimarium':empIi ihtroitum afcenditur, offert fe *yftus qui ducit adlate patens fubdiale,
«itur Quarducirad erminanS'In nocxJrrto latisgradibusad templi introitum afcenditurs atque indc adaliam planiciem perue-
queadeo in inf anglDOrtum>9mefiante tempiurh,vndeab vna partequiin monafterio, abalia qui in Collegio funt in tCmplum.at-
vocanr)templihlh-™™ <:°n ftationem itur« LoCus chori huius quadratus eft. tria habensin quadraturaperiftylia,qiifc & pronauifVt
cella aux ad h tur*Secundum honcinferioris 'chorilocum ab vtraque parteareaeftfubdialis, exqtiainferiorchorus&duo fa-
«ft, intecrum te j " Iumen ruum exciPlunt- ^11 noc choro duo mignida ftant altaria. Huie choro» qui concameratus
tum eft quatuo"1 'm T Cn°r° m° immirtet*'q"od templMm pra-ter faceIlum,fuperiorem, anterioremque chori llatidnem, quadra-
feualuoEccIefiJ nitenpCPJumni^alijsqueruJer" neceflarijs/triaetiamhabertj collateraltaperiftylsa> ad modurh eorum.qrii in naui„
plum h6c »<t alta T tefMPl0 duo f°nanr C»rgana,qu6rum vtruhrque jt. regiftris(vt vocant) diuerfls pulfatur. flabett& tem.
30 pedibusalti T,'00"2!"^116 magnificamjper quarh itur adcrytoporticum magnam.temporequo fiunt Jupplicatidftes/templum hoc
exalbd marmo"*^ fri Cn0rOi tOUdem Peclit>"s chorits fummtJsipfumlquoq; templum fuperemihet. Pauimentttm temph huius
«raddiiiina mgro IaP'dc wrmiculatitm eft, Vti& pauimenta ariterioris & pofterionschorifunt, in qfldfnultilibrirituaieSi,
In huius ch '"Tft wCanta" Cr,ptl & imPreffi»cum aIl>' adfacra myfteria pertineritibUsconfpiciaritur.
^ffipiei vit" u eSol'k,na>fte,,aV>mnifqi malitia cceleftis artificiofiffimepicia exhibetur.vtiin pariettbus variarHm virtiitum
vifto *Piam<fCa exPrimentes«Qu*dar«etiim hiftbriiefandtijlauferitij,cui templum hocdicatum eft,in memoriam inclyta: illiuy
«r«fi.„J.'qUc "Iri^ SanctoLaurentiofacrodeGallis PhiIippusrep6rtauit>&lanaiHieronyrai, cuius regularn monachi huiascoenobtj
profitentur. Siibfelha ex pretiofilfimo Iigno, opere Corihthiaco fadla funt.
% ff-r! I "/ tC • Crfc 'anua eft veftiDuli> quod aMtc adytum fitum eft, quod concameratiim, & Varijs pifturis exornirtur. In hoc
TeitioiiJo tons evano geherc "Ia/pidis& marrfioris ardificatiis, feptem aqu* duftibusfeu fcatebrisfluit. In hoc fonte monachi 'celcbra-
tun rnanus lauant. Pauimeriturhnigro & candidomarmoreVanatum cft.
Adytumlocuseftauguftiisjiucundiis^teftudineatusjcuius fdrnicefsvarias, artificiofasqaepifttirasdfteritant, atf6,'carididoq; mar-
tnoiepauimentatus,cauf*quibus altarium ornamenta&facra: Veftesincluduntur, e vario ligno, eberi6 fcilicet, cedrino brixeo» terebin-
^rd^neluhclis^tftorijs ft- ^t*" ^neKs maxima induftriai ingenioque a diuerfis ijsque celeberrimis piftoribui delineatis, dptimoque
?if A^uiA^? PCr gradus ai"cendit"rad fummumaltare, multo quam adytum eminentius. Locus huiusaitaris Varit c6loris nobili
/arptaequaarataformapauimeritatuseft. In eodem loco quardametiam oratoriaconftruitafunt, in quibusPrincipes facrum miflar offi,
ctumauaiunt.Harc orarona in quatuor facella, eadem Iafpidc vermiculata, & ornata(vt & pauimenta ex fimili Iafpide conftaht) diftin-
giiuntui.i-ocus hicdecempedibusaltiorefttempli pauimento.atque ex illo in templumgradibusjquiauremagnum lacellumlunt, de-
lcendttur.qu.graduspulchernmdrafpidecoftftrari/unt. .
. tur&rPcr')unc locuminfacellum, feu facrarium* qnod iri plagaeftfeptentri6nali,inqu6 muitar & variar farictorum fcuftodiun-
tur re iquiar, optimo 6rdine fuis arcis inclufa». Similc facrarium ab auftrd eft, fimilibus plenum rcliquiis& monimentis.
ADyno Jummi altaris latereardicula eft,in qua facra Synaxis diftribuitur, duas habens Valuas.Locus piofedtb maghje pietatis ac
dloili* r'S* t Dar,iet,.us nuiusaJdicula; quatu6r hiftdria* ex vetere teftamentd, Eucharifti* facfamentum adumbranter, mira induftria
alta efaUnt - 1 -ine 3rcus carleftisinternubesvariis Cherubiriis& Seraphmisafperfusconfiiicitur. Intet hand a;dieulam& fummul
i r cranumrif,inqaoSacr0fan(JuinMhariftiitfacraraentilifl colorts, venis
baies emC3ni/ r'S^ermiCUlata fuDltru<ftum-Iaipish«ctamduraeft &ri6biIis,VtfinCAdamantep6liIi neutiquairt potuerit. Epiftylia &
«oloni M k /untdeaurato>ffcut&coronicesatqueaicarpa. Alia dmnia quarirt hacfabricacdncurrunt* generofalaipide vartortj
ttteromm1 a 3 1- aUr3t° mctaI1° impofitafeuimmiflafunt.Inbafiduajtamiisimmiriet, ofto Apdftdlorum ftatuar conlpiciutur,
kimufarr1! *atUOr 3 a IoC1S ^*01 excauatls« DuedeCimifta«ftatua;adit»iradd artificidfcUlptaf, & pcrignem inaurata» funt. Pammentun»
ftaHo oue * TUm Vari° genereIa'pidisj deaiirato metallo, opere mufiuodifttri<ftum. Valriar hUius facrari; funl ex generolo ery-
theca^nte 0nfan"m vocant> qax compagibusornetalldconflatis &deaurati* includuritur.adeoquepdlucidai funtj vtper eas hiero-
Lrrar/m fr°r'^ Eucnariltia repofita eft, mauifefte vidcatur. Hoc dpus a fpeclatoribusomniumoperum, quat hoc fcculo inorbc
♦,,rn rJl? 01te"ta"tur, celeberrimum.artificiofiffimumdue efle cenfctur. Huiusoperis architeftus celebris illeM. Iacbbus dc Trcrzo, to-
tum ieptenmumm fculpenda policndaquelafpide, qua/in hocdperecernitur infumpfit.
fea^llumnr!"1 ^vo|uc a,tare °PUS eft ndn minujilIopretiofum,nobiIe &artificioium, ex Iafpide&marmore conditum.In hoe altari
*■ e Uj Ponitur>& mto crnces, cahdelabra aliaque altariurt orriamenta. Altire hoediuerfis, ijsquB arttficiofis pidturis.quatuorfle-
ria'i%iih vt ,Uscminentio"sfunt,exorhaturi>Ininferioriftegainter duas pi<ftastabuIaslocuseft,vbi conditur hicrotheca eucha-
«n!m !v ;ro1ue Iatered«* fiwtftatuat quai quatuorDoaoresEcclefiar.rtieronymUjAuguftinu.Ambrofiu & dfregonureferunt.Stega h«
U,,*^ Jn^°/COn tIaipidej ornataencarpisediuerfi colorisIafpidc. Hutcfteg*tanquam bafinitunturomnespiaura;& colttm-
lorini» laf -H ^ Iafpideconfecla: funt. Safes aufem & modult e mctallo ddaurato, Volutar, toti,& Zophori e nobili , verfico-
WeaurarJ !' r" Pllat aft"3brcfa<a* <unt. Qiiid multis#tdtumdpuscpura &nobili diuerlorum Colorum Iafpide, mctalloque fu(o&
' 5 ? compoHtum cft, luxta lecundar ftegar pidturas duar ftaht ftatuar ab vtioque latere, qu* quatUor Euangeliitas reprarfentant. Eodem
nnrar ,hs ^tm" c»lloaatueduar ftatuar. Vna S. Iacobi, Hifpaaiar Apoftoli ialtcraS. Andrear^Diui tutelaris d<v
wu* jBurgundicar. fo lumma flega S- pc[ri fpcaantur> r
4