Braun, Georg [Hrsg.]; Hogenberg, Franz [Hrsg.]: Civitates orbis terrarvm (6): Theatri Praecipvarvm Totivs Mvndi Vrbivm Liber Sextvs: [Coloni[a]e Agrippin[a]e. 20. die Septemb. Anno M.DC.XVII.] ([Coloniae Agrippinae], 1618) [VD17 547:737892E]

Turcse xi?.0£tobris igncm fubiecerunt,interea in procin£tuftantes,vt per ruinas in arcemirrumperent, quod
confilium foliusDci mirericordiadifcuflTit.Siuecnimmeatibusrubtcrraneisnon recfeinterclufis, fiuequauis
aliadccaufa,ignispcroscrypras,quai]latuscrar,magnacum violentia crupit, &prxrerquamqu6dmunirioni
nih!lno:uir,!miltosTurcarumproximeadft^^ perfpe&a op-

pug'iationisdiflicultatc>fenfim co die pedcsrcfcrrcnt.Sequetcsaliquotdicscuniculisagendisconrumpti.Die
vcro xvi-.pulnisfulphurcusad Tichcucanumcuertendum propugnaculum eollocatus igncadmoto,procur-
rentem emsanguium;cum duabusvtrinquealis(quarum intcrftitium pafliis viginti duos complct"txbatur)a
fundamcntisconuellit,ac ruinis foflam complet:per quasTurcae,agminefa£to,mox irruunt; fimulidem alij
adLig:ieumfKiuivtpropugnacuium,qu6obfeflbspluribusIocisdiu:incrcntac-defatigarent: fedDci benigni-
tatc,&incrcdibilimilitum virtute dcpulfi,tandem o&o fignisamiffisreceptuicecinerunr. Ex obfcflis ia
hoc eonfli&u arcis quoque Prafcdo amiflb. Ncc fegnius pcr fequentes dies a Turcisirruptio tenta-
ta. VieefimoatroxpugnaadKyraliuanum commifla eft propugnaculum : cui itidem fuffbflo puluercm
fubdidcrauthoft.es, cius incenfi vi vallo quantumuis fiimo, difturbaro, hiatus ad vndetriginta circi-
tcr cubiros patebatrfolTa tamcn fcnos tricenospafius lata,& mediocritcrprofunda, impreflionem molientes
remorabatur.Ei ergo dolia,vtres aliaquc.qux fupcrnatantia flumen portar,inijciunt;his trabcs,tigna,gerras fu-
pcrimponunt,inJctribus locistantacontentioneirruunt,vteodicomnin6morivelle vidcrentur : quod&
plurimiscuenit.Quidmultis^Nullusccrte totiusmelisdiesabijt,quoTurcaE nontacuniculis,quam vi irruptio-
netentarint:cotameexitu,vtillosnumero,Chriftianos diuinxopisprxTentiafupcriorcs efle facile appareret.
Ta:ide vero hibcri\atepcft.irefluuioaucT:o,&ingraucfcetccceii imuria,vafiscolle£tis,terrio dieNouebrisobfi-
dionem foluunt,& copiasSolnocum,indeBudam deducunt.Interpaucasmcmorabilis eft hxc obfidio, in qua
hoftmm trcdecim millia,eChriftianismille&treccnti varjs cafibusabfiimpti dicuntur.Gratiaunde Deo a&ae:
& Rcdcrus,q'ii toroobfidionis tempore,cum aererna nominis fui laudc,fumma cura pcritiaque omniaadmi-
niftr.mcr at,cum magna captiuorum rurba,vexiUis,equis,Caflbuiam profcdrus,magna cum omnium gratula-
tio.K*cxccpi"usfuit:arciscuftodia Niaro Pauli,dum Cxlar cadereftatuerer,commiffa.

Ha>cc6prolixiushoclocorccenlerevoluimus,vt intclligeretureprjecipuisHungaria!,cique confiniumre-
s;ionum,quxadhucin Chriftianorum fiaut poteftate,hocnon eflepoftremum. Ciuitasquidem ipfa olim am-
pliirima,totapcnedeletacft:fcdpaullatim reftauratur.Epifcopos habuit mulros,quum rerum viu, prudcnria
acdo£tnnaprxftmtiflimos^tum fingulari nobilirateprcecellentcs.acrcrum geftarum magnitudineclaros. V-
nusinftaromniumfitGeorgiusillee FrancifcanoMonacho Varadinenlis Epilcopus, acRegniThefaurarius:
qmrantumau&oritatisfibiacquifiucrat,vtparum aregia potcftate abeflet.Decuiusrebusgeftis acnecefuse
icnpieriintHiftorici.

ttildeniquc Hungariapra; cxreris regnis falubcrrimarum thcrmarum abundet multitudine(de quibuse-
icTatcmediditlibcllum Georgius VVernerus)Varadinenfibustamen,eodem tcfte,pleriquepri-
mas tribuunt:in quo tamen eosamoenitatempotiiiscarum quamfalubritatemipe-
£taredicit:vt qtix fint caloretcmperatoacpcriucundojpraterea
tam purae ac dilucidae,vt fpecicm rerum quae inijciuntur,
ampliorem quam ipfacfint,redderc
videantur.