DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.47151#0442
A Archäologischer Befund und Funde
duvarlari birer tane büyükce duvar ni§ine kavu§mu§tur. Bu evrede bir Exedra'yx (salon) olu§turacak §ekilde, yalnizca SR 6’daki tricli-
nium ile Kubbeli Mekan C (GEW C), evin resmi mekanlan olarak kabul edilebilir.
Üst kata (OG) artik iki ayn 9iki§la ula^ilabilmektedir. Bu merdivenlerden bir tanesi direkt SR l’in ana giri§inin yaninda bulunmakta ve
SR l’e giri§ tamamen iptal edildiginden buradan ula§ilabilen üst kat (OG) alam ya kiralanmi§ ya da burada ayn olarak oturulmu§tur.
Oturma Birimi 4’e (WE 4) olan baglanti temelli olarak iptal edilip Otunna Birimi Ein (WE 1) kuzeyinde bulunan i§lik odalan ile aym
zamanda SR 3’te bulunan hamamin di^andan ula§ilarak kullammi söz konusudur; ancak bu hamama aynca SR 4’te bir yan girrten ve
SR 5a ile SR 3’ün arasmda bulunan bir kapidan ula§ilabilmekteydi.
Yamac Ev 2’nin (H 2) kapsadigi diger konut ünitelerine kar§in Oturma Birimi Edekilerin (WE 1) zeminleri - SR 2’deki avluya bakil-
diginda görülebilir - ve duvarlari mermerle degil, mozayik ya da duvar resimleri ile kaphydi. Üst katta (OG) hipbir mozaik zemin ve
hemen hemen hi<p duvar resmi belgelenmedigi gibi, yorumlanmasi gü£ olan buluntu durumu ile ili§kili ba§ka herhangibir ipucu da yok-
tur. Zemin mozayigi ile duvar resmi ve tavan bezemelerinin pogunlugu bu döneme ait olarak yorumlanabilir. Mozayiklerde figüratif
tasvirler eksikken 90k renkli (polikrom) dekorasyon sisteminin ilk defa kullamlmaya ba§landigim görmekteyiz.
Diger Konut Alanlarmda da görülen 90k degi§ik bi9imlerdeki bölmeli alan-pilastr resimlerinin yam sira, figüratif resimlere SR 2 ile SR
6’da rastlanmakta, diger taraftan SR 6’da insan boyutunda resmedilmi§ hizmetkar figürleri ile mitolojik bir sahne Yama9 Ev 2’de (H 2)
bir istisnayi olu^turmaktadir. SR 3’te bulunan Hamam 90k ciddi bir yikim sonrasmda yeniden in§aa edilip bu yeni evredeki farkliliklar
öncekine kiyasla kü9ük detaylarda apil^a kar^imiza pikmaktadir. Oyulmu§ güney duvarmin yerinde artik bir atik su borusu durmakta,
orijinalde mermer plakalar stukko kaplamalarla taklit edilmektedir. Labrum (küvet, tekne) i9in kullamlan ni§ dogu duvarmdan batida-
kine ta§mmi§tir; banyo küvetinin durdugu ni§ ve bunun altmda duran praefurnium (kazan dairesi) ise oldugu gibi birakilmi§tir.
Pek9ok buluntu konteksti, 90k ciddi bir yikim sonrasmda ger9ekle§en bu yeniden in§aa evresini ge9 Severuslar dönemine, olasilikla
M.S. 230 civarma tarihlemektedir. Hamamdaki daha detayli bulgular burada bir deprem ve bunu izleyen bir yangin felaketine de i§aret
etmektedir.
Buradaki buluntu envanteri, hanenin kullamm evresi direkt yikim öncesi oldugundan, Severuslar dönemi ev i§leri konusuna ciddi bir
§ekilde i§ik tutmaktadir. Böylelikle SR 5a ve 5c’den gelen keramik ve cam mutfak ve servis kaplari bir bütün olu§turmaktadir. Burada-
ki tesviye seviyelerinde bulunan kaplar neredeyse tarn olup bu nedenle bu mekanlarda kullamm bulduklarma inanmak mümkündür.
Yerel ya da bölgesel olarak üretilen Terra Sigillata’nm yam sira, masadaki servis imkamm geni^leten, olasilikla da i9ki kabi i§levi gören
cam kaplar da oldul<9a yüksek oranlarda bulunmu§tur. Yangin sonrasmda bir testinin üzerine kazinmis, Efes’te pek sik rastlanmayan
latince bir isim graffitisi burada oturanlarm batidan gelmi§ olmalan ihtimalini kuvvetlendirmektedir. Kabin kendisi doga bilimleri ara§-
tirmasi sonrasmda anla§ildigi üzere kesin olarak Efes’e aittir. Bölgesel olarak siklikla tüketilen hayvansal besinler di§inda tavus ku§u
gibi egzotik türler de buradaki tüketicilerin emrine amadeydi; öyle ki bu ku§lar en iyi kesim zamanmda yemek olarak hazirlanmi§tir.
M.S. 230 civarma tarihlenen yikim sonrasmda gercekle^en yeniden in§aa son derece hizh ve a9il<9a anla§ildigi üzere kisitli bir bütgey-
le tamamlanmi^tir. Bu durum yalnizca kimi odalarm bölünmesiyle degil, aym zamanda peristil avlunun kuzey kismmm kullamm tarzi,
üst katm bir bölümünün kiralanmasiyla oldugu kadar, renovasyon i9in kullamlan malzemeden de anla§ilmaktadir. Böylelikle mermer
kaplamalar ve figüratif mozaikler eksik oldugu gibi HamamTn yeniden in§aasi da 90k 9abuk ve kabaca denebilecek bir §ekilde tamam-
lanmi^tir. Bu tür bir yapinm varligi bir 9e§it resmi görevi olan bir mülk sahibi aileye i^aret etse de, bu alanm bir kismi di§a kiralama
amaciyla kullamlmi^ da olabilir. Bu durumda geriye SR 6 ile Kubbeli Mekan C (GEW C) gibi - ki bu mekan yaz mevsiminde kullam-
lan bir triclinillm,Awx - kaliteli bir bigimde donatilmi§ iki oda kalmaktadir.
Yapi Evresi IV’, Yikim ve Terk (Bauphase IV’, Zerstörung und Aufgabe)
Neden olarak bir depremler serisi gösterilebilecek ve M.S. 3. yüzyil boyunca devam eden pek9ok ufak tefek yikim Oturma Birimi l’de
(WE 1) 391k se9ik görülebilen izler birakmi§tir. SR 2’nin Peristil avlusundaki güneydogu sütunun dämm bir kismi ile birlikte 9Ökmü§
ve bir ba^kasiyla degi§tirilmi§ olmasi gerekmektedir. Bu kisimda hasar görmü§ olan 90k renkli (polikrom) mozaik zemin ise siyah-beyaz
bir kaplama ile degi§tirilmi§tir.
Oturma Birimi l’in (WE 1) en son kullamm evresi M.S. 3. yüzyilm 3. 9eyreginde gü91ü bir deprem sayesinde son kez olmak üzere bir
yikimla son bulmaktadir. Ancak sonraki kullamm evreleri nedeniyle bu yikim dönemine ait son derece az sayida buluntu vardir. SR
ll’deki bir buluntu kontekstinde eie ge9en bir keramik 9e§idi ile kü9ük buluntular ve cam kaplar di§mda ba§ka tarihlemeye deger bul-
gu yoktur. Sonuncu kullamm evresine ait olarak nitelendirilebilecek buluntular arasmda bazi heykel, mobilya ve aletler sayilabilir.
Mermerden heykellerin arasmda ge9 Helenistik dönem tarzmda bir kafa ömegi vardir ki, Ev 2’de (H 2) bulunmu§ diger bazi par9alar
gibi bu da bir antika olarak nitelendirilebilir. SR 2’deki peristil avluda, olasilikla üst kata (OG) 9ikan merdivenin yanmda duran apot-
ropaik Ü9 figürlü bir Hekataion bulunmu§tur. Bunlarm di^mda katlamlabilir sandalyelere ait bronz kalmtilar da bu en son kullamm
evresine dahil edilebilir.
Yikim sonrasmda odalar veya alanlar duvarlarla 9evrilerek 90p ve döküntü ile doldurulurken diger mekanlarm kullamlmasma devam
edilmi§tir. Olduk9a kötü haldeki buluntu durumu bu kullamm evresinin ne kadar sürdügüne dair en ufak bir ipucu bile vermemektedir.
M.S. 6. yüzyilda Oturma Birimi 1 ’in (WE 1) kapladigi tüm alan 90p ve döküntüyle dolmu§ ve burada Yama9 Ev 1 (H 1) ve Yama9 Ev
2’nin (H 2) üzerinde dogu-bati yönlü gelten Bizans dönemi yapila§masi ba§lami§tir.
Sabine Ladstätter - Elisabeth Rathmayr (Übersetzung: ü- Toskay Evrin)
390
duvarlari birer tane büyükce duvar ni§ine kavu§mu§tur. Bu evrede bir Exedra'yx (salon) olu§turacak §ekilde, yalnizca SR 6’daki tricli-
nium ile Kubbeli Mekan C (GEW C), evin resmi mekanlan olarak kabul edilebilir.
Üst kata (OG) artik iki ayn 9iki§la ula^ilabilmektedir. Bu merdivenlerden bir tanesi direkt SR l’in ana giri§inin yaninda bulunmakta ve
SR l’e giri§ tamamen iptal edildiginden buradan ula§ilabilen üst kat (OG) alam ya kiralanmi§ ya da burada ayn olarak oturulmu§tur.
Oturma Birimi 4’e (WE 4) olan baglanti temelli olarak iptal edilip Otunna Birimi Ein (WE 1) kuzeyinde bulunan i§lik odalan ile aym
zamanda SR 3’te bulunan hamamin di^andan ula§ilarak kullammi söz konusudur; ancak bu hamama aynca SR 4’te bir yan girrten ve
SR 5a ile SR 3’ün arasmda bulunan bir kapidan ula§ilabilmekteydi.
Yamac Ev 2’nin (H 2) kapsadigi diger konut ünitelerine kar§in Oturma Birimi Edekilerin (WE 1) zeminleri - SR 2’deki avluya bakil-
diginda görülebilir - ve duvarlari mermerle degil, mozayik ya da duvar resimleri ile kaphydi. Üst katta (OG) hipbir mozaik zemin ve
hemen hemen hi<p duvar resmi belgelenmedigi gibi, yorumlanmasi gü£ olan buluntu durumu ile ili§kili ba§ka herhangibir ipucu da yok-
tur. Zemin mozayigi ile duvar resmi ve tavan bezemelerinin pogunlugu bu döneme ait olarak yorumlanabilir. Mozayiklerde figüratif
tasvirler eksikken 90k renkli (polikrom) dekorasyon sisteminin ilk defa kullamlmaya ba§landigim görmekteyiz.
Diger Konut Alanlarmda da görülen 90k degi§ik bi9imlerdeki bölmeli alan-pilastr resimlerinin yam sira, figüratif resimlere SR 2 ile SR
6’da rastlanmakta, diger taraftan SR 6’da insan boyutunda resmedilmi§ hizmetkar figürleri ile mitolojik bir sahne Yama9 Ev 2’de (H 2)
bir istisnayi olu^turmaktadir. SR 3’te bulunan Hamam 90k ciddi bir yikim sonrasmda yeniden in§aa edilip bu yeni evredeki farkliliklar
öncekine kiyasla kü9ük detaylarda apil^a kar^imiza pikmaktadir. Oyulmu§ güney duvarmin yerinde artik bir atik su borusu durmakta,
orijinalde mermer plakalar stukko kaplamalarla taklit edilmektedir. Labrum (küvet, tekne) i9in kullamlan ni§ dogu duvarmdan batida-
kine ta§mmi§tir; banyo küvetinin durdugu ni§ ve bunun altmda duran praefurnium (kazan dairesi) ise oldugu gibi birakilmi§tir.
Pek9ok buluntu konteksti, 90k ciddi bir yikim sonrasmda ger9ekle§en bu yeniden in§aa evresini ge9 Severuslar dönemine, olasilikla
M.S. 230 civarma tarihlemektedir. Hamamdaki daha detayli bulgular burada bir deprem ve bunu izleyen bir yangin felaketine de i§aret
etmektedir.
Buradaki buluntu envanteri, hanenin kullamm evresi direkt yikim öncesi oldugundan, Severuslar dönemi ev i§leri konusuna ciddi bir
§ekilde i§ik tutmaktadir. Böylelikle SR 5a ve 5c’den gelen keramik ve cam mutfak ve servis kaplari bir bütün olu§turmaktadir. Burada-
ki tesviye seviyelerinde bulunan kaplar neredeyse tarn olup bu nedenle bu mekanlarda kullamm bulduklarma inanmak mümkündür.
Yerel ya da bölgesel olarak üretilen Terra Sigillata’nm yam sira, masadaki servis imkamm geni^leten, olasilikla da i9ki kabi i§levi gören
cam kaplar da oldul<9a yüksek oranlarda bulunmu§tur. Yangin sonrasmda bir testinin üzerine kazinmis, Efes’te pek sik rastlanmayan
latince bir isim graffitisi burada oturanlarm batidan gelmi§ olmalan ihtimalini kuvvetlendirmektedir. Kabin kendisi doga bilimleri ara§-
tirmasi sonrasmda anla§ildigi üzere kesin olarak Efes’e aittir. Bölgesel olarak siklikla tüketilen hayvansal besinler di§inda tavus ku§u
gibi egzotik türler de buradaki tüketicilerin emrine amadeydi; öyle ki bu ku§lar en iyi kesim zamanmda yemek olarak hazirlanmi§tir.
M.S. 230 civarma tarihlenen yikim sonrasmda gercekle^en yeniden in§aa son derece hizh ve a9il<9a anla§ildigi üzere kisitli bir bütgey-
le tamamlanmi^tir. Bu durum yalnizca kimi odalarm bölünmesiyle degil, aym zamanda peristil avlunun kuzey kismmm kullamm tarzi,
üst katm bir bölümünün kiralanmasiyla oldugu kadar, renovasyon i9in kullamlan malzemeden de anla§ilmaktadir. Böylelikle mermer
kaplamalar ve figüratif mozaikler eksik oldugu gibi HamamTn yeniden in§aasi da 90k 9abuk ve kabaca denebilecek bir §ekilde tamam-
lanmi^tir. Bu tür bir yapinm varligi bir 9e§it resmi görevi olan bir mülk sahibi aileye i^aret etse de, bu alanm bir kismi di§a kiralama
amaciyla kullamlmi^ da olabilir. Bu durumda geriye SR 6 ile Kubbeli Mekan C (GEW C) gibi - ki bu mekan yaz mevsiminde kullam-
lan bir triclinillm,Awx - kaliteli bir bigimde donatilmi§ iki oda kalmaktadir.
Yapi Evresi IV’, Yikim ve Terk (Bauphase IV’, Zerstörung und Aufgabe)
Neden olarak bir depremler serisi gösterilebilecek ve M.S. 3. yüzyil boyunca devam eden pek9ok ufak tefek yikim Oturma Birimi l’de
(WE 1) 391k se9ik görülebilen izler birakmi§tir. SR 2’nin Peristil avlusundaki güneydogu sütunun dämm bir kismi ile birlikte 9Ökmü§
ve bir ba^kasiyla degi§tirilmi§ olmasi gerekmektedir. Bu kisimda hasar görmü§ olan 90k renkli (polikrom) mozaik zemin ise siyah-beyaz
bir kaplama ile degi§tirilmi§tir.
Oturma Birimi l’in (WE 1) en son kullamm evresi M.S. 3. yüzyilm 3. 9eyreginde gü91ü bir deprem sayesinde son kez olmak üzere bir
yikimla son bulmaktadir. Ancak sonraki kullamm evreleri nedeniyle bu yikim dönemine ait son derece az sayida buluntu vardir. SR
ll’deki bir buluntu kontekstinde eie ge9en bir keramik 9e§idi ile kü9ük buluntular ve cam kaplar di§mda ba§ka tarihlemeye deger bul-
gu yoktur. Sonuncu kullamm evresine ait olarak nitelendirilebilecek buluntular arasmda bazi heykel, mobilya ve aletler sayilabilir.
Mermerden heykellerin arasmda ge9 Helenistik dönem tarzmda bir kafa ömegi vardir ki, Ev 2’de (H 2) bulunmu§ diger bazi par9alar
gibi bu da bir antika olarak nitelendirilebilir. SR 2’deki peristil avluda, olasilikla üst kata (OG) 9ikan merdivenin yanmda duran apot-
ropaik Ü9 figürlü bir Hekataion bulunmu§tur. Bunlarm di^mda katlamlabilir sandalyelere ait bronz kalmtilar da bu en son kullamm
evresine dahil edilebilir.
Yikim sonrasmda odalar veya alanlar duvarlarla 9evrilerek 90p ve döküntü ile doldurulurken diger mekanlarm kullamlmasma devam
edilmi§tir. Olduk9a kötü haldeki buluntu durumu bu kullamm evresinin ne kadar sürdügüne dair en ufak bir ipucu bile vermemektedir.
M.S. 6. yüzyilda Oturma Birimi 1 ’in (WE 1) kapladigi tüm alan 90p ve döküntüyle dolmu§ ve burada Yama9 Ev 1 (H 1) ve Yama9 Ev
2’nin (H 2) üzerinde dogu-bati yönlü gelten Bizans dönemi yapila§masi ba§lami§tir.
Sabine Ladstätter - Elisabeth Rathmayr (Übersetzung: ü- Toskay Evrin)
390
