DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1977#0598
IOr
De noxalibus actionibüs.
ore ſer- a .Ne dnmiaut, quie paruit i ti delicto, quod ſine dole
us dommo nô commmittinon poreſt: vnde malé fecit quod paruit:quare ipſe
debne euin ie
Ieuibus juſſis
2 ma dai, A j.per
E ilis dolus Futtu ’r - lae.
nue uoa pnetur, vel etiam ne-
uus doninus. Accvns.
be Reddit. ſeilicet
Celſus. AcCvS.
qu bac, committen-
do noxiam cum dolo.
I T Ouemparare. in
atrocioribus enim non;
debet parere: ſ tamen
LPena mitior pareat, mitius b puni
impouitur is, curavr C de palvvi-lly.
aui puaein de
ſmpſ a l. corrigit praditt
24e ſeilicet
oian.
commirtendo.
gIdpoptereess Qua-
lite ad legem poſterio-
eetimeta eſ lex
tab. antiquior eſt;
ai, Aquilia poſterior-Ine-
enim xij- tab- conti-
tinebatur ,ve dominus
non reneretur: at lex
Aquil dominum tene-
s Leges autie i voluitlex cergo an-
que trausfer- tiqua pertinet ad poſte-
ur ad poie riorem quia dominus;
aurereauaea qui iuſr fum ieri,
ESententian vel rapinam, tenebitur:
uimi: ve enn ſie legb ſenat.
nnau Lnon eſt nouum. Sed &
les Aquil. pertiner ad
prioré ſad legxijtab.
quia poreſt agr noraus
ie ſatim ſubicit, vbi
dicir tium, &c & vide-
tur, cüm dicit eum tene-
ri liberu factum, in
tali caſu Aquiliam lo-
qui in quo committitur
dolus, vel eriam culpai
ſed eſt graue delictur
alils erculatur ſerut
t noS. tit iyjdlib homo.
h Cunm domino facto
poſt delictum. Acevns.
i Dominum. Canti-
quum, vr tam pro ſe,
quã pro ſetuo teneatur.
T Extuſet. vel eius
nouum dominum: &
quod ſubicit, ſed domi-
num, &c. ſcilicet cuius
erat tempore deliti.
I J Onethoc vefum
eſt, cûm domino ſeien-
te & permitteite ſeruus
delquit, vel iubentet ve
Ji. S eum dominus.
m Probatur. lin
delictis. i¬
N JCLSE.
IDxit lpprx. nnprinc.
quod vbi ſeruus delin-
quit domino ſeiente,
dominus tenetur in ſo-
lidumniſi liberétur de-
ditione noxz. quem di-
camus dominſeien-
tem: hle exponit, id eſt
ſ porde probibe. nam!
4 Qui ton.
aVele vie-
t , qui, ſeit
deliu amit-
trneque pro-
het, eu pro-
bbbere poit.
.
nT Non prohibuutl ves
berë potuit.
AcEvs.
F E. Vetus.
tenetir non dominus, ſecundum Celſum, Sed hoc corrigitur
ulauum in iuo vrrii ſ ſe diplalcet, &e, quia ſuonoine
tenerur, & etiam nomine ſerui. Irem ſeruus manumiſſus directô.
eſt noxalis: nec dominus * ſuo.
nomine. tenetur. Atrin lége
Aquilia, inquit, dominus ſuo
nomine tenetur, non ſerui. Vtri-
uſqi legis reddit rationẽ:duo-
decimtabularu, quaſi voluerit
feruos dominis in hac re non
obtemperare d: Aquiliæ, quaſi
iguouerit ſetuo, qui domino
paruit, periturus ſi non feciſſet.
Sed ſi placeat e quod Iulianus
libro octagenſimoſexto ſcribit,
ſiſeruus furtum faxit, noxidmve
nouit, etiam ad poſteriores le-
ges pertinere: poterit dicietiam
ſerui nomine cum domino agi
poſſe noxali iudicio: vt quod
detur Aquilia aduersus domi-
numl, non ſeruum excuſer :
ſed dominum onere l. Nos au-
tem ſecundum * Iulianuia pro-
bauimus: que ſententia habet
rationem, & à Marcello apud
Iulianum probatur .
11i. IDE libre terii
ad Editunm.
VN omnibus noxalibus actio-
nibus: vbicunque ſciẽtia éxi-
gitur domini, ſic accipienda eſt,
ſi cm prohibere poſſer, nõ pro-
hibuit aliud eſt s enim aucto-
rem eſſe ſeruo delinquẽti, aliud
pari delinquere?.
IV. PAVLVS libro teitis
ad Edictum.
N delictis ſeruorum ſcientia
domini quemadmodum ac-
cipienda eſt? vrüm cuim conſi-
lio à, an & ſi viderit tantum,
quamuis prohibere non potue-
rit? Quid enim ad libertatem
proclamans, domino ſcienté fa-
ciatiaut qui * contemnat domi-
num? vel cûm trans flumen ſit
ſeruus, vidente quidem: ſed in-
uito domino noxiam noceat t?
Rectibs itaque dicitur, ſcien-
tiam eius accipiendam, qui pro-
hibere poreſt l, & hoc in toro
edicto intellegendum eſt circa
ſcientiz verbum.
Quaitas iuncta verbo intelligi-
tur ſecundum tempus verbi. Ad hoc
allegatur B. el ſic: Qualitas qua
allud eſt auctorem eſſe dominm deli-
i, ſeilicet cum poreſt probibere: aliud, &e.VIVAN.
diuſtà & fit&
ſuprd ad lgem Aquil lſeientiamur&
mirea liin fin & ſuprà de his qui not-infalquidergo. Scerto. &
nfià de re tadſſppp ci autem.
’’ niddeſte peoreniia lieoi, legi, diitinguireur hoe in ſeiente
domin, poruerir, an non
noiea diſtinguitor: hine el
Ve die, aliud eſt mim auhorem, &e quod eſt quando prohi-
& alind, quando ſpſliver prohibere non potuir.
e ..i..e
poruerie pohibere, ſed in ibeure
t, quoddieit, alud eſt, &c. Azv
r? p alimqaere. cum non poreſt prohibere.
N ctis. ICASV l
’Si
eſt
non fuit tempore maleficnon debet
aggrauare maleficiuml BALD.
I Si extranens ſeruus ſcien-
te me fecerit, eumque redeme-
to, noxalis actio in me dabitur:
quia nõ videtur domino ſcien-
te fuiſſe, cum 5 eo rempore do-
minus non fuerimu.
Ex codem facte trit duplex agen-
di forma in folidum, & als ex no-
xali h. dquià lict qualitas aggra-
uet malefiium; non tamen facit,
quin poſſi agi de ſimplidi facto: vt
infa ea lS. ſi detracta BALD.
2. J Cum dominus ob ſcien-
tiam teneatur, an ſerui quoque
nomine danda ſit actio, viden-
dum eſt . niſi forté prator vnã
poœnam à domino exigi volue-
rit. ergo dolus ſerni ?’impuni-
tus erit: quod eſt iniquum ze
imô vtroque modo dominus te-
nebitur?: vna autem pœna exa-
cta, quam actor elegerit, altera
tollitur?.
Abſolutora lata in actione, parit
exceptionem rei iudicata, ſi iterum
cadem actione cum additione alte-
rius qualitatis agatur. Iẽ qualitas
per quam condemnatie augetur, vel
minuitur, poteſt pendente iudicio
addi, vel detrali de libilo BALD.
3 Si detracta noxe deditio-
ne, quaſi cum conſeio domino
actum ſit, qui non erat cõſcius,
aſolutione facta, & finito iu-
dicio, amplius agendo cum
noxz dedirione, exceptione rei
iudicata ſummouebitur: quia
res in ſuperius iudicium dedu-
cta, & finita eſt. Doncc autem
prius iudicium agiratur, licen-
tia agenti eſt, ſi eum de ſcientia
domini arguenda poœuiteat,
tunc ad noxalem cauſam tranſi-
re. Contrà quoque ſi cu eo, qui
ſcit, cûm noxx deditione actum
ſit: amplius in dominum detra-
cta noxe deditione danda actio
non eſt. In ipſo autem iudicio ſi
voluerit & ſcientiam domini
arguere, non eſt prohibendus.
ſa agi
lanus in prinſlo. ar EERA
te ſeruus tuus damnum dedit, & cumà
te emero: non in ſolidu, ſed noxaliter tencor: licet propter
hn, quod ſiui, videbar in ſolidum teneri ſed contarum eſt,
re dieit, cum ſerns tuus delinquit te iciente;, & prohibere va-
Iulianus dixit vtrunque
Sila. Ia
lenterquem poſtea ven-
didiſti quaritur, an no-
uus dominus teneatur?
tenerievno tamen ſatiſ-
faciente alter liberatur.
Veldie, quod lulianus
dicit, quod dominus
ſun nomine tenetur:
quia & paſſus eſt, nomi-
ne ſerui noraliter: ſed apore deiar
vna eracta, altera tol¬ eooe deliii,
ims Cn DEmaaex ponan augere
Seruus meus ibi dam- nõ debet Qua-
nun dedit & auerſum litates enive
me ja & e¬
ſuccubuiſti, Si vis poſte uauiees, &
ea agere cotta me, cim ioſtſia leiu-
non fui conſcius: cum daſunt, no n¬
norz deditione, ſi hoe fomat acuus,
faeialirte pendeusiubitirans
tes: ſed poſt ſententiam poſtie itau,
definitinem non potes. Qualitas ver-
iden in contrario caſu bb aaiecn-
Vv1.. ligeur ſe-
q5Cun confdie. ſeis cunoun epur
icet demlmn uieui
. ereur, commir- rdeeda fit ſu
tendo. Az0. ioco, vel tem-
Ieſ Qui probibere por pore: ve hie
aae de lie prronaiae
é ds regul lur lut, ſbtiitate no-
Iu, & de iure: ve infrà tat Rald quõ
proxSACCVRS... ideo prater.
t 5’Dabiur non in mittere noiui,
ſolidum: qui mn vit ye ne lecor-
. A. Cev I bus ignotum
ditur, &c. ACeVRS. eſſer, vereres
u Non furim. vt & interpretes
iod lauod ait S. Iulia- pleréq uula
nlus & rr. Jde heredin- neceffiate e¬
dit ſ aiemunt &y di pnt ad pui¬,
Iar a loſophicas a
mi ds paculio. & ja eones deſ-
ii Siy &L quod dere.
uſſu l ſi tutor SATSed
ar contrà de pofuulli.
S.affnitates. ACev E.
x ẽ Videndum eſt. &
certé datur vtraque, n
ſi &c Accvn s.
y 5Seeui ſi noxalis
actio non competéret:
quia manumiſſus nõ te-
neretur: vel etiam no-
uus dominus.
z ſ Quod eſt iniquum.
el lefeiun eſſe
impunitum: vuprm a
lggm Aquiliam. l ita
vs.
a Tmebitur vt &ẽ.
eoLi-imfine. ACCVRS.
bT Tulitur contr u
quem conuenitar. Je.
Iſi ex duobuu. Sed eot
t Qualias,
que non fuit
ſſ aaffrrfe. dis isiS
vbi vna per aliam non
tollitur. Sols i familia
forté eſ pectle, cu
iuſſn doi deliquit.
re rma pa excta a
alia non liberetur, cu maius delictum videatur, quodià tota fa-
milia commirtiuur quam quod ab vno ſerunll AVel die, quod
hie dicit quando tantumnon probibuerieau,
eJ Ampltu. in dominumne ſapius de amiſſione ciuſdem ho-
miis quarat-ve s nau cau Llicet gratis Sed ridetur non ob-
ſtare exceptio rei iud nce hle, ne ſuperior aaſ,, u aaia cau-
ie: ve Ja except ret iude, l anes Sol aliud
eſt in his perſonalibus actionibus qua aformam realium habent.
dantur enim noxaliter contra quelibet poſidentem, ſieut in
rem actio: vt Imftitut. aodm Svml.
poreſt: quia agit ex eadem cauſa, id eſt delicto ſormiror ſecis
n iuſſu: led poteſtatom noie deditionis amittit ſciens: ſed &
poxali actin agere poeſt v S. proxS ſecundm AauT
2
ibi autem etiam iuſſir.
a Naxales a
ciones formi
realium ati-
num habne&
.
2. Vel melils, agi non
Item
quid
De noxalibus actionibüs.
ore ſer- a .Ne dnmiaut, quie paruit i ti delicto, quod ſine dole
us dommo nô commmittinon poreſt: vnde malé fecit quod paruit:quare ipſe
debne euin ie
Ieuibus juſſis
2 ma dai, A j.per
E ilis dolus Futtu ’r - lae.
nue uoa pnetur, vel etiam ne-
uus doninus. Accvns.
be Reddit. ſeilicet
Celſus. AcCvS.
qu bac, committen-
do noxiam cum dolo.
I T Ouemparare. in
atrocioribus enim non;
debet parere: ſ tamen
LPena mitior pareat, mitius b puni
impouitur is, curavr C de palvvi-lly.
aui puaein de
ſmpſ a l. corrigit praditt
24e ſeilicet
oian.
commirtendo.
gIdpoptereess Qua-
lite ad legem poſterio-
eetimeta eſ lex
tab. antiquior eſt;
ai, Aquilia poſterior-Ine-
enim xij- tab- conti-
tinebatur ,ve dominus
non reneretur: at lex
Aquil dominum tene-
s Leges autie i voluitlex cergo an-
que trausfer- tiqua pertinet ad poſte-
ur ad poie riorem quia dominus;
aurereauaea qui iuſr fum ieri,
ESententian vel rapinam, tenebitur:
uimi: ve enn ſie legb ſenat.
nnau Lnon eſt nouum. Sed &
les Aquil. pertiner ad
prioré ſad legxijtab.
quia poreſt agr noraus
ie ſatim ſubicit, vbi
dicir tium, &c & vide-
tur, cüm dicit eum tene-
ri liberu factum, in
tali caſu Aquiliam lo-
qui in quo committitur
dolus, vel eriam culpai
ſed eſt graue delictur
alils erculatur ſerut
t noS. tit iyjdlib homo.
h Cunm domino facto
poſt delictum. Acevns.
i Dominum. Canti-
quum, vr tam pro ſe,
quã pro ſetuo teneatur.
T Extuſet. vel eius
nouum dominum: &
quod ſubicit, ſed domi-
num, &c. ſcilicet cuius
erat tempore deliti.
I J Onethoc vefum
eſt, cûm domino ſeien-
te & permitteite ſeruus
delquit, vel iubentet ve
Ji. S eum dominus.
m Probatur. lin
delictis. i¬
N JCLSE.
IDxit lpprx. nnprinc.
quod vbi ſeruus delin-
quit domino ſeiente,
dominus tenetur in ſo-
lidumniſi liberétur de-
ditione noxz. quem di-
camus dominſeien-
tem: hle exponit, id eſt
ſ porde probibe. nam!
4 Qui ton.
aVele vie-
t , qui, ſeit
deliu amit-
trneque pro-
het, eu pro-
bbbere poit.
.
nT Non prohibuutl ves
berë potuit.
AcEvs.
F E. Vetus.
tenetir non dominus, ſecundum Celſum, Sed hoc corrigitur
ulauum in iuo vrrii ſ ſe diplalcet, &e, quia ſuonoine
tenerur, & etiam nomine ſerui. Irem ſeruus manumiſſus directô.
eſt noxalis: nec dominus * ſuo.
nomine. tenetur. Atrin lége
Aquilia, inquit, dominus ſuo
nomine tenetur, non ſerui. Vtri-
uſqi legis reddit rationẽ:duo-
decimtabularu, quaſi voluerit
feruos dominis in hac re non
obtemperare d: Aquiliæ, quaſi
iguouerit ſetuo, qui domino
paruit, periturus ſi non feciſſet.
Sed ſi placeat e quod Iulianus
libro octagenſimoſexto ſcribit,
ſiſeruus furtum faxit, noxidmve
nouit, etiam ad poſteriores le-
ges pertinere: poterit dicietiam
ſerui nomine cum domino agi
poſſe noxali iudicio: vt quod
detur Aquilia aduersus domi-
numl, non ſeruum excuſer :
ſed dominum onere l. Nos au-
tem ſecundum * Iulianuia pro-
bauimus: que ſententia habet
rationem, & à Marcello apud
Iulianum probatur .
11i. IDE libre terii
ad Editunm.
VN omnibus noxalibus actio-
nibus: vbicunque ſciẽtia éxi-
gitur domini, ſic accipienda eſt,
ſi cm prohibere poſſer, nõ pro-
hibuit aliud eſt s enim aucto-
rem eſſe ſeruo delinquẽti, aliud
pari delinquere?.
IV. PAVLVS libro teitis
ad Edictum.
N delictis ſeruorum ſcientia
domini quemadmodum ac-
cipienda eſt? vrüm cuim conſi-
lio à, an & ſi viderit tantum,
quamuis prohibere non potue-
rit? Quid enim ad libertatem
proclamans, domino ſcienté fa-
ciatiaut qui * contemnat domi-
num? vel cûm trans flumen ſit
ſeruus, vidente quidem: ſed in-
uito domino noxiam noceat t?
Rectibs itaque dicitur, ſcien-
tiam eius accipiendam, qui pro-
hibere poreſt l, & hoc in toro
edicto intellegendum eſt circa
ſcientiz verbum.
Quaitas iuncta verbo intelligi-
tur ſecundum tempus verbi. Ad hoc
allegatur B. el ſic: Qualitas qua
allud eſt auctorem eſſe dominm deli-
i, ſeilicet cum poreſt probibere: aliud, &e.VIVAN.
diuſtà & fit&
ſuprd ad lgem Aquil lſeientiamur&
mirea liin fin & ſuprà de his qui not-infalquidergo. Scerto. &
nfià de re tadſſppp ci autem.
’’ niddeſte peoreniia lieoi, legi, diitinguireur hoe in ſeiente
domin, poruerir, an non
noiea diſtinguitor: hine el
Ve die, aliud eſt mim auhorem, &e quod eſt quando prohi-
& alind, quando ſpſliver prohibere non potuir.
e ..i..e
poruerie pohibere, ſed in ibeure
t, quoddieit, alud eſt, &c. Azv
r? p alimqaere. cum non poreſt prohibere.
N ctis. ICASV l
’Si
eſt
non fuit tempore maleficnon debet
aggrauare maleficiuml BALD.
I Si extranens ſeruus ſcien-
te me fecerit, eumque redeme-
to, noxalis actio in me dabitur:
quia nõ videtur domino ſcien-
te fuiſſe, cum 5 eo rempore do-
minus non fuerimu.
Ex codem facte trit duplex agen-
di forma in folidum, & als ex no-
xali h. dquià lict qualitas aggra-
uet malefiium; non tamen facit,
quin poſſi agi de ſimplidi facto: vt
infa ea lS. ſi detracta BALD.
2. J Cum dominus ob ſcien-
tiam teneatur, an ſerui quoque
nomine danda ſit actio, viden-
dum eſt . niſi forté prator vnã
poœnam à domino exigi volue-
rit. ergo dolus ſerni ?’impuni-
tus erit: quod eſt iniquum ze
imô vtroque modo dominus te-
nebitur?: vna autem pœna exa-
cta, quam actor elegerit, altera
tollitur?.
Abſolutora lata in actione, parit
exceptionem rei iudicata, ſi iterum
cadem actione cum additione alte-
rius qualitatis agatur. Iẽ qualitas
per quam condemnatie augetur, vel
minuitur, poteſt pendente iudicio
addi, vel detrali de libilo BALD.
3 Si detracta noxe deditio-
ne, quaſi cum conſeio domino
actum ſit, qui non erat cõſcius,
aſolutione facta, & finito iu-
dicio, amplius agendo cum
noxz dedirione, exceptione rei
iudicata ſummouebitur: quia
res in ſuperius iudicium dedu-
cta, & finita eſt. Doncc autem
prius iudicium agiratur, licen-
tia agenti eſt, ſi eum de ſcientia
domini arguenda poœuiteat,
tunc ad noxalem cauſam tranſi-
re. Contrà quoque ſi cu eo, qui
ſcit, cûm noxx deditione actum
ſit: amplius in dominum detra-
cta noxe deditione danda actio
non eſt. In ipſo autem iudicio ſi
voluerit & ſcientiam domini
arguere, non eſt prohibendus.
ſa agi
lanus in prinſlo. ar EERA
te ſeruus tuus damnum dedit, & cumà
te emero: non in ſolidu, ſed noxaliter tencor: licet propter
hn, quod ſiui, videbar in ſolidum teneri ſed contarum eſt,
re dieit, cum ſerns tuus delinquit te iciente;, & prohibere va-
Iulianus dixit vtrunque
Sila. Ia
lenterquem poſtea ven-
didiſti quaritur, an no-
uus dominus teneatur?
tenerievno tamen ſatiſ-
faciente alter liberatur.
Veldie, quod lulianus
dicit, quod dominus
ſun nomine tenetur:
quia & paſſus eſt, nomi-
ne ſerui noraliter: ſed apore deiar
vna eracta, altera tol¬ eooe deliii,
ims Cn DEmaaex ponan augere
Seruus meus ibi dam- nõ debet Qua-
nun dedit & auerſum litates enive
me ja & e¬
ſuccubuiſti, Si vis poſte uauiees, &
ea agere cotta me, cim ioſtſia leiu-
non fui conſcius: cum daſunt, no n¬
norz deditione, ſi hoe fomat acuus,
faeialirte pendeusiubitirans
tes: ſed poſt ſententiam poſtie itau,
definitinem non potes. Qualitas ver-
iden in contrario caſu bb aaiecn-
Vv1.. ligeur ſe-
q5Cun confdie. ſeis cunoun epur
icet demlmn uieui
. ereur, commir- rdeeda fit ſu
tendo. Az0. ioco, vel tem-
Ieſ Qui probibere por pore: ve hie
aae de lie prronaiae
é ds regul lur lut, ſbtiitate no-
Iu, & de iure: ve infrà tat Rald quõ
proxSACCVRS... ideo prater.
t 5’Dabiur non in mittere noiui,
ſolidum: qui mn vit ye ne lecor-
. A. Cev I bus ignotum
ditur, &c. ACeVRS. eſſer, vereres
u Non furim. vt & interpretes
iod lauod ait S. Iulia- pleréq uula
nlus & rr. Jde heredin- neceffiate e¬
dit ſ aiemunt &y di pnt ad pui¬,
Iar a loſophicas a
mi ds paculio. & ja eones deſ-
ii Siy &L quod dere.
uſſu l ſi tutor SATSed
ar contrà de pofuulli.
S.affnitates. ACev E.
x ẽ Videndum eſt. &
certé datur vtraque, n
ſi &c Accvn s.
y 5Seeui ſi noxalis
actio non competéret:
quia manumiſſus nõ te-
neretur: vel etiam no-
uus dominus.
z ſ Quod eſt iniquum.
el lefeiun eſſe
impunitum: vuprm a
lggm Aquiliam. l ita
vs.
a Tmebitur vt &ẽ.
eoLi-imfine. ACCVRS.
bT Tulitur contr u
quem conuenitar. Je.
Iſi ex duobuu. Sed eot
t Qualias,
que non fuit
ſſ aaffrrfe. dis isiS
vbi vna per aliam non
tollitur. Sols i familia
forté eſ pectle, cu
iuſſn doi deliquit.
re rma pa excta a
alia non liberetur, cu maius delictum videatur, quodià tota fa-
milia commirtiuur quam quod ab vno ſerunll AVel die, quod
hie dicit quando tantumnon probibuerieau,
eJ Ampltu. in dominumne ſapius de amiſſione ciuſdem ho-
miis quarat-ve s nau cau Llicet gratis Sed ridetur non ob-
ſtare exceptio rei iud nce hle, ne ſuperior aaſ,, u aaia cau-
ie: ve Ja except ret iude, l anes Sol aliud
eſt in his perſonalibus actionibus qua aformam realium habent.
dantur enim noxaliter contra quelibet poſidentem, ſieut in
rem actio: vt Imftitut. aodm Svml.
poreſt: quia agit ex eadem cauſa, id eſt delicto ſormiror ſecis
n iuſſu: led poteſtatom noie deditionis amittit ſciens: ſed &
poxali actin agere poeſt v S. proxS ſecundm AauT
2
ibi autem etiam iuſſir.
a Naxales a
ciones formi
realium ati-
num habne&
.
2. Vel melils, agi non
Item
quid