2-20
GIUSEPPE FIOCCO
Per bene intenderne la storia conviene ricordarci che gli edificatori appartenevano
al ramo dei Faella di S. Sebastiano ed erano i figli o discendenti di quel Bartolomeo
che i documenti stabiliscono esser morto intorno al 1473. Dei quattro fratelli di questo
ramo: Gerolamo, Giovanni, Bonsignorio e Francesco rimaneva solo al mondo il penul-
timo nel 1520, quando si, decise la costruzione dell'altare dedicato a S. Erasmo. Il lavoro
s'iniziava però conformemente, all'ultima volontà di Giovanni, il di cui nome già non
appare nell'estimo del 1515; e non senza il concorso di un pio legato di Francesco, del
quale non si hanno più notizie nel 1518. Gli eredi: Bonsignorio e Giorgio figlio di Gerolamo
si mostrano più che altro come esecutori testamentari, benché non mancasse il loro
concorso di denaro nella ricca costruzione familiare. Si spiega così nel modo più sicuro
la scritta incisa in belle lettere capitali sull'architrave dell'altare:
DIVO HERASMO BONSIGNORIUS FAELLA ET GEORGIUS
NEP. EX FRATRUM TESTAM. ET SUA PECUNIA P.
Conferma pienamente questa versione l'atto con cui s'affida il lavoro a maestro Fran-
cesco di maestro Pietro da Porlezza, stipulato a Verona il 5 gennaio 1520. In questo
Bonsignorio e Giorgio si dichiarano « heredes sui (di Giovanni) et fratris eius (di Fran-
cesco cioè) » e tenuti ad edificare « unam Capellam seu altare honorificum in ecclesia
sanctae Anastasiae ». Convenivano all'uopo che il lavoro fosse compiuto entro tre anni,
di modo che la data che si legge sull'altare stesso: 1520, non può essere presa se non
come l'anno di partenza dei lavori, a meno che non abbia, come vedremo, un altro signi-
ficato. Il prezzo doveva essere di duecentocinquanta ducati.1
1 Ecco l'intero atto che si conserva nell'archivio
del Castello di Bevilacqua (Verona), c. 31 M. 2
numero 62:
« In Christi nomine amen. Anno a nativitate
eiusdem millesimo quingentesimo vigesimo indi-
cione octava die Jovis quinto januarii in exa-
ctoria episcopatus Verone praesentibus Alexandre
Maiorerio q. domini Bernardini notarius rogato
mecum et Corsato q. D. Francisci de Corsatis
de Bodolone testibus.
« Quia ex testamento spectabilis et clarissimi
juris utriusque doctoris dni. joannis Faelle q. dui.
Bartholomei jure legati heredes sui et fratris
eius dilectissimus d. Bonsignorius Faella et
eg. vir Georgius eius nepos construi et edificari
lacere teneantur unam Capellam seu altare hono-
rificum in Ecclesia sanctae Anastasie Verone.
Pro parte constructionis cuius capelle reliquit
et legavit indumenta sua et ut in ipso legato
plenius continetur, in exeguntione cuius legati
et voluntatis prefati no. vir d. Bonsignorius et
Georgius dicti d. Joannis procuraverunt et non
nulla indumenta prefati d. Joannis fuerunt exhi-
bita Reverendo domino episcopo et suffraganeo
Veronensel?) distribuenda prò constructione diete
capelle. Nunc vero prefati d. Bonsignorius et
Georgius agentes prò se et suis heredibus conve-
nerunt cum Magistro Francisco q. Magistri Petri
de Prolizia lapicida de contrata sancti Sebastiani
et ipse m. Franciscus teneatur et debeat de lapi-
dibus vivis et albis et iusta designationem fa-
ctam et mihi notario presentatam que suscribetur
maini mea. Et si in termino trium mensium pro-
xime futurorum prepa.raverit bassas et fundamenta
dicti altaris et inde a'd tres annos totum opus
perfecerit usque ad altitudinem altaris illorum
de Bolderiis quantum est in luce altaris et ab
inde supra iuxta formarti diete designationis:
promiserunt fidem m, Francisco dare et exhibere
ducatos centum in hunc modum - Ducatos sexa-
ginta quinque in vestimentis dicti d. Joannis
Faelle existentibus penes ipsum Reverendum
dominum vicarium tanti de comuni concordio
extimatis et apreciatis, quae vestes ibidem dicto
m. Francisco exhibite fuerunt. Ab inde supra vero
usque ad quantitate ducatorum centum dictus
d. Bonsignorius et Georgius promiserunt dare et
exhibere eidem m. Francisco per totum praesen-
tem annum: et ab inde supra quia dictus m. Fran-
ciscus petebat ducatos ducentum quinquaginta
prò constructione dicti altaris lapidei et politi in
opere sumptibus suis cum tribus fìguris lapidis
teneri et dicti d. Bonsignorius Faella et Georgius
obtulerunt eidem dare ducentos ducatos tunc ( ?)
ideo partes ipse volentes honestati adherere ccn-
venerunt in simul quod in opus huiusmodi expe-
diturn extimatum fuerit ducatis ducentis quin-
quaginta et abinde infra quod dictus m. Fran-
ciscus teneatur relaxare eisdem de Faellis ducatos
ducentos de dieta extimatione quod quidem opus
idem m. Franciscus promisit explere in dicto
termino trium annorum prefuturorum modo pro-
misso et nisi expleverit teneatur ad interesse prò
quo m. Francisco discretus vir magister Raimon-
dus ferarius q. m. Joannis de s. Thoma fideiussit
se cum eo principaliter et in solidum obligando
cum debitis renunciationibus et cum iuramento
quos m. franciscum et fideiussorem prudens cau-
sici icus Torellus laraina Saudavit prò bonis et suf-
ficientibus, quem fideiussorem dictus Franciscus
promissit indemnem conservare et ambo m. fran-
ciscus et m. Raimundus sese principaliter et in
solidum obligantes, renunciantes, promiserunt
indemnem conservare. Et q. prò resto exbursando
dicti de Faellis non possit aliquid exbursare et
exhibere dicto m. Francisco sine conseusu et prae-
sentia dicti fideiussoris et laudatoris et non aliter
nec alio modo ».
GIUSEPPE FIOCCO
Per bene intenderne la storia conviene ricordarci che gli edificatori appartenevano
al ramo dei Faella di S. Sebastiano ed erano i figli o discendenti di quel Bartolomeo
che i documenti stabiliscono esser morto intorno al 1473. Dei quattro fratelli di questo
ramo: Gerolamo, Giovanni, Bonsignorio e Francesco rimaneva solo al mondo il penul-
timo nel 1520, quando si, decise la costruzione dell'altare dedicato a S. Erasmo. Il lavoro
s'iniziava però conformemente, all'ultima volontà di Giovanni, il di cui nome già non
appare nell'estimo del 1515; e non senza il concorso di un pio legato di Francesco, del
quale non si hanno più notizie nel 1518. Gli eredi: Bonsignorio e Giorgio figlio di Gerolamo
si mostrano più che altro come esecutori testamentari, benché non mancasse il loro
concorso di denaro nella ricca costruzione familiare. Si spiega così nel modo più sicuro
la scritta incisa in belle lettere capitali sull'architrave dell'altare:
DIVO HERASMO BONSIGNORIUS FAELLA ET GEORGIUS
NEP. EX FRATRUM TESTAM. ET SUA PECUNIA P.
Conferma pienamente questa versione l'atto con cui s'affida il lavoro a maestro Fran-
cesco di maestro Pietro da Porlezza, stipulato a Verona il 5 gennaio 1520. In questo
Bonsignorio e Giorgio si dichiarano « heredes sui (di Giovanni) et fratris eius (di Fran-
cesco cioè) » e tenuti ad edificare « unam Capellam seu altare honorificum in ecclesia
sanctae Anastasiae ». Convenivano all'uopo che il lavoro fosse compiuto entro tre anni,
di modo che la data che si legge sull'altare stesso: 1520, non può essere presa se non
come l'anno di partenza dei lavori, a meno che non abbia, come vedremo, un altro signi-
ficato. Il prezzo doveva essere di duecentocinquanta ducati.1
1 Ecco l'intero atto che si conserva nell'archivio
del Castello di Bevilacqua (Verona), c. 31 M. 2
numero 62:
« In Christi nomine amen. Anno a nativitate
eiusdem millesimo quingentesimo vigesimo indi-
cione octava die Jovis quinto januarii in exa-
ctoria episcopatus Verone praesentibus Alexandre
Maiorerio q. domini Bernardini notarius rogato
mecum et Corsato q. D. Francisci de Corsatis
de Bodolone testibus.
« Quia ex testamento spectabilis et clarissimi
juris utriusque doctoris dni. joannis Faelle q. dui.
Bartholomei jure legati heredes sui et fratris
eius dilectissimus d. Bonsignorius Faella et
eg. vir Georgius eius nepos construi et edificari
lacere teneantur unam Capellam seu altare hono-
rificum in Ecclesia sanctae Anastasie Verone.
Pro parte constructionis cuius capelle reliquit
et legavit indumenta sua et ut in ipso legato
plenius continetur, in exeguntione cuius legati
et voluntatis prefati no. vir d. Bonsignorius et
Georgius dicti d. Joannis procuraverunt et non
nulla indumenta prefati d. Joannis fuerunt exhi-
bita Reverendo domino episcopo et suffraganeo
Veronensel?) distribuenda prò constructione diete
capelle. Nunc vero prefati d. Bonsignorius et
Georgius agentes prò se et suis heredibus conve-
nerunt cum Magistro Francisco q. Magistri Petri
de Prolizia lapicida de contrata sancti Sebastiani
et ipse m. Franciscus teneatur et debeat de lapi-
dibus vivis et albis et iusta designationem fa-
ctam et mihi notario presentatam que suscribetur
maini mea. Et si in termino trium mensium pro-
xime futurorum prepa.raverit bassas et fundamenta
dicti altaris et inde a'd tres annos totum opus
perfecerit usque ad altitudinem altaris illorum
de Bolderiis quantum est in luce altaris et ab
inde supra iuxta formarti diete designationis:
promiserunt fidem m, Francisco dare et exhibere
ducatos centum in hunc modum - Ducatos sexa-
ginta quinque in vestimentis dicti d. Joannis
Faelle existentibus penes ipsum Reverendum
dominum vicarium tanti de comuni concordio
extimatis et apreciatis, quae vestes ibidem dicto
m. Francisco exhibite fuerunt. Ab inde supra vero
usque ad quantitate ducatorum centum dictus
d. Bonsignorius et Georgius promiserunt dare et
exhibere eidem m. Francisco per totum praesen-
tem annum: et ab inde supra quia dictus m. Fran-
ciscus petebat ducatos ducentum quinquaginta
prò constructione dicti altaris lapidei et politi in
opere sumptibus suis cum tribus fìguris lapidis
teneri et dicti d. Bonsignorius Faella et Georgius
obtulerunt eidem dare ducentos ducatos tunc ( ?)
ideo partes ipse volentes honestati adherere ccn-
venerunt in simul quod in opus huiusmodi expe-
diturn extimatum fuerit ducatis ducentis quin-
quaginta et abinde infra quod dictus m. Fran-
ciscus teneatur relaxare eisdem de Faellis ducatos
ducentos de dieta extimatione quod quidem opus
idem m. Franciscus promisit explere in dicto
termino trium annorum prefuturorum modo pro-
misso et nisi expleverit teneatur ad interesse prò
quo m. Francisco discretus vir magister Raimon-
dus ferarius q. m. Joannis de s. Thoma fideiussit
se cum eo principaliter et in solidum obligando
cum debitis renunciationibus et cum iuramento
quos m. franciscum et fideiussorem prudens cau-
sici icus Torellus laraina Saudavit prò bonis et suf-
ficientibus, quem fideiussorem dictus Franciscus
promissit indemnem conservare et ambo m. fran-
ciscus et m. Raimundus sese principaliter et in
solidum obligantes, renunciantes, promiserunt
indemnem conservare. Et q. prò resto exbursando
dicti de Faellis non possit aliquid exbursare et
exhibere dicto m. Francisco sine conseusu et prae-
sentia dicti fideiussoris et laudatoris et non aliter
nec alio modo ».