DOI Artikel:
Rozprawy
DOI Artikel:Chojecka, Ewa: O tematach i formach antykizujących w grafice polskiej XVI wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.47895#0031
O TEMATACH I FORMACH ANTYKIZUJĄCYCH W GRAFICE POLSKIEJ XVI W.
II. 6. Ilustracja do komedii Terencjusza „Eunuchus”,
pocz. w. XVI. Z nieznanego krakowskiego wydania
Terencjusza. Wg. Muczkowskiego, nr 802. (Fot. Prac.
Fot. Bibl. Jagiell.)
syjności i nawarstwiających się na niej doświadczeń
środkowoeuropejskiego wczesnego rensansu. Przypusz-
czalnie właśnie dzięki temu, że Regiomontanowski
drzeworyt nie zawierał akcentów antykizujących (opi-
sane cechy italianizujące zaznaczyły się bardzo dys-
kretnie), stał się on przyswajalny i zrozumiały dla
artysty krakowskiego, dla którego w istocie rzeczy
gotyckie wartości formalne były owym wspólnym
mianownikiem, do którego sprowadzić mógł norym-
berską i krakowską realizację tematu.
Wiadomo, że motyw Veritas filia Temporis, w któ-
rym personifikowana Prawda występowała w towa-
rzystwie Chronosa, był szeroko rozpowszechnionym ty-
powo humanistycznym wątkiem 19. Veritas znana jest
ponadto jako jedna z głównych postaci w obrazie Ca-
lumnia Apellesa, opisanym przez Lukiana i odtwo-
rzonym w końcu XV w. przez Botticellego. W postaci
nagiej kobiety Veritas występuje tutaj razem ze złym
sędzią i uosobieniami występków20. W obu wypad-
kach Veritas nawiązuje programowo do tradycji an-
tycznej, i to nie tyko w zakresie doboru tematu, ale
także w zakresie cech formalnych21.
the Warburg and Cortauld Institutes” III, 1939—40, s. 228—
240; — L. MOLLER, Chronos, [w:] Reallexikon zur deutschen
Kunstgeschichte, III, s. 759 i nn.
-o R. FORSTER, Die Verlaumdung des Apelles in der
Renaissance, „Jahrbuch der preuss. Kunstsammlungen” VIII,
1887, s. 29-56, 89-113, XV, 1894, s. 27-40; - E. Ph. GOLD-
SCHMIDT, Lucian’s „Calumnia”, [w:] Fritz Saxl. A Volume
of Memoriał Essays from his Friends in England, ed. D. J.
Gordon, London 1957, s. 233. — Ten sam temat ilustruje
skromny krakowski drzeworyt ok. 1600 r. w J. KUCZKOW-
SKIEGO, Zbiór odcisków drzeworytów, Kraków 1849,
nr 733; — por. E. CHOJECKA, Dekoracja malarska ksiąg
promontionum i diligentiarum Uniwersytetu Jagiellońskiego
XVI—XVIII wieku, „Zeszyty naukowe Uniwersytetu Jagiel-
lońskiego” XCV, Prace z Historii Sztuki, z. 3, Kraków 1965,
s. 71.
21 O Botticellego stylu all’antica por. A. WARBURG,
Sandro Botticelli’s „Die Geburt der Venus” und „Der Frilh-
ling” Gesammelte Schriften I, Leipzig 1932, s. 6—59, oraz
uwagi H. GOMBRICHA Style aWantica: Imitation and Assi-
milation, [w:] Renaissance and Mannerism. Studies in
'Western Art. Acts of the XX-th International Congress of
the History of Art, Priceton 1963, s. 40.
II. 7. Ilustracja do komedii Terencjusza „Eunuchus”,
Strasburg, H. Grilninger 1496. Wg Schramma, „Bil-
derschmuck d. Fruhdrucke”. XX. (Fot. Prac. Fot.
Bibl. Jagiell.)
19 F. SAXI, Veritas Filia Temporis, [w:] Philosophy & Hi-
story. Essays presented to E. Cassirer, Oxford 1936, s. 197—
222; — D.J. GORDON, Veritas Filia Temporis,, „Journal of
23
II. 6. Ilustracja do komedii Terencjusza „Eunuchus”,
pocz. w. XVI. Z nieznanego krakowskiego wydania
Terencjusza. Wg. Muczkowskiego, nr 802. (Fot. Prac.
Fot. Bibl. Jagiell.)
syjności i nawarstwiających się na niej doświadczeń
środkowoeuropejskiego wczesnego rensansu. Przypusz-
czalnie właśnie dzięki temu, że Regiomontanowski
drzeworyt nie zawierał akcentów antykizujących (opi-
sane cechy italianizujące zaznaczyły się bardzo dys-
kretnie), stał się on przyswajalny i zrozumiały dla
artysty krakowskiego, dla którego w istocie rzeczy
gotyckie wartości formalne były owym wspólnym
mianownikiem, do którego sprowadzić mógł norym-
berską i krakowską realizację tematu.
Wiadomo, że motyw Veritas filia Temporis, w któ-
rym personifikowana Prawda występowała w towa-
rzystwie Chronosa, był szeroko rozpowszechnionym ty-
powo humanistycznym wątkiem 19. Veritas znana jest
ponadto jako jedna z głównych postaci w obrazie Ca-
lumnia Apellesa, opisanym przez Lukiana i odtwo-
rzonym w końcu XV w. przez Botticellego. W postaci
nagiej kobiety Veritas występuje tutaj razem ze złym
sędzią i uosobieniami występków20. W obu wypad-
kach Veritas nawiązuje programowo do tradycji an-
tycznej, i to nie tyko w zakresie doboru tematu, ale
także w zakresie cech formalnych21.
the Warburg and Cortauld Institutes” III, 1939—40, s. 228—
240; — L. MOLLER, Chronos, [w:] Reallexikon zur deutschen
Kunstgeschichte, III, s. 759 i nn.
-o R. FORSTER, Die Verlaumdung des Apelles in der
Renaissance, „Jahrbuch der preuss. Kunstsammlungen” VIII,
1887, s. 29-56, 89-113, XV, 1894, s. 27-40; - E. Ph. GOLD-
SCHMIDT, Lucian’s „Calumnia”, [w:] Fritz Saxl. A Volume
of Memoriał Essays from his Friends in England, ed. D. J.
Gordon, London 1957, s. 233. — Ten sam temat ilustruje
skromny krakowski drzeworyt ok. 1600 r. w J. KUCZKOW-
SKIEGO, Zbiór odcisków drzeworytów, Kraków 1849,
nr 733; — por. E. CHOJECKA, Dekoracja malarska ksiąg
promontionum i diligentiarum Uniwersytetu Jagiellońskiego
XVI—XVIII wieku, „Zeszyty naukowe Uniwersytetu Jagiel-
lońskiego” XCV, Prace z Historii Sztuki, z. 3, Kraków 1965,
s. 71.
21 O Botticellego stylu all’antica por. A. WARBURG,
Sandro Botticelli’s „Die Geburt der Venus” und „Der Frilh-
ling” Gesammelte Schriften I, Leipzig 1932, s. 6—59, oraz
uwagi H. GOMBRICHA Style aWantica: Imitation and Assi-
milation, [w:] Renaissance and Mannerism. Studies in
'Western Art. Acts of the XX-th International Congress of
the History of Art, Priceton 1963, s. 40.
II. 7. Ilustracja do komedii Terencjusza „Eunuchus”,
Strasburg, H. Grilninger 1496. Wg Schramma, „Bil-
derschmuck d. Fruhdrucke”. XX. (Fot. Prac. Fot.
Bibl. Jagiell.)
19 F. SAXI, Veritas Filia Temporis, [w:] Philosophy & Hi-
story. Essays presented to E. Cassirer, Oxford 1936, s. 197—
222; — D.J. GORDON, Veritas Filia Temporis,, „Journal of
23