DOI Artikel:
Miscellanea
DOI Artikel:Bochnak, Wojciech: Urceolus w kształcie lwa w katedrze krakowskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47895#0146
miscellan
E A
II. 1. Urceolus z kościoła parafialnego w Koniuszy,
obecnie w skarbcu katedry krakowskiej. (Fot.
W. Gumuła)
II. 2. Urceolus z Kruchowa. (Repr. W. Gumuła)
WOJCIECH BOCHNAK
URCEOLUS W KSZTAŁCIE LWA
W KATEDRZE KRAKOWSKIEJ
Wśród dość ubogiej liczebnie romańskiej rzeźby
brązowej w Polsce poczesne miejsce zajmuje urceolus 1
w kształcie lwa (il. 1) przywieziony przed kilkunastu
laty przez prof. Józefa Dutkiewicza z kościoła para-
fialnego w Koniuszy w powiecie miechowskim i prze-
kazany do skarbca katedry wawelskiej. Wartość tej
rzeźby podnosi fakt, że jest ona dawnym importem,
a nie XIX- czy XX-wiecznym zakupem w handlu
antykwarskim. Niepodobna dojść, od jak dawna ten
urceolus znajdował się w Koniuszy, wiadomo tylko
tyle, że był tam w r. 1783, ponieważ wymieniony jest
w aktach wizytacji biskupiej z tego roku2 *. Nie zo-
stał on chyba jednak sprowadzony z zagranicy spe-
1 Używanie nazwy aguamanile na oznaczenie tego ro-
dzaju naczyń jest niewłaściwe, ponieważ aguamanile jest to
naczynie, do którego spływa woda po umyciu rąk; natomiast
naczynie, z którego się wodę wylewa na ręce, nazywa się
urceolus. Zob. Du CANGE, Glossarium mediae et infimae
lationitatis I, Noirt 1883, s. 383.
2 Archiwum Kurii Metropolit. Krak., Acta visitationis Po-
niatowski, Dec. Proszowice, Książ, Jędrzejów, 1783 s. 39: ,,Le-
cjalnie do wiejskiego kościoła w Koniuszy (choć nie
jest to wykluczone, bo — jak głosi tradycja — ko-
ściół tamtejszy został ufundowany w w. XII8), ale
dostał się tam raczej jako „niemodny” sprzęt z któ-
regoś kościoła krakowskiego. Jest to tym bardziej
możliwe, że w r. 1592 Stanisław Barzi ustąpił prawo
patronatu parafii w Koniuszy Wydziałowi Prawa Uni-
wersytetu Krakowskiego4. Ód tego czasu proboszcza-
mi w Koniuszy bywali profesorowie tego Wydziału,
niejednokrotnie kanonicy katedry krakowskiej lub
którejś z krakowskich kolegiat. Nie jest wykluczone,
że nasz urceolus pochodzi z katedry wawelskiej, albo-
wiem tego rodzaju wędrówki sprzętów kościelnych
wek mosiężny na wodę do umywania rąk na lawaterzu w za-
krystii jeden”.
3 J. WIŚNIEWSKI, Dekanat miechowski, Radom 1917,
s. 61; — Katalog zabytków sztuki w Polsce. I. Województwo
krakowskie, Warszawa 1953, s. 223.
4 WIŚNIEWSKI, jw., s. 63.
138
E A
II. 1. Urceolus z kościoła parafialnego w Koniuszy,
obecnie w skarbcu katedry krakowskiej. (Fot.
W. Gumuła)
II. 2. Urceolus z Kruchowa. (Repr. W. Gumuła)
WOJCIECH BOCHNAK
URCEOLUS W KSZTAŁCIE LWA
W KATEDRZE KRAKOWSKIEJ
Wśród dość ubogiej liczebnie romańskiej rzeźby
brązowej w Polsce poczesne miejsce zajmuje urceolus 1
w kształcie lwa (il. 1) przywieziony przed kilkunastu
laty przez prof. Józefa Dutkiewicza z kościoła para-
fialnego w Koniuszy w powiecie miechowskim i prze-
kazany do skarbca katedry wawelskiej. Wartość tej
rzeźby podnosi fakt, że jest ona dawnym importem,
a nie XIX- czy XX-wiecznym zakupem w handlu
antykwarskim. Niepodobna dojść, od jak dawna ten
urceolus znajdował się w Koniuszy, wiadomo tylko
tyle, że był tam w r. 1783, ponieważ wymieniony jest
w aktach wizytacji biskupiej z tego roku2 *. Nie zo-
stał on chyba jednak sprowadzony z zagranicy spe-
1 Używanie nazwy aguamanile na oznaczenie tego ro-
dzaju naczyń jest niewłaściwe, ponieważ aguamanile jest to
naczynie, do którego spływa woda po umyciu rąk; natomiast
naczynie, z którego się wodę wylewa na ręce, nazywa się
urceolus. Zob. Du CANGE, Glossarium mediae et infimae
lationitatis I, Noirt 1883, s. 383.
2 Archiwum Kurii Metropolit. Krak., Acta visitationis Po-
niatowski, Dec. Proszowice, Książ, Jędrzejów, 1783 s. 39: ,,Le-
cjalnie do wiejskiego kościoła w Koniuszy (choć nie
jest to wykluczone, bo — jak głosi tradycja — ko-
ściół tamtejszy został ufundowany w w. XII8), ale
dostał się tam raczej jako „niemodny” sprzęt z któ-
regoś kościoła krakowskiego. Jest to tym bardziej
możliwe, że w r. 1592 Stanisław Barzi ustąpił prawo
patronatu parafii w Koniuszy Wydziałowi Prawa Uni-
wersytetu Krakowskiego4. Ód tego czasu proboszcza-
mi w Koniuszy bywali profesorowie tego Wydziału,
niejednokrotnie kanonicy katedry krakowskiej lub
którejś z krakowskich kolegiat. Nie jest wykluczone,
że nasz urceolus pochodzi z katedry wawelskiej, albo-
wiem tego rodzaju wędrówki sprzętów kościelnych
wek mosiężny na wodę do umywania rąk na lawaterzu w za-
krystii jeden”.
3 J. WIŚNIEWSKI, Dekanat miechowski, Radom 1917,
s. 61; — Katalog zabytków sztuki w Polsce. I. Województwo
krakowskie, Warszawa 1953, s. 223.
4 WIŚNIEWSKI, jw., s. 63.
138