Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (32.1970)

II. 1. Jan Matejko na tle pracowni. (Fot. Z. Mali-
nowski)

HENRYK BEDNARSKI

ZEGAREK Z NIEZNANĄ MINIATURĄ JANA MATEJKI I JEGO ROLA
W SPORZE MALARZA Z NABYWCĄ OBRAZU
„BATORY POD PSKOWEM41

Artykuł niniejszy powstał w wyniku przypadko-
wego spostrzeżenia podobieństwa dwu przedmiotów:
eksponatu na niedawno urządzonej wystawie i minia-
tury portretu Jana Matejki.
Bliski związek tych przedmiotów z osobą malarza
i pewnymi zdarzeniami z jego życia zachęcił do pra-
cy, której rezultatem jest niniejsze opracowanie.
Objęło ono przede wszystkim przypomnienie i
weryfikację nie publikowanej dotąd relacji bratanka
Matejki o zegarku z nieznaną miniaturą portretu
artysty, a w wyniku przeprowadzonej weryfikacji
i poszukiwań archiwalno-bibliotecznych również pró-
bę wyświetlenia przyczyny „bezimienności” pierw-
szego nabywcy „Batorego pod Pskowem”. Zagadka
„bezimiennego” Tyszkiewicza z Litwy występująca
w znanych źródłach biblio- i biograficznych dotyczą-
cych Matejki wydała się godną uwagi.
i Wystawa portretów Jana Matejki została zorganizowana
z inicjatywy dra Edw. Łepkowskiego przy współpracy mgr
Barbary Kuczałówny, którzy opracowali Katalog wystawy.
Autor poczuwa się do szczególnej wdzięczności wymienio-

Miniatura znajduje się na jednej z kopert zegarka
firmy „Patek”, pochodzącego z nieistniejącej obecnie
kolekcji bratanka malarza, a eksponat to fotografia
mistrza na tle jego pracowni dostrzeżona na wysta-
wie Matejkowskich portretów urządzonej w muzeum
,„Domu Matejki” x.
Podobieństwo obu elementów porównania: ekspo-
natu-fotografii (il. 1), a ściślej jej głównego fragmen-
tu (il. 2) z miniaturą portretu artysty (il. 3), dotyczy
uchwyconego ruchu głowy, wyrazu twarzy i szczegó-
łów stroju. Niewątpliwie miniatura była malowana
według fotografii znajdującej się w „Domu Matejki”
lub na ipodstawlie pozytywu z tej samej kliszy, która
jest również własnością wspomnianego muzeum (nr
kliszy 261).
W praktyce plastyków wykonywanie portretów
według fotografii bywa stosowane dość często. O Ma-
nym osobom kierownictwa muzeum „Domu Matejki” w Kra-
kowie za udostępnienie archiwalnych materiałów potrzeb-
nych do tej pracy i za cenne uwagi.

314