DOI Artikel:
Komunikaty
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47895#0231
KOMUNIKATY
SESJA POŚWIĘCONA DWUDZIESTOLECIU PATRONATU SHS NAD ZAMKIEM W NIEDZICY
W czerwcu 1969 r. Zarząd Główny i Zarząd Od-
działu Krakowskiego Stowarzyszenia Historyków Sztu-
ki zorganizowały uroczystości związane z 20-leciem
patronatu Stowarzyszenia nad Zamkiem w Niedzicy.
W Krakowńe, w siedzibie SHS, została otwarta wy-
stawa ilustrująca problemy konserwacji, użytkowania
i oddziaływania społecznego Zamku i mieszczącego
się w nim muzeum, otwartych dla szerokich rzesz
turystów. W Zamku niedzickim odbyła się dnia
7.VI.69 sesja, w której wzięło udział około 40 osób,
w tym rozszerzony, plenarny skład Zarządu Głównego
SHS.
Tematykę Sesji, skoncentrowaną na historii i kon-
serwacji Zamku niedzickiego, poszerzały referaty do-
tyczące roli historii sztuki w dziedzinie konserwacji
zabytków oraz w badaniach nad średniowieczną ar-
chitekturą obronną. Obradom przewodniczył prezes
Zarządu Głównego prof. dr Jan Białostocki.
Sesję rozpoczął referat mgra Stanisława Gołubie-
wa, kustosza Muzeum niedzickiego, który w sposób
przejrzysty i wnikliwy zapoznał zebranych z proble-
matyką Zamku w spekcie jego historii, dokonując
analizy jego przemian na tle zmieniających się sto-
sunków własnościowych.
O problemach konserwatorskich oraz związanym
z nimi przyszłym rozwojem Zamku mówił prof. Al-
fred Majewski. W wypowiedzi swej prof. Majewski
nawiązał do pierwszych lat powojennych, w których
najważniejszym zadaniem było zabezpieczenie zdewa-
stowanego i zniszczonego zabytku przed dalszym
niszczeniem, a następnie podjęcie koniecznych robót
adaptacyjnych Zamku na cele /Domu Pracy Twórczej
SHS. W następnym etapie przeprowadzono konstruk-
cyjne zabezpieczenie zamku górnego i średniego, a od
1965 r. rozpoczęto prace archeologiczno-badawcze. W
ich wyniku odkryto pierwotną bramę wjazdową, któ-
rej sklepienie odtworzono. Nowe problemy konser-
watorskie przyniosła decyzja budowy zapory wodnej,
opartej o wzgórze zamkowe i wynikająca stąd ko-
nieczność wzmocnienia całej struktury Zamku i jego
podłoża. Projekt zabezpieczenia Zamku przed skutka-
mi projektowanego zalewu opracowała Politechnika
Krakowska pod kierdnkiem prof. Majewskiego, włą-
czając w tę problematykę również zagospodarowanie
otoczenia. W wyniku założeń koncepcyjnych projektu
Dom Pracy Twórczej uzyska centralne ogrzewanie
oraz możliwość rozszerzenia powierzchni użytkowej,
wskutek wprowadzenia stropów żelbetowych nad
dolnym zamkiem. Uczestnicy Sesji mieli możność
szczegółowego zapoznania się z przedstawioną w re-
feratach problematyką podczas zwiedzania zamku.
Dr Hanna Pieńkowska w referacie pt. „Konfron-
tacje konserwatorskie” poddała krytycznej analizie
stosunek historyków sztuki do zagadnień konserwacji
zabytków, biorąc za punkt wyjścia tezy przedsta-
wione przez prof. J. E. Dutkiewicza przed 20 laty na
posiedzeniu SHS w Niedzicy. Referentka podkreśliła
przy tym fakt odpowiedzialności całego środowiska
historyków sztuki za sprawy konserwatorskie oraz
konieczność podjęcia naukowej krytyki w tej dzie-
dzinie, która nie tylko pozwoliłaby na uniknięcie
wielu błędów, lecz mogłaby odegrać doniosłą rolę spo-
łeczną w wychowaniu nowych odbiorców sztuki. (Re-
ferat dr H. Pieńkowskiej będzie drukowany in ex-
tenso w „Biuletynie Historii Sztuki” w nr 1 1970 r.).
Referat doc. dra Mieczysława Zlata pt. „Zamek
średniowieczny jako przedmiot historii sztuki” od-
biegał od poprzednich swym teoretycznym i metodo-
logicznym charakterem. W formie propozycji do dal-
szej dyskusji doc. Zlat zwrócił uwagę na brak za-
interesowania nauki historii sztuki dla interpretacji
symboliki i ikonologii zawartej w założeniach zamko-
wych, będących nie tylko wyrazem funkcji utylitar-
nych, lecz również dziełami sztuki. Przyczyną tej
obojętności — zdaniem doc. Zlata — jest rozwój dy-
scypliny „Burgenkunde” zajmującej się od XIX wieku
zamkami w sposób zbyt jednostronny. Nie można
jednak zapomnieć o głębokiej symbolice dzieł sztuki
średniowiecznej, o długotrwałej tradycji budowli zam-
kowych, świadczącej o pozautylitarnej treści i formie
tych założeń. Dla określenia głębszych i symbolicz-
nych treści budowli zamkowych pomocną będzie no-
woczesna architektura, przynosząca tak aluzyjne roz-
wiązania, jak np. Koncern Chemiczny Wrighta o bry-
łach piętrzących się jak w budowlach zamkowych.
Dla zamku — podobnie jak dla miasta — składni-
kiem koncepcyjnym i zarazem treściowym był ota-
czający go pejzaż. O ile jednak symbolika miasta jest
znana nauce historii sztuki, o tyle założenia zam-
kowe nie zostały dotychczas zbadane i czekają na
podjęcie tej problematyki.
W dyskusji szczególnie żywe zainteresowanie wy-
wołał referat doc. dr Zlata, do którego nawiązywali
w swych wypowiedziach prof. J. Szabłowski, prof.
J. Białostocki, dr J. Banach, podkreślając nie tylko
wagę naukową sygnalizowanych problemów, lecz rów-
nież trudności badawcze, związane z brakiem zacho-
wanych założeń zamkowych z XIV wieku w Polsce.
Uznano ponadto, iż zagadnienia przedstawione w re-
feracie dr H. Pieńkowskiej, pobudzające do szerokiej
dyskusji, winny stać się przedmiotem jednej z naj-
bliższych ogólnopolskich Sesji naukowych SHS, która
stworzyłaby możliwość konfrontacji poglądów histo-
ryków sztuki z konserwatorami i muzeologami.
Prof. J. Białostocki na zakończenie Sesji wyraził
w serdecznych słowach podziękowanie i uznanie dla
wszystkich, którzy w ciągu dwudziestu lat przyczy-
nili się do konserwacji urządzeń i rozwoju Domu
Pracy Twórczej i Muzeum Zamku niedzickiego, peł-
niących tak ważną rolę w życiu Stowarzyszenia.
XIX SESJA NAUKOWA SHS
W dniach 2—4 października 1969 roku odbyła się
w Zamku Książąt Pomorskich, siedzibie Muzeum Po-
morza Środkowego w Słupsku, XIX Sesja naukowa
Stowarzyszenia Historyków Sztuki poświęcona pro-
blemom sztuki XX wieku. W trakcie Sesji, w której
wzięło udział ok. 150 uczestników, wygłoszono 15 re-
feratów i 1 komunikat.
I dzień obrad — prof. dr Jan Białostocki, prze-
mówienie inaugurącyjne; przemówienie dra Jana Stę-
pienia — I Sekretarza Komitetu Miejskiego i powia-
towego PZPR.
Referaty: doc. dr Mieczysław Porębski (Warsza-
wa), Czy istnieje historia sztuki XX wieku?; prof. dr
Jan Białostocki (Warszawa), Znaczenie rzeźby w sztu-
223
SESJA POŚWIĘCONA DWUDZIESTOLECIU PATRONATU SHS NAD ZAMKIEM W NIEDZICY
W czerwcu 1969 r. Zarząd Główny i Zarząd Od-
działu Krakowskiego Stowarzyszenia Historyków Sztu-
ki zorganizowały uroczystości związane z 20-leciem
patronatu Stowarzyszenia nad Zamkiem w Niedzicy.
W Krakowńe, w siedzibie SHS, została otwarta wy-
stawa ilustrująca problemy konserwacji, użytkowania
i oddziaływania społecznego Zamku i mieszczącego
się w nim muzeum, otwartych dla szerokich rzesz
turystów. W Zamku niedzickim odbyła się dnia
7.VI.69 sesja, w której wzięło udział około 40 osób,
w tym rozszerzony, plenarny skład Zarządu Głównego
SHS.
Tematykę Sesji, skoncentrowaną na historii i kon-
serwacji Zamku niedzickiego, poszerzały referaty do-
tyczące roli historii sztuki w dziedzinie konserwacji
zabytków oraz w badaniach nad średniowieczną ar-
chitekturą obronną. Obradom przewodniczył prezes
Zarządu Głównego prof. dr Jan Białostocki.
Sesję rozpoczął referat mgra Stanisława Gołubie-
wa, kustosza Muzeum niedzickiego, który w sposób
przejrzysty i wnikliwy zapoznał zebranych z proble-
matyką Zamku w spekcie jego historii, dokonując
analizy jego przemian na tle zmieniających się sto-
sunków własnościowych.
O problemach konserwatorskich oraz związanym
z nimi przyszłym rozwojem Zamku mówił prof. Al-
fred Majewski. W wypowiedzi swej prof. Majewski
nawiązał do pierwszych lat powojennych, w których
najważniejszym zadaniem było zabezpieczenie zdewa-
stowanego i zniszczonego zabytku przed dalszym
niszczeniem, a następnie podjęcie koniecznych robót
adaptacyjnych Zamku na cele /Domu Pracy Twórczej
SHS. W następnym etapie przeprowadzono konstruk-
cyjne zabezpieczenie zamku górnego i średniego, a od
1965 r. rozpoczęto prace archeologiczno-badawcze. W
ich wyniku odkryto pierwotną bramę wjazdową, któ-
rej sklepienie odtworzono. Nowe problemy konser-
watorskie przyniosła decyzja budowy zapory wodnej,
opartej o wzgórze zamkowe i wynikająca stąd ko-
nieczność wzmocnienia całej struktury Zamku i jego
podłoża. Projekt zabezpieczenia Zamku przed skutka-
mi projektowanego zalewu opracowała Politechnika
Krakowska pod kierdnkiem prof. Majewskiego, włą-
czając w tę problematykę również zagospodarowanie
otoczenia. W wyniku założeń koncepcyjnych projektu
Dom Pracy Twórczej uzyska centralne ogrzewanie
oraz możliwość rozszerzenia powierzchni użytkowej,
wskutek wprowadzenia stropów żelbetowych nad
dolnym zamkiem. Uczestnicy Sesji mieli możność
szczegółowego zapoznania się z przedstawioną w re-
feratach problematyką podczas zwiedzania zamku.
Dr Hanna Pieńkowska w referacie pt. „Konfron-
tacje konserwatorskie” poddała krytycznej analizie
stosunek historyków sztuki do zagadnień konserwacji
zabytków, biorąc za punkt wyjścia tezy przedsta-
wione przez prof. J. E. Dutkiewicza przed 20 laty na
posiedzeniu SHS w Niedzicy. Referentka podkreśliła
przy tym fakt odpowiedzialności całego środowiska
historyków sztuki za sprawy konserwatorskie oraz
konieczność podjęcia naukowej krytyki w tej dzie-
dzinie, która nie tylko pozwoliłaby na uniknięcie
wielu błędów, lecz mogłaby odegrać doniosłą rolę spo-
łeczną w wychowaniu nowych odbiorców sztuki. (Re-
ferat dr H. Pieńkowskiej będzie drukowany in ex-
tenso w „Biuletynie Historii Sztuki” w nr 1 1970 r.).
Referat doc. dra Mieczysława Zlata pt. „Zamek
średniowieczny jako przedmiot historii sztuki” od-
biegał od poprzednich swym teoretycznym i metodo-
logicznym charakterem. W formie propozycji do dal-
szej dyskusji doc. Zlat zwrócił uwagę na brak za-
interesowania nauki historii sztuki dla interpretacji
symboliki i ikonologii zawartej w założeniach zamko-
wych, będących nie tylko wyrazem funkcji utylitar-
nych, lecz również dziełami sztuki. Przyczyną tej
obojętności — zdaniem doc. Zlata — jest rozwój dy-
scypliny „Burgenkunde” zajmującej się od XIX wieku
zamkami w sposób zbyt jednostronny. Nie można
jednak zapomnieć o głębokiej symbolice dzieł sztuki
średniowiecznej, o długotrwałej tradycji budowli zam-
kowych, świadczącej o pozautylitarnej treści i formie
tych założeń. Dla określenia głębszych i symbolicz-
nych treści budowli zamkowych pomocną będzie no-
woczesna architektura, przynosząca tak aluzyjne roz-
wiązania, jak np. Koncern Chemiczny Wrighta o bry-
łach piętrzących się jak w budowlach zamkowych.
Dla zamku — podobnie jak dla miasta — składni-
kiem koncepcyjnym i zarazem treściowym był ota-
czający go pejzaż. O ile jednak symbolika miasta jest
znana nauce historii sztuki, o tyle założenia zam-
kowe nie zostały dotychczas zbadane i czekają na
podjęcie tej problematyki.
W dyskusji szczególnie żywe zainteresowanie wy-
wołał referat doc. dr Zlata, do którego nawiązywali
w swych wypowiedziach prof. J. Szabłowski, prof.
J. Białostocki, dr J. Banach, podkreślając nie tylko
wagę naukową sygnalizowanych problemów, lecz rów-
nież trudności badawcze, związane z brakiem zacho-
wanych założeń zamkowych z XIV wieku w Polsce.
Uznano ponadto, iż zagadnienia przedstawione w re-
feracie dr H. Pieńkowskiej, pobudzające do szerokiej
dyskusji, winny stać się przedmiotem jednej z naj-
bliższych ogólnopolskich Sesji naukowych SHS, która
stworzyłaby możliwość konfrontacji poglądów histo-
ryków sztuki z konserwatorami i muzeologami.
Prof. J. Białostocki na zakończenie Sesji wyraził
w serdecznych słowach podziękowanie i uznanie dla
wszystkich, którzy w ciągu dwudziestu lat przyczy-
nili się do konserwacji urządzeń i rozwoju Domu
Pracy Twórczej i Muzeum Zamku niedzickiego, peł-
niących tak ważną rolę w życiu Stowarzyszenia.
XIX SESJA NAUKOWA SHS
W dniach 2—4 października 1969 roku odbyła się
w Zamku Książąt Pomorskich, siedzibie Muzeum Po-
morza Środkowego w Słupsku, XIX Sesja naukowa
Stowarzyszenia Historyków Sztuki poświęcona pro-
blemom sztuki XX wieku. W trakcie Sesji, w której
wzięło udział ok. 150 uczestników, wygłoszono 15 re-
feratów i 1 komunikat.
I dzień obrad — prof. dr Jan Białostocki, prze-
mówienie inaugurącyjne; przemówienie dra Jana Stę-
pienia — I Sekretarza Komitetu Miejskiego i powia-
towego PZPR.
Referaty: doc. dr Mieczysław Porębski (Warsza-
wa), Czy istnieje historia sztuki XX wieku?; prof. dr
Jan Białostocki (Warszawa), Znaczenie rzeźby w sztu-
223