DOI Artikel:
Recenzje - Polemiki
DOI Artikel:Lutostańska, Alicja: Kalwaria Ujazdowska
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47895#0382
ALICJA LUTOSTANSKA
KALWARIA UJAZDOWSKA
Walter Hentschel w III rozdziale swej książki1
poświęconym Ujazdowi po krótkim omówieniu zarysu
dziejów terenów historycznego Ujazdowa poda je wni-
kliwą analizę etapów budowy Kalwarii w Ujazdowie.
Jest to najszersze z dotychczasowych opracowań Kal-
warii Ujazdowskiej w literaturze niemieckiej i zara-
zem ważna (pozycja w badaniach nad architekturą pol-
ską okresu saskiego w Polsce. Opracowanie ma dwa
główne walory: oparte jest na analizie bezpośredniej
archiwaliów i rysunków zgromadzonych w zbiorach w
Dreźnie i przedstawia szeroki wybór, bo aż 40 repro-
dukowanych rysunków saskich dotyczących Ujazdowa.
Wśród materiałów dotychczas nie publikowanych naj-
cenniejszy jest plan wykonany prawdopodobnie przez
Tylmana z Gameren 2 około r. 1680. Plan ten był prze-
kazany przez Stanisława Herakliusza Lubomirskiego
królowi Augustowi II. Na planie tym oznaczony jest
ogród przy północnej części pałacu, system kanałów
przy łazience i naszkicowany ręką Augusta II projekt
nowego wschodniego ogrodu z promienistymi alejami
i kanał z basenem zrealizowanym o ćwierć wieku
później. Szkic ten potwierdza udział osobisty króla
w koncepcjach projektu przebudowy pałacu w Ujaz-
1 W. HENTSCHEL, Die sachslsche Baukunst des 18. Jahr-
hunderts in Polen, Berlin 1967, Textband, rozdz. III, pfct 7,
s. 191—216 Bildband, ii. 221—260.
dowie, których realizację przerwano po konfederacji
tarnogrodzkiej w r. 1715.
Omawiając Kalwarię Ujazdowską Autor ijednak nie
interpretuje jej programu teologiczno-liturgicznego,
nie porównuje realizacji tego programu z innymi za-
łożeniami Ikalwaryjiskimi, przy których budowie sto-
sowane były powszechnie zasady sformułowane w
dżiele Andrychomiusza o Jerozolimie. Interpretacja
programu została przeprowadzona przez polskich hi-
storyków sztuki (A. Liczbiński, C. Krassowski, A. Lu-
tostańska). Usytuowanie układu przestrzennego zało-
żenia ujazdowskiego wymaga również omówienia.
Autor przytacza interesujące wczesne rachunki wy-
datków z r. 1724 związane z projektami stacji oraz
dotyczące wykupienia gruntów pod drogę kalwaryj-
ską. Przytacza szereg szczegółów budowy i nazwisk
architektów zatrudnionych w Ujazdowie.
Około r. 1727 August II Mocny zrezygnował z prze-
budowy pałacu na kościół Zmartwychwstania zamy-
kający drogę krzyżową Kalwarii, pragnąc przeznaczyć
rezydencję Ujazdowską na pałac polowań i rozrywek.
Zamierzenie wymagało również przebudowy dziedziń-
ca na wielki reprezentacyjny cour d’honneur z budyn-
2 Tamże, 11. 221.
II. 1. Widok Warszawy z lat 1737—1740, fragment z panoramą Kalwarii Ujazdow-
skiej. (Fot. W. Wolny)
372
KALWARIA UJAZDOWSKA
Walter Hentschel w III rozdziale swej książki1
poświęconym Ujazdowi po krótkim omówieniu zarysu
dziejów terenów historycznego Ujazdowa poda je wni-
kliwą analizę etapów budowy Kalwarii w Ujazdowie.
Jest to najszersze z dotychczasowych opracowań Kal-
warii Ujazdowskiej w literaturze niemieckiej i zara-
zem ważna (pozycja w badaniach nad architekturą pol-
ską okresu saskiego w Polsce. Opracowanie ma dwa
główne walory: oparte jest na analizie bezpośredniej
archiwaliów i rysunków zgromadzonych w zbiorach w
Dreźnie i przedstawia szeroki wybór, bo aż 40 repro-
dukowanych rysunków saskich dotyczących Ujazdowa.
Wśród materiałów dotychczas nie publikowanych naj-
cenniejszy jest plan wykonany prawdopodobnie przez
Tylmana z Gameren 2 około r. 1680. Plan ten był prze-
kazany przez Stanisława Herakliusza Lubomirskiego
królowi Augustowi II. Na planie tym oznaczony jest
ogród przy północnej części pałacu, system kanałów
przy łazience i naszkicowany ręką Augusta II projekt
nowego wschodniego ogrodu z promienistymi alejami
i kanał z basenem zrealizowanym o ćwierć wieku
później. Szkic ten potwierdza udział osobisty króla
w koncepcjach projektu przebudowy pałacu w Ujaz-
1 W. HENTSCHEL, Die sachslsche Baukunst des 18. Jahr-
hunderts in Polen, Berlin 1967, Textband, rozdz. III, pfct 7,
s. 191—216 Bildband, ii. 221—260.
dowie, których realizację przerwano po konfederacji
tarnogrodzkiej w r. 1715.
Omawiając Kalwarię Ujazdowską Autor ijednak nie
interpretuje jej programu teologiczno-liturgicznego,
nie porównuje realizacji tego programu z innymi za-
łożeniami Ikalwaryjiskimi, przy których budowie sto-
sowane były powszechnie zasady sformułowane w
dżiele Andrychomiusza o Jerozolimie. Interpretacja
programu została przeprowadzona przez polskich hi-
storyków sztuki (A. Liczbiński, C. Krassowski, A. Lu-
tostańska). Usytuowanie układu przestrzennego zało-
żenia ujazdowskiego wymaga również omówienia.
Autor przytacza interesujące wczesne rachunki wy-
datków z r. 1724 związane z projektami stacji oraz
dotyczące wykupienia gruntów pod drogę kalwaryj-
ską. Przytacza szereg szczegółów budowy i nazwisk
architektów zatrudnionych w Ujazdowie.
Około r. 1727 August II Mocny zrezygnował z prze-
budowy pałacu na kościół Zmartwychwstania zamy-
kający drogę krzyżową Kalwarii, pragnąc przeznaczyć
rezydencję Ujazdowską na pałac polowań i rozrywek.
Zamierzenie wymagało również przebudowy dziedziń-
ca na wielki reprezentacyjny cour d’honneur z budyn-
2 Tamże, 11. 221.
II. 1. Widok Warszawy z lat 1737—1740, fragment z panoramą Kalwarii Ujazdow-
skiej. (Fot. W. Wolny)
372