DOI Artikel:
Recenzje - Polemiki
DOI Artikel:Myszkówna, Halina: Kilka uwag o planach Pałacu Błękitnego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47895#0381
RECENZJE — POLEMIKI
łączyć do wymienionego zespołu i uznać za planszę
numer 1 (il. 1).
W ten sposób został wyodrębniony zespół rysun-
ków, niestety niekompletny, jednakże jednolity za-
równo w charakterze rysunku, jak i architektury;
oznaczamy go jako zespół I.
Należy jednak zwrócić uwagę, że w zespole tym
znajdują się dwa warianty tego samego projektu, na
co wskazują różnice w ukształtowaniu klatki schodo-
wej widoczne na rzucie przyziemia i pierwszego pię-
tra.
Pozostałe plansze układają się w drugi niezależny
zespół. Zespół ten zachował się jednak w stanie zu-
pełnie szczątkowym. Składają się na niego tylko trzy
plansze: plan sytuacyjny założenia pałacowo-ogrodo-
wego, widok fasady i przekrój korpusu głównego z
widokiem ogrodu i elewacji skrzydła zachodniego.
Przekrój korpusu głównego wykonany na osi środko-
wego wejścia nie mą kariatyd podtrzymujących bal-
kon (il. 5). Jest to dowodną wskazówką, że przekrój
należy do tego zespołu. Prof. Hentschel w rozważa-
niach swoich 'rysunek ten pominął. Na planszach II
zespołu brak opisów i numeracji. Ramki wykonane
są inaczej niż w planszach zespołu I. Podziałka bez
oznaczenia „ellen” obwiedziona jest ramką. Rysunki
na planszach wykonane są inną ręką. Przedstawiona
na nich architektura różni się od tej, którą widzimy
na planszach zespołu I.
Zachowany zespół 12 plansz nie jest więc jednym
projektem, nawet kompilacyjnym, jak sądzi Hentschel.
Plansze stanowią dwa niezależne zespoły8, niewątpli-
wie przerysowane z dwóch odrębnych projektów. Po
usystematyzowaniu całego zespołu rysunków można
stwierdzić, że plansza z Widokiem fasady i plansza
z widokiem elewacji ogrodowej, które nastręczały
Hentschlowi trudności w określeniu autorstwa pro-
jektu korpusu głównego, należą do odrębnych projek-
tów.
Rozpatrywanie przebudowy pałacu i autorstwa
zrealizowanego projektu możliwe jest tylko po usy-
stematyzowaniu całego zespołu rysunków i wydziele-
niu z niego resztek dwóch projektów. Nie można też
8 Poza wyodrębnionymi dwoma zespołami pozostaje je-
den rysunek przedstawiający plan sytuacyjny założenia pa-
łacowo-ogrodowego, Staatsarchiy Dresden, VII, 89, 11 c.
zapominać, że nie są to oryginalne projekty, lecz prze-
rysy wykonane w pracowni Jaucha jako serie albu-
mowe.
Czy projekty przebudowy Pałacu Błękitnego były
autorstwa Jaucha i Deybla przy udziale Póppelmanna?
Dowody przytoczone w książce prof. Hentschla nie
wydają się dostateczną podstawą do przypisania pro-
jektów Pałacu Błękitnego trzem wymienionym archi-
tektom. Z listu Póppelmanna do hrabiego Wacker-
bartha z dn. 5.VIII.1726 r. dowiadujemy się, że prze-
syła on do Drezna „ein paąuet worinnen die Risse von
demjenigen Palais nebst Garthen und Grotte welches
Ihro Kónigl. Majt. nor die Grdffin Orzelska alhir in
Warschau bauen lassen, aus welćhen Ew. Ezcllz. die
non Ihro Kónigl. Majt. gemachte disposition mit meh-
ren ersehen werden, es ist wurcklich alles so wie
im Risse zu ersehen im Werke ezeąuiret [...]9. Wy-
nika stąd, że na przesłanych rysunkach widoczne jest
to, co według królewskiej dyspozycji zostało zrobione,
i że rysunki te rzeczywiście pokazują dzieło „wy-
egzekwowane”. Jeśli dodać do tego końcowe zdanie
listu, z którego wiadomo, że Układ wnętrz, ogród i
kaskada powstały pod wyłączną „dyrekcją” Póppel-
manna, a „starania” o zewnętrzną stronę budynku,
obu skrzydeł i oficyny mieli Jauch i Deybel, można
przyjąć, że wymienieni architekci pełnili nadzór bu-
dowlany nad przebudową pałacu. Z tekstu listu nie
wynika, że wymienieni architekci byli projektodaw-
cami. Ponadto przytoczony przez Hentschla list Póp-
pełmanna do osoby tytułowanej Votre Altesse w Wi-
lanowie 10 proszącego o przysłanie rzeźbiarza i sztu-
katora nie świadczy o tym, że Póppelmann był pro-
jektantem, raczej wyraźnie wskazuje na to, że był
on organizatorem robót. Z innych materiałów opubli-
kowanych przez Hentschla11 zdaje się wynikać, że
zadaniem urzędu budowlanego była przede wszystkim
organizacja robót budowlanych. Nie można więc wy-
kluczyć udziału innych architektów królewskich przy
sporządzaniu projektów pałacu. Udział aż trzech kie-
rowników budowlanych zaangażowanych do przebu-
dowy Pałacu Błękitnego nie powinien dziwić, jeśli się
pamięta o narzuconym przez króla krótkim terminie
ukończenia prac.
9 HENTSCHEL, jw., S. 506.
10 Tamże.
u Tamże, s. 508, poz. F, p. 45.
łączyć do wymienionego zespołu i uznać za planszę
numer 1 (il. 1).
W ten sposób został wyodrębniony zespół rysun-
ków, niestety niekompletny, jednakże jednolity za-
równo w charakterze rysunku, jak i architektury;
oznaczamy go jako zespół I.
Należy jednak zwrócić uwagę, że w zespole tym
znajdują się dwa warianty tego samego projektu, na
co wskazują różnice w ukształtowaniu klatki schodo-
wej widoczne na rzucie przyziemia i pierwszego pię-
tra.
Pozostałe plansze układają się w drugi niezależny
zespół. Zespół ten zachował się jednak w stanie zu-
pełnie szczątkowym. Składają się na niego tylko trzy
plansze: plan sytuacyjny założenia pałacowo-ogrodo-
wego, widok fasady i przekrój korpusu głównego z
widokiem ogrodu i elewacji skrzydła zachodniego.
Przekrój korpusu głównego wykonany na osi środko-
wego wejścia nie mą kariatyd podtrzymujących bal-
kon (il. 5). Jest to dowodną wskazówką, że przekrój
należy do tego zespołu. Prof. Hentschel w rozważa-
niach swoich 'rysunek ten pominął. Na planszach II
zespołu brak opisów i numeracji. Ramki wykonane
są inaczej niż w planszach zespołu I. Podziałka bez
oznaczenia „ellen” obwiedziona jest ramką. Rysunki
na planszach wykonane są inną ręką. Przedstawiona
na nich architektura różni się od tej, którą widzimy
na planszach zespołu I.
Zachowany zespół 12 plansz nie jest więc jednym
projektem, nawet kompilacyjnym, jak sądzi Hentschel.
Plansze stanowią dwa niezależne zespoły8, niewątpli-
wie przerysowane z dwóch odrębnych projektów. Po
usystematyzowaniu całego zespołu rysunków można
stwierdzić, że plansza z Widokiem fasady i plansza
z widokiem elewacji ogrodowej, które nastręczały
Hentschlowi trudności w określeniu autorstwa pro-
jektu korpusu głównego, należą do odrębnych projek-
tów.
Rozpatrywanie przebudowy pałacu i autorstwa
zrealizowanego projektu możliwe jest tylko po usy-
stematyzowaniu całego zespołu rysunków i wydziele-
niu z niego resztek dwóch projektów. Nie można też
8 Poza wyodrębnionymi dwoma zespołami pozostaje je-
den rysunek przedstawiający plan sytuacyjny założenia pa-
łacowo-ogrodowego, Staatsarchiy Dresden, VII, 89, 11 c.
zapominać, że nie są to oryginalne projekty, lecz prze-
rysy wykonane w pracowni Jaucha jako serie albu-
mowe.
Czy projekty przebudowy Pałacu Błękitnego były
autorstwa Jaucha i Deybla przy udziale Póppelmanna?
Dowody przytoczone w książce prof. Hentschla nie
wydają się dostateczną podstawą do przypisania pro-
jektów Pałacu Błękitnego trzem wymienionym archi-
tektom. Z listu Póppelmanna do hrabiego Wacker-
bartha z dn. 5.VIII.1726 r. dowiadujemy się, że prze-
syła on do Drezna „ein paąuet worinnen die Risse von
demjenigen Palais nebst Garthen und Grotte welches
Ihro Kónigl. Majt. nor die Grdffin Orzelska alhir in
Warschau bauen lassen, aus welćhen Ew. Ezcllz. die
non Ihro Kónigl. Majt. gemachte disposition mit meh-
ren ersehen werden, es ist wurcklich alles so wie
im Risse zu ersehen im Werke ezeąuiret [...]9. Wy-
nika stąd, że na przesłanych rysunkach widoczne jest
to, co według królewskiej dyspozycji zostało zrobione,
i że rysunki te rzeczywiście pokazują dzieło „wy-
egzekwowane”. Jeśli dodać do tego końcowe zdanie
listu, z którego wiadomo, że Układ wnętrz, ogród i
kaskada powstały pod wyłączną „dyrekcją” Póppel-
manna, a „starania” o zewnętrzną stronę budynku,
obu skrzydeł i oficyny mieli Jauch i Deybel, można
przyjąć, że wymienieni architekci pełnili nadzór bu-
dowlany nad przebudową pałacu. Z tekstu listu nie
wynika, że wymienieni architekci byli projektodaw-
cami. Ponadto przytoczony przez Hentschla list Póp-
pełmanna do osoby tytułowanej Votre Altesse w Wi-
lanowie 10 proszącego o przysłanie rzeźbiarza i sztu-
katora nie świadczy o tym, że Póppelmann był pro-
jektantem, raczej wyraźnie wskazuje na to, że był
on organizatorem robót. Z innych materiałów opubli-
kowanych przez Hentschla11 zdaje się wynikać, że
zadaniem urzędu budowlanego była przede wszystkim
organizacja robót budowlanych. Nie można więc wy-
kluczyć udziału innych architektów królewskich przy
sporządzaniu projektów pałacu. Udział aż trzech kie-
rowników budowlanych zaangażowanych do przebu-
dowy Pałacu Błękitnego nie powinien dziwić, jeśli się
pamięta o narzuconym przez króla krótkim terminie
ukończenia prac.
9 HENTSCHEL, jw., S. 506.
10 Tamże.
u Tamże, s. 508, poz. F, p. 45.