DOI article:
Miscellanea
DOI article:Kornecki, Marian; Majka, Maria: Obraz Wieczerzy Pańskiej z Gromnika
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.47895#0064
MARIAN KORNECKI, MARIA MAJKA
II. 9. Ostatnia Wieczerza, kwatera z ołtarza z Doudleb,
1494. (Repr. wg J. Peśiny)
ma (ok. r. 1522) 30 znajdujemy kompozycję bliską
diirerowskiej (w której postać Judasza i stojący obok
dzban są mimo odwrócenia kompozycji, ujęte niemal
identycznie), jednakże zaznaczają się tutaj poważne
różnice treściowe, w scenie tej bowiem Chrystus
przedstawiony jest w momencie łamania chleba, a
św. Jan nie skłania głowy na Jego piersi, lecz siedzi
obok Niego w kręgu pozostałych apostołów (ii. 12).
Dla obrazu z Gromnika grafika Behama ma szcze-
gólne znaczenie, w obu bowiem tych przedstawie-
niach ogólna zasada kompozycji i najważniejsze ele-
menty układu są całkowicie zgodne, zarówno pod
względem treści ideowych, jak i większości szczegó-
łów. Dowodnie świadczą o tym identyczne umiesz-
czenie Judasza, jednakowe kształtowanie jego posta-
ci, aż po szczegóły zagięcia szat i umieszczenie dzba-
na w lewym dolnym rogu obrazu. Warto podkreślić,
że wśród wielu wariantów Ostatniej Wieczerzy z te-
go czasu, jedynie w tych dwóch wypadkach przed-
stawiono św. Jana siedzącego obok Chrystusa. Oma-
wiana grafika H. S. Behama powstała około r. 1522,
co pozwala na wysunięcie wniosku, iż mogła ona być
znana twórcy obrazu z Gromnika i do pewnego stop-
nia posłużyć mu za wzór, nie wykluczając możliwoś-
30 HOLLSTEIN, jw., III, S. 182, fig. 827.
31 B. DĄBÓWNA, Warsztat malarza cechowego w Polsce,
„Studia renesansowe” IV, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964,
S. 352—354.
ci stosowania przez niego różnych elementów z in-
nych przedstawień graficznych31.
Wśród zachowanych zabytków należących do krę-
gu malarstwa małopolskiego tego okresu, obraz z
Gromnika jest odosobniony. Przedstawienie to ma
jednak odpowiednik w obrazie z Barcic32 (il. 13). Już
na pierwszy rzut oka uderza niezwykłe podobieństwo
formalne obu kompozycji, w których z niewielkimi
zmianami powtarza się niemal identycznie układ po-
staci i realiów. Znajdujemy tu także wśród ornamen-
tów tła wstęgę z inskrypcją tej samej treści. Szcze-
gólne podobieństwo widoczne jest w skomponowaniu
grup apostołów, z dosłownym niemal powtórzeniem
postaci Judasza (il. 14—15) nawet w zbliżonym ukła-
dzie draperii jego szaty. W świetle tych analogii
wspólny wzór obydwu obrazów i związek ich z grafi-
ką H. S. Behama zdają się nie ulegać żadnej wątpli-
wości. Oba te dzieła wykazują jednak także pewne
różnice. Obraz z Barcic jest o wiele mniejszy od grom-
nickiego: 66 X), 88 cm. Nie jest też jasne jego pocho-
dzenie. Dłutowane odwrocie wskazuje, iż obraz był
jednostronny i nie należał zapewne do zestawu tryp-
tykowego. Jak się zdaje był on do niedawna umiesz-
czony w górnej kondygnacji istniejącego do dziś głów-
32 A. MISIĄG-BOCHENSKA, Katalog zabytków sztuki
w Polsce, I, woj. krakowskie, z. 10. powiat nowosądecki,
Warszawa 1951, s. 1.
56
II. 9. Ostatnia Wieczerza, kwatera z ołtarza z Doudleb,
1494. (Repr. wg J. Peśiny)
ma (ok. r. 1522) 30 znajdujemy kompozycję bliską
diirerowskiej (w której postać Judasza i stojący obok
dzban są mimo odwrócenia kompozycji, ujęte niemal
identycznie), jednakże zaznaczają się tutaj poważne
różnice treściowe, w scenie tej bowiem Chrystus
przedstawiony jest w momencie łamania chleba, a
św. Jan nie skłania głowy na Jego piersi, lecz siedzi
obok Niego w kręgu pozostałych apostołów (ii. 12).
Dla obrazu z Gromnika grafika Behama ma szcze-
gólne znaczenie, w obu bowiem tych przedstawie-
niach ogólna zasada kompozycji i najważniejsze ele-
menty układu są całkowicie zgodne, zarówno pod
względem treści ideowych, jak i większości szczegó-
łów. Dowodnie świadczą o tym identyczne umiesz-
czenie Judasza, jednakowe kształtowanie jego posta-
ci, aż po szczegóły zagięcia szat i umieszczenie dzba-
na w lewym dolnym rogu obrazu. Warto podkreślić,
że wśród wielu wariantów Ostatniej Wieczerzy z te-
go czasu, jedynie w tych dwóch wypadkach przed-
stawiono św. Jana siedzącego obok Chrystusa. Oma-
wiana grafika H. S. Behama powstała około r. 1522,
co pozwala na wysunięcie wniosku, iż mogła ona być
znana twórcy obrazu z Gromnika i do pewnego stop-
nia posłużyć mu za wzór, nie wykluczając możliwoś-
30 HOLLSTEIN, jw., III, S. 182, fig. 827.
31 B. DĄBÓWNA, Warsztat malarza cechowego w Polsce,
„Studia renesansowe” IV, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964,
S. 352—354.
ci stosowania przez niego różnych elementów z in-
nych przedstawień graficznych31.
Wśród zachowanych zabytków należących do krę-
gu malarstwa małopolskiego tego okresu, obraz z
Gromnika jest odosobniony. Przedstawienie to ma
jednak odpowiednik w obrazie z Barcic32 (il. 13). Już
na pierwszy rzut oka uderza niezwykłe podobieństwo
formalne obu kompozycji, w których z niewielkimi
zmianami powtarza się niemal identycznie układ po-
staci i realiów. Znajdujemy tu także wśród ornamen-
tów tła wstęgę z inskrypcją tej samej treści. Szcze-
gólne podobieństwo widoczne jest w skomponowaniu
grup apostołów, z dosłownym niemal powtórzeniem
postaci Judasza (il. 14—15) nawet w zbliżonym ukła-
dzie draperii jego szaty. W świetle tych analogii
wspólny wzór obydwu obrazów i związek ich z grafi-
ką H. S. Behama zdają się nie ulegać żadnej wątpli-
wości. Oba te dzieła wykazują jednak także pewne
różnice. Obraz z Barcic jest o wiele mniejszy od grom-
nickiego: 66 X), 88 cm. Nie jest też jasne jego pocho-
dzenie. Dłutowane odwrocie wskazuje, iż obraz był
jednostronny i nie należał zapewne do zestawu tryp-
tykowego. Jak się zdaje był on do niedawna umiesz-
czony w górnej kondygnacji istniejącego do dziś głów-
32 A. MISIĄG-BOCHENSKA, Katalog zabytków sztuki
w Polsce, I, woj. krakowskie, z. 10. powiat nowosądecki,
Warszawa 1951, s. 1.
56