DOI article:
Michajłowa, Irina: Boris F. Borzin, Raspisi Petrovskogo vremeni, Leningrad 1986.: Wyd.: Chudoz̆nik RSFSR, ss. 208, il. 230
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48740#0107
RECENZJE — KSIĄŻKI
chowane przykłady malarstwa czasów Piotra I,
jak i materiały, które pozwalają nam wrócić do
dziś już nie istniejących zabytków, jak Pałac Le-
fortowski w Moskwie, Pałac Piotra I w Narwie
oraz liczne bramy triumfalne.
Źródła archiwalne oraz materiały ikonogra-
ficzne przechowywane w zbiorach Muzeum Naro-
dowego w Sztokholmie, kolekcja rycin z czasów
Piotra I w Ermitażu, Państwowej Bibliotece Pub-
licznej im. M. Sałtykowa-Szczedrina, Państwowym
Muzeum Historycznym w Moskwie oraz w Muzeum
Architektury ZSSR, pozwoliły autorowi na zre-
konstruowanie wiarygodnego obrazu powstania
i rozwoju malarstwa monumentalnego czasów
Piotra Wielkiego. Analizując scenę Triumfu Marsa
na plafonie Narożnego Gabinetu Pałacu Mienszi-
kowa w Petersburgu, badacz zwrócił uwagę
na analogie z przedstawieniem Michała Archanioła
w malowidłach ściennych z XV w. w Soborze
Smoleńskim w Moskwie i Soborze Uspienskim
Trojce - Siergiejewskiej Ławry (Zagorsk). Nawią-
zania do tradycji zauważa także w przedstawieniu
alegorycznej postaci w kompozycji Wiosna w za-
chodniej galerii oraz w kartuszu plafonu pokoju
kredensowego (głowa starca, il. 1) w pałacu Mon-
plaisir w Peterhofie. Koloryt narodowy widoczny
jest także w dwóch malarskich medalionach domu
hrabiego Fiodora M. Apraksina. Poszczególne ele-
menty tradycyjnej ornamentalnej polichromii napo-
tykamy również w dekoracji Zielonego Gabinetu
Pałacu Letniego Piotra Wielkiego.
Borzin opisuje dramatyczne losy plafonu Triumf
Marsa z pałacu Mienszikowa, jak się przypuszcza
dzieła malarzy rosyjskich, niedawno poddanego
gruntownej konserwacji. Był on później zasłonięty
malarskim plafonem na podramku autorstwa —
zdaniem autora — jednego z działających w Rosji
malarzy dekoracyjnych końca XVIII w. — Louisa
Caravaque lub Phillipa Pillement. Borzin opo-
wiada się za zachowaniem pierwotnej dekoracji.
Na przykładzie centralnego plafonu Diana
i Akteon w Pałacu Jakatierinientalskim (ob. Kad-
riorg) w Tallinie szczegółowo analizuje specyfikę
baroku czasów Piotra Wielkiego i proponuje okres
powstania tego plafonu na lata dwudzieste XVIII w.
Jednocześnie zauważa, że „...ugruntowując no-
we widzenie świata, przejawiając wielkie zaintere-
sowanie sprawami doczesnymi publicznymi, bojo-
wymi czynami, artyści czasów Piotra Wielkiego
zatracili niekiedy zdolność tworzenia wielkich syn-
tez, z których słynęły ruskie malowidła ścienne..."
(s. 188).
W czwartym rozdziale, poświęconym bramom
triumfalnym omówione zostały: tematyka, treść,
cechy formalno-stylowe ich malarskich dekoracji.
Zasadniczą kwestię stanowi tu wg autora problem
związku sztuki monumentalno-dekoracyjnej epoki
Piotra I z tradycjami sztuki ruskiej XVII w.
Analiza dokonana przez Borzina pozwoliła mu
sformułować wniosek, że surowość, racjonalizm
sztuki i architektury czasów Piotra I były przesłan-
ką dla powstania i rozwoju klasycyzmu, który
w 2 poł. XVIII w. zajął miejsce baroku, a realistycz-
ne w swej istocie malarstwo licznych panneaux
triumfalnych bram określiło w przyszłości rozwój
rosyjskiego malarstwa historycznego i batalistycz-
nego.
Praca Borisa F. Borzina po raz pierwszy w spo-
sób tak szeroki odtwarza genezę i rozwój malarstwa
monumentalno-dekoracyjnego 1 ćwierci XVIII w.
w Rosji. W monografii zarysowano wiele proble-
mów, które oczekują jeszcze na opracowanie.
Przekład Janusz Maciej Michałowski
chowane przykłady malarstwa czasów Piotra I,
jak i materiały, które pozwalają nam wrócić do
dziś już nie istniejących zabytków, jak Pałac Le-
fortowski w Moskwie, Pałac Piotra I w Narwie
oraz liczne bramy triumfalne.
Źródła archiwalne oraz materiały ikonogra-
ficzne przechowywane w zbiorach Muzeum Naro-
dowego w Sztokholmie, kolekcja rycin z czasów
Piotra I w Ermitażu, Państwowej Bibliotece Pub-
licznej im. M. Sałtykowa-Szczedrina, Państwowym
Muzeum Historycznym w Moskwie oraz w Muzeum
Architektury ZSSR, pozwoliły autorowi na zre-
konstruowanie wiarygodnego obrazu powstania
i rozwoju malarstwa monumentalnego czasów
Piotra Wielkiego. Analizując scenę Triumfu Marsa
na plafonie Narożnego Gabinetu Pałacu Mienszi-
kowa w Petersburgu, badacz zwrócił uwagę
na analogie z przedstawieniem Michała Archanioła
w malowidłach ściennych z XV w. w Soborze
Smoleńskim w Moskwie i Soborze Uspienskim
Trojce - Siergiejewskiej Ławry (Zagorsk). Nawią-
zania do tradycji zauważa także w przedstawieniu
alegorycznej postaci w kompozycji Wiosna w za-
chodniej galerii oraz w kartuszu plafonu pokoju
kredensowego (głowa starca, il. 1) w pałacu Mon-
plaisir w Peterhofie. Koloryt narodowy widoczny
jest także w dwóch malarskich medalionach domu
hrabiego Fiodora M. Apraksina. Poszczególne ele-
menty tradycyjnej ornamentalnej polichromii napo-
tykamy również w dekoracji Zielonego Gabinetu
Pałacu Letniego Piotra Wielkiego.
Borzin opisuje dramatyczne losy plafonu Triumf
Marsa z pałacu Mienszikowa, jak się przypuszcza
dzieła malarzy rosyjskich, niedawno poddanego
gruntownej konserwacji. Był on później zasłonięty
malarskim plafonem na podramku autorstwa —
zdaniem autora — jednego z działających w Rosji
malarzy dekoracyjnych końca XVIII w. — Louisa
Caravaque lub Phillipa Pillement. Borzin opo-
wiada się za zachowaniem pierwotnej dekoracji.
Na przykładzie centralnego plafonu Diana
i Akteon w Pałacu Jakatierinientalskim (ob. Kad-
riorg) w Tallinie szczegółowo analizuje specyfikę
baroku czasów Piotra Wielkiego i proponuje okres
powstania tego plafonu na lata dwudzieste XVIII w.
Jednocześnie zauważa, że „...ugruntowując no-
we widzenie świata, przejawiając wielkie zaintere-
sowanie sprawami doczesnymi publicznymi, bojo-
wymi czynami, artyści czasów Piotra Wielkiego
zatracili niekiedy zdolność tworzenia wielkich syn-
tez, z których słynęły ruskie malowidła ścienne..."
(s. 188).
W czwartym rozdziale, poświęconym bramom
triumfalnym omówione zostały: tematyka, treść,
cechy formalno-stylowe ich malarskich dekoracji.
Zasadniczą kwestię stanowi tu wg autora problem
związku sztuki monumentalno-dekoracyjnej epoki
Piotra I z tradycjami sztuki ruskiej XVII w.
Analiza dokonana przez Borzina pozwoliła mu
sformułować wniosek, że surowość, racjonalizm
sztuki i architektury czasów Piotra I były przesłan-
ką dla powstania i rozwoju klasycyzmu, który
w 2 poł. XVIII w. zajął miejsce baroku, a realistycz-
ne w swej istocie malarstwo licznych panneaux
triumfalnych bram określiło w przyszłości rozwój
rosyjskiego malarstwa historycznego i batalistycz-
nego.
Praca Borisa F. Borzina po raz pierwszy w spo-
sób tak szeroki odtwarza genezę i rozwój malarstwa
monumentalno-dekoracyjnego 1 ćwierci XVIII w.
w Rosji. W monografii zarysowano wiele proble-
mów, które oczekują jeszcze na opracowanie.
Przekład Janusz Maciej Michałowski