DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Białostocki, Jan: Urszula Mazurczak, Zagadnienie czasu przedstawionego w obrazie na przykładzie niderlandzkiego malarstwa tablicowego w XV w. rozprawa doktorska: Lublin 1981, KUL
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48740#0205
Biuletyn Historii Sztuki
R. LI, 1989, Nr 2
PL ISSN 0006 3967
RECENZJE— KSIĄŻKI
JAN BIAŁOSTOCKI
Urszula Mazurczak, Zagadnienie czasu przedstawionego w obrazie
na przykładzie niderlandzkiego malarstwa tablicowego
w XV w. rozprawa doktorska, Lublin 1981, KUL
W odpowiedzi Urszuli Mazurczak na polemiczną
recenzję pióra Katarzyny Płonki-Balus zamiesz-
czoną na łamach „Biuletynu Historii Sztuki"
nr 2—4/1986 s. 317 —320 Autorka przesłała do
redakcji, z prośbą o opublikowanie, recenzję pióra
prof. Jana Białostockiego jej rozprawy doktorskiej
z 1981 r., wydanej w 1984 r. pod tym samym ty-
tułem i o niezmienionej treści.
(Redakcja
Praca doktorska mgr Urszuli Mazurczak pt*
Zagadnienie czasu przedstawionego w obrazie na
przykładzie niderlandzkiego malarstwa tablicowego
XV wieku jest rozprawą ambitną i obszerną.
Składa się z 30 stron wprowadzenia, z dwóch
części liczących po 130 stron oraz z 60-stronicowego
dodatku. Autorka zarysowuje we wprowadzeniu
stan badań i problematykę przedstawiania czasu
w malarstwie. W części pierwszej poddaje szczegó-
łowej analizie siedem dzieł malarskich artystów
niderlandzkich XV wieku (jedno dzieło Roberta
Campin, cztery dzieła Jana van Eycka, jedno van
der Weydena i jedno Memlinga). W części drugiej
autorka dokonuje uogólnień obserwacji poczynio-
nych w toku analiz operując sformułowanymi
przez siebie trzema kategoriami: formy tempo-
ralnej, znaczenia temporalnego i sensu temporal-
nego. Po krótkim zakończeniu następuje dodatek,
który kreśli rozwój sposobów przedstawiania czasu
a głównie przestrzeni i akcji w malarstwie od okresu
późnoantycznego do schyłku XIV wieku.
Autorka odróżnia trzy zasadnicze kategorie,
które stanowią też ramy jej analiz. Są to: „forma
temporalna", obejmująca ,,najbardziej czasotwór-
czy element, jakim jest ruch wespół ze wszystkimi
czynnikami dynamizującymi ruch", „znaczenie
temporalne", „wyrażające się w temacie i z tematu
obrazu wychodzące" i wreszcie „sens temporalny",
który — jak pisze autorka — „jest zasadą zrozu-
miałości, który tłumaczy ostatecznie temporalność
obrazu".
Pierwsza kategoria obejmuje „czasowość ujaw-
niającą się w ruchu i przestrzeni wraz z innymi
elementami dynamizującymi takimi jak światło,
kolor itd.". Druga dotyczy relacji czasowych
wynikających z tematu. Najmniej jasna jest
kategoria trzecia. Autorka wyjaśnia swoje rozu-
mienie przeciwstawienia „sensu", „znaczeniu" pi-
sząc na s. 28: „Wiążemy znaczenie obrazu ze sferą
'logiczną', sferą pewnego języka. Natomiast o sensie
obrazu chcemy mówić analogicznie jak o sensie
cierpienia, życia, bytu. Sens jest czymś co w obrazie
189
R. LI, 1989, Nr 2
PL ISSN 0006 3967
RECENZJE— KSIĄŻKI
JAN BIAŁOSTOCKI
Urszula Mazurczak, Zagadnienie czasu przedstawionego w obrazie
na przykładzie niderlandzkiego malarstwa tablicowego
w XV w. rozprawa doktorska, Lublin 1981, KUL
W odpowiedzi Urszuli Mazurczak na polemiczną
recenzję pióra Katarzyny Płonki-Balus zamiesz-
czoną na łamach „Biuletynu Historii Sztuki"
nr 2—4/1986 s. 317 —320 Autorka przesłała do
redakcji, z prośbą o opublikowanie, recenzję pióra
prof. Jana Białostockiego jej rozprawy doktorskiej
z 1981 r., wydanej w 1984 r. pod tym samym ty-
tułem i o niezmienionej treści.
(Redakcja
Praca doktorska mgr Urszuli Mazurczak pt*
Zagadnienie czasu przedstawionego w obrazie na
przykładzie niderlandzkiego malarstwa tablicowego
XV wieku jest rozprawą ambitną i obszerną.
Składa się z 30 stron wprowadzenia, z dwóch
części liczących po 130 stron oraz z 60-stronicowego
dodatku. Autorka zarysowuje we wprowadzeniu
stan badań i problematykę przedstawiania czasu
w malarstwie. W części pierwszej poddaje szczegó-
łowej analizie siedem dzieł malarskich artystów
niderlandzkich XV wieku (jedno dzieło Roberta
Campin, cztery dzieła Jana van Eycka, jedno van
der Weydena i jedno Memlinga). W części drugiej
autorka dokonuje uogólnień obserwacji poczynio-
nych w toku analiz operując sformułowanymi
przez siebie trzema kategoriami: formy tempo-
ralnej, znaczenia temporalnego i sensu temporal-
nego. Po krótkim zakończeniu następuje dodatek,
który kreśli rozwój sposobów przedstawiania czasu
a głównie przestrzeni i akcji w malarstwie od okresu
późnoantycznego do schyłku XIV wieku.
Autorka odróżnia trzy zasadnicze kategorie,
które stanowią też ramy jej analiz. Są to: „forma
temporalna", obejmująca ,,najbardziej czasotwór-
czy element, jakim jest ruch wespół ze wszystkimi
czynnikami dynamizującymi ruch", „znaczenie
temporalne", „wyrażające się w temacie i z tematu
obrazu wychodzące" i wreszcie „sens temporalny",
który — jak pisze autorka — „jest zasadą zrozu-
miałości, który tłumaczy ostatecznie temporalność
obrazu".
Pierwsza kategoria obejmuje „czasowość ujaw-
niającą się w ruchu i przestrzeni wraz z innymi
elementami dynamizującymi takimi jak światło,
kolor itd.". Druga dotyczy relacji czasowych
wynikających z tematu. Najmniej jasna jest
kategoria trzecia. Autorka wyjaśnia swoje rozu-
mienie przeciwstawienia „sensu", „znaczeniu" pi-
sząc na s. 28: „Wiążemy znaczenie obrazu ze sferą
'logiczną', sferą pewnego języka. Natomiast o sensie
obrazu chcemy mówić analogicznie jak o sensie
cierpienia, życia, bytu. Sens jest czymś co w obrazie
189