DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Mikiszatiev, Michaił N.: O wspólnych cechach rozwoju architektury w Rosji, w Polsce i na Śląsku w wiekach XVII i XVIII
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48740#0265
Biuletyn Historii Sztuki
R. LI, 1989, Nr 3-4
PL ISSN 0006-3967
MICHAIŁ N. MIKISZATIEY
Leningrad, Institut Specprojektrestavracija
O WSPÓLNYCH CECHACH ROZWOJU ARCHITEKTURY W ROSJI,
W POLSCE I NA ŚLĄSKU W WIEKACH XVII I XVIII
Kontakty kulturalne między Rosją a Polską,
zwłaszcza do XVIII stulecia, są słabo zbadane.
Skomplikowane stosunki polityczne między dwoma
pokrewnymi przecież narodami w ciągu stuleci
sąsiadowania doprowadziły do chorobliwej ostroż-
ności w naświetlaniu historii tych stosunków
i wzajemnych relacji. Jednocześnie świadectwa
historii wskazują, że nawet konflikty militarne nie
tylko nie są przeszkodą w kontaktach kulturalnych
między narodami, lecz przeciwnie, stymulują je.
W badaniach nad związkami rosyjsko-polskimi
przeszkadzał również, pokutujący w ciągu ostat-
nich dziesięcioleci, negatywny stosunek do „teorii
wpływów", hamując badanie procesów integra-
cyjnych w rozwoju kulturalnym Rosji.
W każdym razie autor niniejszego tekstu zna
tylko jedną pracę poświęconą polsko-rosyjskim
związkom w architekturze XVII wieku — artykuł
S. S. Popadiuka Wspólne cechy rozwoju form de-
koracyjnych w ruskiej i polskiej architekturze
X VI—X VII wieku1. Ale jedna praca, nawet bar-
dzo wartościowa, nie może — rzecz jasna — - wy-
czerpać wszystkich aspektów zagadnienia. W do-
datku wspomniany artykuł nie jest pozbawiony
mankamentów. Po pierwsze, przyjmując za pod-
stawę wykładu zasadę synchronicznego przeglądu
zjawisk w architekturze ruskiej i polskiej, autor
znalazł w kłopotliwej sytuacji. Trzeba było wy-
szukiwać czasem wątpliwe analogie i uwzględniać
różne anachronizmy2. Po drugie, zawarty w tej
pracy materiał przedstawiony został dość skrótowo.
Zaznacza się to szczególnie w rozdziale (bardzo
krótkim) poświęconym końcowi XVII wieku, kiedy
wspólne rysy w architekturze ruskiej i polskiej
ujawniły się nadzwyczaj wyraziście. Omawiany
tekst to zapewne tezy referatu. Tym bardziej więc
przykro, że nie kontynuowano badań w tym kie-
runku, albo też nie zostały opublikowane.
S. S. Popadiuk słusznie zwraca uwagę na jedno-
czesność procesów oddzielenia dekoracji od kon-
strukcji w architekturze na Rusi i w Polsce u schył-
ku XVI wieku, wskazujących — mimo różnych
dróg rozwoju architektury średniowiecznej w tych
krajach — na kryzys tradycyjnych systemów ar-
chitektonicznych. A więc fakt, że niemal w tym
samym czasie powstają takie obiekty, jak kaplica
Zygmuntowska na Wawelu w Krakowie (1519—
1533) i sobór Arehangielski na Kremlu w Mos-
kwie (1505—1508), zbudowane przez twórców
zaproszonych z Włoch i reprezentujących dość
zbliżony styl, jest zjawiskiem prawidłowym. Prze-
budowa Kremla przez Włochów rozpoczęła się
nawet nieco wcześniej niż przebudowa zamku wa-
welskiego.
Jednak w czasach późniejszych rozwój kultury
w tych krajach przebiegał inaczej. Polska, (która
przebyła wszystkie etapy procesów zachodzących
w architekturze europejskiej, łącznie z architek-
turą romańską i gotycką) zmierzała stopniowo ku
barokowi połowy XVII wieku, intensywnie prze-
247
R. LI, 1989, Nr 3-4
PL ISSN 0006-3967
MICHAIŁ N. MIKISZATIEY
Leningrad, Institut Specprojektrestavracija
O WSPÓLNYCH CECHACH ROZWOJU ARCHITEKTURY W ROSJI,
W POLSCE I NA ŚLĄSKU W WIEKACH XVII I XVIII
Kontakty kulturalne między Rosją a Polską,
zwłaszcza do XVIII stulecia, są słabo zbadane.
Skomplikowane stosunki polityczne między dwoma
pokrewnymi przecież narodami w ciągu stuleci
sąsiadowania doprowadziły do chorobliwej ostroż-
ności w naświetlaniu historii tych stosunków
i wzajemnych relacji. Jednocześnie świadectwa
historii wskazują, że nawet konflikty militarne nie
tylko nie są przeszkodą w kontaktach kulturalnych
między narodami, lecz przeciwnie, stymulują je.
W badaniach nad związkami rosyjsko-polskimi
przeszkadzał również, pokutujący w ciągu ostat-
nich dziesięcioleci, negatywny stosunek do „teorii
wpływów", hamując badanie procesów integra-
cyjnych w rozwoju kulturalnym Rosji.
W każdym razie autor niniejszego tekstu zna
tylko jedną pracę poświęconą polsko-rosyjskim
związkom w architekturze XVII wieku — artykuł
S. S. Popadiuka Wspólne cechy rozwoju form de-
koracyjnych w ruskiej i polskiej architekturze
X VI—X VII wieku1. Ale jedna praca, nawet bar-
dzo wartościowa, nie może — rzecz jasna — - wy-
czerpać wszystkich aspektów zagadnienia. W do-
datku wspomniany artykuł nie jest pozbawiony
mankamentów. Po pierwsze, przyjmując za pod-
stawę wykładu zasadę synchronicznego przeglądu
zjawisk w architekturze ruskiej i polskiej, autor
znalazł w kłopotliwej sytuacji. Trzeba było wy-
szukiwać czasem wątpliwe analogie i uwzględniać
różne anachronizmy2. Po drugie, zawarty w tej
pracy materiał przedstawiony został dość skrótowo.
Zaznacza się to szczególnie w rozdziale (bardzo
krótkim) poświęconym końcowi XVII wieku, kiedy
wspólne rysy w architekturze ruskiej i polskiej
ujawniły się nadzwyczaj wyraziście. Omawiany
tekst to zapewne tezy referatu. Tym bardziej więc
przykro, że nie kontynuowano badań w tym kie-
runku, albo też nie zostały opublikowane.
S. S. Popadiuk słusznie zwraca uwagę na jedno-
czesność procesów oddzielenia dekoracji od kon-
strukcji w architekturze na Rusi i w Polsce u schył-
ku XVI wieku, wskazujących — mimo różnych
dróg rozwoju architektury średniowiecznej w tych
krajach — na kryzys tradycyjnych systemów ar-
chitektonicznych. A więc fakt, że niemal w tym
samym czasie powstają takie obiekty, jak kaplica
Zygmuntowska na Wawelu w Krakowie (1519—
1533) i sobór Arehangielski na Kremlu w Mos-
kwie (1505—1508), zbudowane przez twórców
zaproszonych z Włoch i reprezentujących dość
zbliżony styl, jest zjawiskiem prawidłowym. Prze-
budowa Kremla przez Włochów rozpoczęła się
nawet nieco wcześniej niż przebudowa zamku wa-
welskiego.
Jednak w czasach późniejszych rozwój kultury
w tych krajach przebiegał inaczej. Polska, (która
przebyła wszystkie etapy procesów zachodzących
w architekturze europejskiej, łącznie z architek-
turą romańską i gotycką) zmierzała stopniowo ku
barokowi połowy XVII wieku, intensywnie prze-
247