MICHAIŁ N. MIKISZATIEV


11. 4. Legnica. Brama zamkowa (1533), architekt Georg z Ambergu. Fot. E. Kupiecki (repr. wg Kozakiewiczów.)

porównaniu fasad bram Przedniej i Tylnej, w któ-
rych kolumienki albo się łączą, albo oddalają na
tyle, że można było między nimi umieścić izdebki
z niewielkim okienkiem, podobnie jak to uczyniono
w Kołomienskiem. O tym, że motyw pary kolumn
powstaje tu jakby przypadkiem, „w zabawie",
świadczy również fakt, że na narożach — zdawałoby
się, wymagających optycznego wzmocnienia —
są tylko pojedyncze kolumny należące do obra-
mienia bocznych otworów, stanowiących samodziel-
ne elementy kompozycji. Jest w tym, bez wątpienia,
danina złożona starej zasadzie zestawienia jedno-
litej całości z poszczególnych, niezależnych od sie-
bie elementów.
Ale przytoczone tu przykłady dowodzą, że
następowało w tym okresie gwałtowne przyspie-
szenie rozwoju świadomości artystycznej ruskich
budowniczych, gotowej już w dziewięćdziesiątych
latach XVII wieku do przyswojenia typowego dla
zachodnioeuropejskiego baroku i klasycyzmu mo-
tywu luku triumfalnego, W oprawie świętych bram

klasztornych w latach dziewięćdziesiątych trójdziel-
ne kompozycje z parzystymi kolumnami, oddzie-
lającymi otwory i akcentującymi narożniki, na-
leżą do standardowych rozwiązań (bramy klasz-
torów, Wysoko-Piotrowskiego, Nowodziewiczego,
Woskriesienskiego, Nowojerozolimskiego, Dońskie-
go i innych). A więc przypomnijmy kolejne etapy:
w połowie XVII wieku mamy do czynienia z kom-
pozycją dwuczęściową głównych bram, w latach
1670—1680 pojawiają się formy przejściowe, w la-
tach dziewięćdziesiątych „klasyczne" kompozycje
trzyczęściowe. Okres przejściowy trwał około czter-
dziestu lat.
Spójrzmy teraz, jak rozwijała się kompozycja
bram na Śląsku. Pochodzący z północnych Włoch
Francesco Parr4, który budował bramę zamku
piastowskiego w Brzegu (1550—1553), stanął wo-
bec podobnych mniej więcej problemów, jak
Iwan Szarutin budując Czerwoną Wieżę klasztoru
Sawwino-Storożewskiego w roku 1653, ale roz-
wiązał je inaczej. Zachowując tradycyjne podejście,

250