MODERNIŚCI Z MONACHIUM I MIRIAM

nych. Jedynie niezawodni bibliografowie litera-
tury i sztuki polskiej oraz autorzy haseł słowniko-
wych odnotowują fakt istnienia Jednodniówki.
Ci ostatni i to tylko niektórzy podają go zresztą bez
większego zainteresowania, nie poświęcając mu
należnej uwagi i tylko przy niektórych nazwiskach
współtwórców wydawnictwa czy artystów współ-
pracujących przy jego realizacji.
Zachowana w różnych bibliotekach, ukryta
w wielkich zespołach, sklasyfikowana na ogół jako
czasopismo, Jednodniówka jest ciągle dostępna
dla czytelników.
Ukazała się w końcu 1897 r. wydrukowana
w monachijskiej drukarni E. Miihłthalera6. Powsta-
ła z inicjatywy młodych twórców — literatów i ma-
larzy — przebywających na studiach w Mona-
chium, przerosła w realizacji intencje i założenia
początkowe. Stała się wydawnictwem jednorazo-
wym, w którym wzięli w rezultacie udział również
artyści działający poza Monachium, przekraczając
początkowe warunki formalne. Spośród malarzy
wszyscy byli w jakiś sposób ze środowiskiem mona-
chijskim związani, inaczej natomiast wyglądała
kwestia autorów tekstów literackich i publikowa-
nych w niej utworów muzycznych. Akceptując
różnorodność postaw artystycznych i założeń este-
tycznych stała się Jednodniówka dokumentem
i wykładnią lat 90-tych XIX w., dając bezpośredni
wgląd w złożony obraz sztuki polskiej tego okresu
w kręgu monachijskim, a przekraczając ową jed-
ność miejsca — ukazywała panoramę różnych ten-
dencji sztuki polskiej. Jedność czasu ostatniego
dziesięciolecia, ciągle jeszcze nie do końca zbada-
nego, ubiegłego wieku, dała dominantę moderni-
zmowi z jego symbolizmem i protoekspresjoniz-
mem. Szczególnie to stwierdzenie staje się jednym
z argumentów przeciwko wielorakim zarzutom
spłycającym i ograniczającym stylowo znaczenie
kręgu monachijskiego.
Może więc przypomnienie Jednodniówki przy-
czyni się do ożywienia zainteresowania środowiskiem
monachijskim w istocie w dużej mierze innym, niż
wdrożył go w utrzymujące się poglądy utrwalony
od dawna stereotyp negatywny i zawężający.
Czym zatem była, a raczej czym miała być
dla współczesnych — współtwórców, ale i odbior-


II. 9. Strona Chimery, 1901, z. 4—5, s. 67. Fragment tekstu
J. Kasprowicza. Rysunek i przerywnik E. Okunia. Fot. W.
Wolny.

ców — Jednodniówka monachijska? Odpowiedź
jest zupełnie prozaiczna. Powstała mianowicie
w drodze szukania finansowej pomocy dla kształ-
cącej się w Monachium polskiej młodzieży. Anonsy
w prasie krajowej zapowiadały to przedsięwzięcie,
informowały też o postępujących działaniach,
wreszcie o ukazaniu się samego druku7.
Inicjatywa wydawnicza formalnie wyszła od
grupy młodych pisarzy i malarzy. Spośród nich
też uformował się Komitet Redakcyjny Jedno-
dniówki, który 19 XII 1897 r. podpisał słowo wstęp-
ne publikacji. Oni też zadecydowali o ostatecznym

51