DOI Artikel:
Tylicki, Jacek: Obraz "Alegoria cnoty małeńskiej": klucz do drugiego oblicza sztuki Hermana Hana
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48916#0054
JACEK TYLICKI
znacznie większe niż na omawianym malowidle, przy tym
idealizowane bądź konwencjonalne, zatem trudne do
porównania. W niektórych obrazach mistrza można jednak
odnaleźć niewielkie podobne fragmenty o charakterze ro-
dzajowym, pozwalające potwierdzić autorstwo analizowa-
nej kompozycji, jak np. znana pelplińska predella z „Ad-
oracją pasterzy”10, na której miękko namalowane, niewiel-
kie postacie mają typowe dla Hana fizjonomie, a ich smu-
kłe dłonie wykonują podobne gesty (il. 4, 5).
Alegoria cnoty małżeńskiej okazuje się w tej sytuacji
dziełem z wielu względów ważnym dla wiedzy nie tylko
o samym twórcy, ale i o kształcie malarstwa w Gdańsku
około 1600 roku. Choć artysta notowany jest w źródłach
gdańskich od 1598 roku11, Janusz Pasierb wymienił jako
najwcześniejsze jego malowidła obrazy z 1611 roku12.
Tymczasem powstanie omawianej pracy umieścić można
na przełomie XVI i XVII wieku, we wczesnym okresie
twórczości Hana, o którym niewiele było dotąd wiadomo.
Świadczą o tym stroje kobiet, niemal identyczne jak w zna-
nej serii drzeworytów Antona Moliera Frauentrachtenbuch
z 1601 roku13 (il. 6), a zwłaszcza przedstawiona w ruszto-
waniach wieża gdańskiego kościoła św. Bartłomieja na Sta-
rym Mieście (il. 7), która została wzniesiona w latach 1591-
11. j. Herman Han, „Sumienie" (Conscientia), rys.. 1611.
Kolonia, Wallraf-Richartz-Museum. Repr. W. Górski
Ul. 3. Hermann Han, „Conscience" (Conscientia), drawing,
1611. Cologne, Wallraf-Richartz-Museum. Repr. W. Górski
U. 4. Herman Han. „ Pokłon pasterzy ”, predella ołtarza
„ Wniebowzięcia NMP ” (fragment,, Chór anielski ”), 1618.
Pelplin, katedra. Fot. W. Górski
Ul. 4. Hermann Han. „Homage ofthe Shepherds”, predella of
the „Assumption ofOur Lady" altar (detail: „Angellic
Choir"), 1618. Pelplin, cathedra! Phot. W. Górski
160014. Sceneria obrazu nie pozostawia bowiem wątpli-
wości co do miejsca akcji - dużą partię tła w prześwicie zaj-
muje panorama Gdańska, widziana w dość typowej per-
spektywie z Biskupiej Górki15. Wśród nowożytnych forty-
fikacji czytelna jest Brama Wyżynna z zespołem Katowni
i pobliski średniowieczny Dwór św. Jerzego, a na dalszym
planie, od lewej: wymieniony już kościół św. Bartłomieja,
kościół św. Katarzyny z Wielkim Młynem, wysoka baszta
„Kiek in de Kok” („Jacek”), następnie kościoły św. Mi-
kołaja, św. Jana, Mariacki oraz Ratusz Głównego Miasta.
Ponad statkami na oddalonym morzu góruje charakterys-
tyczna sylwetka twierdzy Wisłoujście.
Nowo odkryte malowidło pochodzące z najwcześniej-
szego okresu twórczości artysty dostarcza informacji na te-
mat słabo dotychczas rozpoznanych źródeł jego sztu-
ki16. Będące moralitetem przedstawienie, łączące elementy
krajobrazu z opowiadaną poprzez liczne figury historią,
czerpie z tradycji niderlandzko-niemieckiego malarstwa
40
znacznie większe niż na omawianym malowidle, przy tym
idealizowane bądź konwencjonalne, zatem trudne do
porównania. W niektórych obrazach mistrza można jednak
odnaleźć niewielkie podobne fragmenty o charakterze ro-
dzajowym, pozwalające potwierdzić autorstwo analizowa-
nej kompozycji, jak np. znana pelplińska predella z „Ad-
oracją pasterzy”10, na której miękko namalowane, niewiel-
kie postacie mają typowe dla Hana fizjonomie, a ich smu-
kłe dłonie wykonują podobne gesty (il. 4, 5).
Alegoria cnoty małżeńskiej okazuje się w tej sytuacji
dziełem z wielu względów ważnym dla wiedzy nie tylko
o samym twórcy, ale i o kształcie malarstwa w Gdańsku
około 1600 roku. Choć artysta notowany jest w źródłach
gdańskich od 1598 roku11, Janusz Pasierb wymienił jako
najwcześniejsze jego malowidła obrazy z 1611 roku12.
Tymczasem powstanie omawianej pracy umieścić można
na przełomie XVI i XVII wieku, we wczesnym okresie
twórczości Hana, o którym niewiele było dotąd wiadomo.
Świadczą o tym stroje kobiet, niemal identyczne jak w zna-
nej serii drzeworytów Antona Moliera Frauentrachtenbuch
z 1601 roku13 (il. 6), a zwłaszcza przedstawiona w ruszto-
waniach wieża gdańskiego kościoła św. Bartłomieja na Sta-
rym Mieście (il. 7), która została wzniesiona w latach 1591-
11. j. Herman Han, „Sumienie" (Conscientia), rys.. 1611.
Kolonia, Wallraf-Richartz-Museum. Repr. W. Górski
Ul. 3. Hermann Han, „Conscience" (Conscientia), drawing,
1611. Cologne, Wallraf-Richartz-Museum. Repr. W. Górski
U. 4. Herman Han. „ Pokłon pasterzy ”, predella ołtarza
„ Wniebowzięcia NMP ” (fragment,, Chór anielski ”), 1618.
Pelplin, katedra. Fot. W. Górski
Ul. 4. Hermann Han. „Homage ofthe Shepherds”, predella of
the „Assumption ofOur Lady" altar (detail: „Angellic
Choir"), 1618. Pelplin, cathedra! Phot. W. Górski
160014. Sceneria obrazu nie pozostawia bowiem wątpli-
wości co do miejsca akcji - dużą partię tła w prześwicie zaj-
muje panorama Gdańska, widziana w dość typowej per-
spektywie z Biskupiej Górki15. Wśród nowożytnych forty-
fikacji czytelna jest Brama Wyżynna z zespołem Katowni
i pobliski średniowieczny Dwór św. Jerzego, a na dalszym
planie, od lewej: wymieniony już kościół św. Bartłomieja,
kościół św. Katarzyny z Wielkim Młynem, wysoka baszta
„Kiek in de Kok” („Jacek”), następnie kościoły św. Mi-
kołaja, św. Jana, Mariacki oraz Ratusz Głównego Miasta.
Ponad statkami na oddalonym morzu góruje charakterys-
tyczna sylwetka twierdzy Wisłoujście.
Nowo odkryte malowidło pochodzące z najwcześniej-
szego okresu twórczości artysty dostarcza informacji na te-
mat słabo dotychczas rozpoznanych źródeł jego sztu-
ki16. Będące moralitetem przedstawienie, łączące elementy
krajobrazu z opowiadaną poprzez liczne figury historią,
czerpie z tradycji niderlandzko-niemieckiego malarstwa
40