DOI Artikel:
Tylicki, Jacek: Obraz "Alegoria cnoty małeńskiej": klucz do drugiego oblicza sztuki Hermana Hana
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48916#0055
Obraz ,, Alegoria cnoty małżeńskiej ” Hermana Hana
U. 5. Herman Han, „ Pokłon pasterzy ”, predella ołtarza „ Wniebowzięcia NMP ” (fragment „ Pasterze przy żłóbku ”), 1618.
Pelplin, katedra. Fot. W. Górski
Ul. 5. Hermann Han, „Homage of the Shepherds", predella ofthe „Assumption ofOur Lady” altar (detail: „Shepherds at the
Cradle”), 1618. Pelplin, cathedral. Phot. W. Górski
i grafiki XVI wieku (il. 8), oraz biorących z niej początek
ogrodowych scen rodzaj owo-mieszczańskich, których jest
zarazem wczesnym przykładem17 (il. 9). Narracyjność ob-
razu i miniatorskie w genezie rozdrobnienie form, skłon-
ność do anegdoty, specyficzny rysunek postaci i ich nieos-
tre kontury, wreszcie dobór nasyconych barw przypominają
twórczość Flamanda Louisa de Caullery (il. 10). Być może
Han wraz z tym prawdopodobnie nieco młodszym od nie-
go mistrzem pobierał naukę w antwerpskiej pracowni zna-
nych i płodnych malarzy Franckenów18; w tym kontekście
należałoby zwrócić szczególną uwagę na twórczość Fran-
sa I i Hieronymusa I19 (il. 11). Nieco podobny sposób ma-
lowania cechuje też zbliżone tematycznie obrazy amster-
damczyka Davida Vinckboonsa20 (il. 12). Partia pejzażu
w malowidle mogłaby pochodzić z obrazów de Caulle-
ry'ego lub Vinckboonsa; swym ogniskowym prześwitem
w zasadniczo leśnym krajobrazie i sposobem traktowania
roślinności zbliża się ona - znów jako wczesny przykład -
do dzieł południowoniderlandzkich od około 1590 roku,
w tym do szkoły frankenthalskiej21. Przedstawienie pary
nowożeńców siedzącej na łożu po prawej czerpie wyraźnie
z niderlandzkiej tradycji portretu małżeńskiego22.
Pierwsza sygnowana praca Hana pozwala na przypisa-
nie malarzowi grupy czterech ważnych dla historii gdań-
skiej sztuki dzieł, z którymi łączy ją sposób prezentacji kraj-
obrazu i rozmieszczenia w nim postaci, budowa figur i ty-
py twarzy, krój inskrypcji, a także zacięcie narracyjno-ale-
goryczne oraz tematyka. Chodzi o Alegorie przywar (il. 13,
14) oraz Model świata (il. 15), obrazy znajdujące się w Mu-
zeach Narodowych Gdańska i Poznania, wykonane
również około 1600 roku, które jeszcze do niedawna przy-
pisywano Antonowi Molierowi lub jego warsztatowi23. Dla
starszego Moliera charakterystyczna jest jednak większa
monumentalność i stosowanie twardszych form, bliższe
doświadczeniom wcześniejszych malarzy niderlandzkich,
z pokolenia Florisa i van Heemskercka. Omawiane malo-
widła cechuje natomiast typowe dla dzieł Hana delikatne
sfumato i miękki, rozmyty sposób modelowania form, za-
powiadające już nowe jakości baroku, ukazane zaś w tle
Alegorii pychy w Gdańsku i Poznaniu panoramy miasta są
41
U. 5. Herman Han, „ Pokłon pasterzy ”, predella ołtarza „ Wniebowzięcia NMP ” (fragment „ Pasterze przy żłóbku ”), 1618.
Pelplin, katedra. Fot. W. Górski
Ul. 5. Hermann Han, „Homage of the Shepherds", predella ofthe „Assumption ofOur Lady” altar (detail: „Shepherds at the
Cradle”), 1618. Pelplin, cathedral. Phot. W. Górski
i grafiki XVI wieku (il. 8), oraz biorących z niej początek
ogrodowych scen rodzaj owo-mieszczańskich, których jest
zarazem wczesnym przykładem17 (il. 9). Narracyjność ob-
razu i miniatorskie w genezie rozdrobnienie form, skłon-
ność do anegdoty, specyficzny rysunek postaci i ich nieos-
tre kontury, wreszcie dobór nasyconych barw przypominają
twórczość Flamanda Louisa de Caullery (il. 10). Być może
Han wraz z tym prawdopodobnie nieco młodszym od nie-
go mistrzem pobierał naukę w antwerpskiej pracowni zna-
nych i płodnych malarzy Franckenów18; w tym kontekście
należałoby zwrócić szczególną uwagę na twórczość Fran-
sa I i Hieronymusa I19 (il. 11). Nieco podobny sposób ma-
lowania cechuje też zbliżone tematycznie obrazy amster-
damczyka Davida Vinckboonsa20 (il. 12). Partia pejzażu
w malowidle mogłaby pochodzić z obrazów de Caulle-
ry'ego lub Vinckboonsa; swym ogniskowym prześwitem
w zasadniczo leśnym krajobrazie i sposobem traktowania
roślinności zbliża się ona - znów jako wczesny przykład -
do dzieł południowoniderlandzkich od około 1590 roku,
w tym do szkoły frankenthalskiej21. Przedstawienie pary
nowożeńców siedzącej na łożu po prawej czerpie wyraźnie
z niderlandzkiej tradycji portretu małżeńskiego22.
Pierwsza sygnowana praca Hana pozwala na przypisa-
nie malarzowi grupy czterech ważnych dla historii gdań-
skiej sztuki dzieł, z którymi łączy ją sposób prezentacji kraj-
obrazu i rozmieszczenia w nim postaci, budowa figur i ty-
py twarzy, krój inskrypcji, a także zacięcie narracyjno-ale-
goryczne oraz tematyka. Chodzi o Alegorie przywar (il. 13,
14) oraz Model świata (il. 15), obrazy znajdujące się w Mu-
zeach Narodowych Gdańska i Poznania, wykonane
również około 1600 roku, które jeszcze do niedawna przy-
pisywano Antonowi Molierowi lub jego warsztatowi23. Dla
starszego Moliera charakterystyczna jest jednak większa
monumentalność i stosowanie twardszych form, bliższe
doświadczeniom wcześniejszych malarzy niderlandzkich,
z pokolenia Florisa i van Heemskercka. Omawiane malo-
widła cechuje natomiast typowe dla dzieł Hana delikatne
sfumato i miękki, rozmyty sposób modelowania form, za-
powiadające już nowe jakości baroku, ukazane zaś w tle
Alegorii pychy w Gdańsku i Poznaniu panoramy miasta są
41