DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Galicka, Izabella; Sygietyńska, Hanna: "Pokłon Pasterzy" Francesca Bassano
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49354#0055
49
IZABELLA GALICKA, HANNA SYGIETYŃSKA
Warszawa
,, Pokłon Pasterzy" Francesca Bassano
...e quasi per tutte le parti del
mondo sono de' suoi quadri...
Borghini, 11 Riposo, 1584
Zbiory warszawskiego Muzeum Archidiecezjalnego na Solcu wzbogaciło ostatnio
cenne dzieło (il. 1). Jest nim obraz przedstawiający Pokłon Pasterzy, od blisko
sześćdziesięciu lat do niedawna tkwiący w bocznym ołtarzu kościoła w Kaskach
koło Błonia. Napotkany tam przez nas i zanotowany w 1966 r. w czasie inwentaryzacji
zabytków powiatu grodzisko-mazowieckiego obraz ten określiłyśmy wówczas jako dzie-
ło warsztatu Bassanów, powstałe w 2. połowie XVI w., następnie opublikowałyśmy go w
Katalogu Zabytków Sztuki1. Wysoka klasa obiektu zachęcała nas jednak do dalszych ba-
dań celem ściślejszego określenia autorstwa oraz wyjaśnienia okoliczności znalezienia się
wybitnego malowidła w skromnym wnętrzu wiejskiego kościółka.
To też do obrazu tego i tematu, jaki przedstawiał, powracałyśmy jeszcze dwukrotnie2,
publikując nasze ustalenia i wiążąc autorstwo dzieła z osobą Francesca dal Ponte Bassana.
Kilkakrotnie też w minionych latach podejmowałyśmy (niestety bezskutecznie) starania o
doprowadzenie do jego badań i konserwacji. Nasz niepokój o los malowidła pogłębiało
słabe zabezpieczenie świątyni i świadomość, że trzykrotne już wzmianki w publikacjach,
opatrzone fotografiami obiektu mogły wzbudzić zainteresowania o niepomyślnych dla
niego skutkach. Jesienią 2002 r. dyrektor Muzeum Archidiecezjalnego ksiądz Andrzej
Przekaziński zdołał pozyskać obraz do gromadzonych na Solcu zbiorów muzealnych, a
także zlecił niezwłoczną jego konserwację3.
Przeprowadzone badania technologiczne i chemiczne4 potwierdziły XVI-wieczną metry-
kę obrazu oraz jego związek z malarstwem prowincji Veneto, ukończona zaś w 2003 r.
* Składamy podziękowania prof. dr. Sergiuszowi Michalskiemu za pomoc w uzyskaniu niektórych pozycji bibliogra-
ficznych.
'Katalog Zabytków Sztuki woj. warszawskie, red. I. Galicka i H. Sygietyńska, t. X, z. 4, pow. grodzisko-mazowiecki.,
Warszawa ISPAN 1967, s. III, 12, il. 43.
2 I. GALICKA, H. SYGIETYŃSKA, Zabytki Grodziska Mazowieckiego i okolic, [w:] Dzieje Grodziska Mazowieckie-
go, Prace Mazowieckiego Ośrodka Badań Naukowych nr 52, Warszawa 1972, s. 293, il. 97; id., Odkrywanie sztuki -
sztuka odkrywania, Warszawa 1994 s. 18-19, il. 14.
3 Konserwację wykonała mgr Anna Derentowicz-Zakrzewska: Dokumentacja prac konserwatorskich przy obrazie Po-
kłon Pasterzy, Warszawa 2004.
4 W badaniach chemicznych ustalono następujące składniki: pigment żelazowy, biel ołowiowa, azuryt, czerwień orga-
niczna, kraplak, cynober naturalny, ugier, zieleń na bazie miedzi o barwie malachitu. Stwierdzono obecność impastów
i laserunków, a także ujawniono ślad pentimenta w obrębie głowy Madonny w postaci drugiej konchy usznej.
IZABELLA GALICKA, HANNA SYGIETYŃSKA
Warszawa
,, Pokłon Pasterzy" Francesca Bassano
...e quasi per tutte le parti del
mondo sono de' suoi quadri...
Borghini, 11 Riposo, 1584
Zbiory warszawskiego Muzeum Archidiecezjalnego na Solcu wzbogaciło ostatnio
cenne dzieło (il. 1). Jest nim obraz przedstawiający Pokłon Pasterzy, od blisko
sześćdziesięciu lat do niedawna tkwiący w bocznym ołtarzu kościoła w Kaskach
koło Błonia. Napotkany tam przez nas i zanotowany w 1966 r. w czasie inwentaryzacji
zabytków powiatu grodzisko-mazowieckiego obraz ten określiłyśmy wówczas jako dzie-
ło warsztatu Bassanów, powstałe w 2. połowie XVI w., następnie opublikowałyśmy go w
Katalogu Zabytków Sztuki1. Wysoka klasa obiektu zachęcała nas jednak do dalszych ba-
dań celem ściślejszego określenia autorstwa oraz wyjaśnienia okoliczności znalezienia się
wybitnego malowidła w skromnym wnętrzu wiejskiego kościółka.
To też do obrazu tego i tematu, jaki przedstawiał, powracałyśmy jeszcze dwukrotnie2,
publikując nasze ustalenia i wiążąc autorstwo dzieła z osobą Francesca dal Ponte Bassana.
Kilkakrotnie też w minionych latach podejmowałyśmy (niestety bezskutecznie) starania o
doprowadzenie do jego badań i konserwacji. Nasz niepokój o los malowidła pogłębiało
słabe zabezpieczenie świątyni i świadomość, że trzykrotne już wzmianki w publikacjach,
opatrzone fotografiami obiektu mogły wzbudzić zainteresowania o niepomyślnych dla
niego skutkach. Jesienią 2002 r. dyrektor Muzeum Archidiecezjalnego ksiądz Andrzej
Przekaziński zdołał pozyskać obraz do gromadzonych na Solcu zbiorów muzealnych, a
także zlecił niezwłoczną jego konserwację3.
Przeprowadzone badania technologiczne i chemiczne4 potwierdziły XVI-wieczną metry-
kę obrazu oraz jego związek z malarstwem prowincji Veneto, ukończona zaś w 2003 r.
* Składamy podziękowania prof. dr. Sergiuszowi Michalskiemu za pomoc w uzyskaniu niektórych pozycji bibliogra-
ficznych.
'Katalog Zabytków Sztuki woj. warszawskie, red. I. Galicka i H. Sygietyńska, t. X, z. 4, pow. grodzisko-mazowiecki.,
Warszawa ISPAN 1967, s. III, 12, il. 43.
2 I. GALICKA, H. SYGIETYŃSKA, Zabytki Grodziska Mazowieckiego i okolic, [w:] Dzieje Grodziska Mazowieckie-
go, Prace Mazowieckiego Ośrodka Badań Naukowych nr 52, Warszawa 1972, s. 293, il. 97; id., Odkrywanie sztuki -
sztuka odkrywania, Warszawa 1994 s. 18-19, il. 14.
3 Konserwację wykonała mgr Anna Derentowicz-Zakrzewska: Dokumentacja prac konserwatorskich przy obrazie Po-
kłon Pasterzy, Warszawa 2004.
4 W badaniach chemicznych ustalono następujące składniki: pigment żelazowy, biel ołowiowa, azuryt, czerwień orga-
niczna, kraplak, cynober naturalny, ugier, zieleń na bazie miedzi o barwie malachitu. Stwierdzono obecność impastów
i laserunków, a także ujawniono ślad pentimenta w obrębie głowy Madonny w postaci drugiej konchy usznej.