DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Bal, Irena: Ludwik Puget - szkic do portretu
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49354#0231
225
IRENA BAL
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Ludwik Puget - szkic do portretu
Józef Czapski w liście do Jana Pugeta o jego dziadku Ludwiku, pisał1: „Moje zdanie
co do Ludwika Puszeta rzeźbiarza? Mówiłem i myślałem to zawsze, że to był wielki
artysta, że jego głowy kobiece, jego figurki kobiet, jego zwierzęta miały wrażliwość,
czujność, nasycone francuską tradycją, kulturalne, tej miary, jakiej chyba żaden rzeźbiarz
polski z jemu współczesnych nie miał. Cóż mogę dzisiaj powiedzieć więcej, zawsze zda-
wało mi się, że te rzeźby Dunikowskiego efektowne, «potężne», nieraz świetne (mówię tu
o nim, bo chyba po Dziadku Pana był rzeźbiarzem najwybitniejszym) - nigdy nie dorów-
nywały nawet w przybliżeniu tej rzadkiej, wyjątkowej wrażliwości, subtelności, czuciu
rzeźby Lula.
L. Puszet był nie doceniony, nie zrozumiany; mówiono szczególnie o rewolucjach arty-
stycznych, mówiono o rzeźbach potężnych, pomnikach, które miały uświetnić Polskę Nie-
podległą - i pomnikami pokryć; ale właśnie to, co było w sztuce i jest w sztuce
najistotniejsze, dyskrecja, intymność wyzbyte hałasu, pompy, efektu - to głębokie czucie
artysty, które cechowało każdą rzeźbę, każdą kreskę artysty niedocenianego, z winy, ze
szlachetnej winy też i Lula, który się nigdy nie pchał, był zawsze aż nadto skromny i zbyt
ZAPOZNANY."2
Kim zatem był może ponad miarę wychwalany przez Józefa Czapskiego rzeźbiarz,
podziwiany przecież przez artystę młodszego o pokolenie i o zupełnie innej orientacji
artystycznej? Czy było to tylko spojrzenie zniekształcone wspomnieniem młodości, czy w
opinii tej kryje się próba określenia tajemnicy talentu, na co pozwalał już dystans siedem-
dziesięciosiedmioletniego malarza? W opracowaniach sztuki polskiej końca XIX i 1. po-
łowy XX w. Puget wspominany jest jako rzeźbiarz małych form animalistycznych,
statuetek i portretów kobiet, działacz towarzystwa Polska Sztuka Stosowana, animator
życia artystycznego, a jednak rzadko można zobaczyć jego prace na wystawach poświęco-
nych polskiej sztuce XX w. W ważnej książce Piotra Szuberta „Rzeźba Polska przełomu
XIX i XX wieku"3 nazwisko Pugeta pominięte jest zupełnie, natomiast Anna Król opisu-
jąc jego sylwetkę artystyczną podkreśla przede wszystkim znaczenie impresjonistycznego
modelunku w jego dziele4.
1 Arch. Puszetów, Bibl. Narod., oprac. Magdalena Bocheńska, akc. 16912, list Józefa Czapskiego do Jana Puszeta
z 17.09.1971, mpis.
2 Szczegółowe dane biograficzne patrz: I. BAL, Ludwik Puget, Słownik Artystów Polskich i obcych w Polsce działających,
t. 8, w przygotowaniu; patrz również: M. ROŻEK, Puget Ludwik, Polski Słownik Biograficzny, t. 29, Kraków 1989.
3 P. SZUBERT, Rzeźba Polska przełomu XIX i XX wieku, Warszawa 1995.
4 A. KRÓL, Radosne przesublimowanie zmysłowości. O rzeźbie Ludwika Pugeta, Art & Business 1997, nr 6, s. 33-34.
IRENA BAL
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Ludwik Puget - szkic do portretu
Józef Czapski w liście do Jana Pugeta o jego dziadku Ludwiku, pisał1: „Moje zdanie
co do Ludwika Puszeta rzeźbiarza? Mówiłem i myślałem to zawsze, że to był wielki
artysta, że jego głowy kobiece, jego figurki kobiet, jego zwierzęta miały wrażliwość,
czujność, nasycone francuską tradycją, kulturalne, tej miary, jakiej chyba żaden rzeźbiarz
polski z jemu współczesnych nie miał. Cóż mogę dzisiaj powiedzieć więcej, zawsze zda-
wało mi się, że te rzeźby Dunikowskiego efektowne, «potężne», nieraz świetne (mówię tu
o nim, bo chyba po Dziadku Pana był rzeźbiarzem najwybitniejszym) - nigdy nie dorów-
nywały nawet w przybliżeniu tej rzadkiej, wyjątkowej wrażliwości, subtelności, czuciu
rzeźby Lula.
L. Puszet był nie doceniony, nie zrozumiany; mówiono szczególnie o rewolucjach arty-
stycznych, mówiono o rzeźbach potężnych, pomnikach, które miały uświetnić Polskę Nie-
podległą - i pomnikami pokryć; ale właśnie to, co było w sztuce i jest w sztuce
najistotniejsze, dyskrecja, intymność wyzbyte hałasu, pompy, efektu - to głębokie czucie
artysty, które cechowało każdą rzeźbę, każdą kreskę artysty niedocenianego, z winy, ze
szlachetnej winy też i Lula, który się nigdy nie pchał, był zawsze aż nadto skromny i zbyt
ZAPOZNANY."2
Kim zatem był może ponad miarę wychwalany przez Józefa Czapskiego rzeźbiarz,
podziwiany przecież przez artystę młodszego o pokolenie i o zupełnie innej orientacji
artystycznej? Czy było to tylko spojrzenie zniekształcone wspomnieniem młodości, czy w
opinii tej kryje się próba określenia tajemnicy talentu, na co pozwalał już dystans siedem-
dziesięciosiedmioletniego malarza? W opracowaniach sztuki polskiej końca XIX i 1. po-
łowy XX w. Puget wspominany jest jako rzeźbiarz małych form animalistycznych,
statuetek i portretów kobiet, działacz towarzystwa Polska Sztuka Stosowana, animator
życia artystycznego, a jednak rzadko można zobaczyć jego prace na wystawach poświęco-
nych polskiej sztuce XX w. W ważnej książce Piotra Szuberta „Rzeźba Polska przełomu
XIX i XX wieku"3 nazwisko Pugeta pominięte jest zupełnie, natomiast Anna Król opisu-
jąc jego sylwetkę artystyczną podkreśla przede wszystkim znaczenie impresjonistycznego
modelunku w jego dziele4.
1 Arch. Puszetów, Bibl. Narod., oprac. Magdalena Bocheńska, akc. 16912, list Józefa Czapskiego do Jana Puszeta
z 17.09.1971, mpis.
2 Szczegółowe dane biograficzne patrz: I. BAL, Ludwik Puget, Słownik Artystów Polskich i obcych w Polsce działających,
t. 8, w przygotowaniu; patrz również: M. ROŻEK, Puget Ludwik, Polski Słownik Biograficzny, t. 29, Kraków 1989.
3 P. SZUBERT, Rzeźba Polska przełomu XIX i XX wieku, Warszawa 1995.
4 A. KRÓL, Radosne przesublimowanie zmysłowości. O rzeźbie Ludwika Pugeta, Art & Business 1997, nr 6, s. 33-34.