DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Widacka, Hanna: Sieneński autoportret Norwida w litografii z 1841 roku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49354#0225
219
HANNA WIDACKA
Warszawa Biblioteka Narodowa
Sieneński autoportret Norwida
w litografii z 1841 roku
Miniona 180. rocznica urodzin Cypriana Norwida (24 września 2001 r.) zaowo-
cowała okolicznościowymi ekspozycjami w stolicy i kolejnymi publikacjami, po-
święconymi artyście1. Jeżeli idzie o wciąż aktualny dorobek graficzny poety, to
wcześniej został on uporządkowany i opracowany przez piszącą te słowa, w dwojakiej for-
mie: naukowego artykułu (1985-1986)2 oraz popularnonaukowej monografii (1996)3. Z per-
spektywy czasu trafną decyzją wydaje się dziś wyłączenie z przedstawionego tam zasobu
dzieł poety litografii Orzeł na skale, którą należy raczej potraktować jako wzór do urzekają-
cej akwareli Biały orzeł na skale; ta litograficzna i chyba przypadkowa „podpórka" znalazła
się w tzw. warsztacie artystycznym, skrzętnie gromadzonym latami przez Norwida.
Natomiast w miejsce owej kwestionowanej litografii trzeba wprowadzić inną, co praw-
da znaną już tylko pośrednio, z odręcznego spisu, sporządzonego przez Zenona Prze-
smyckiego (pseud. Miriam), w ramach dokumentacji twórczości Norwida jako malarza
i rysownika4. Przesmycki opisuje znaną mu niewątpliwie z autopsji litografię, należącą
przed drugą wojną światową do księdza Józefa Jarzębowskiego (1897-1964), ze Zgroma-
dzenia Księży Marianów na warszawskich Bielanach; opis zilustrował odręcznym szki-
cem ołówkowym - schematem kompozycji - z naniesionymi literami A i B.
„Papier gruby, matowy, ciepło-szarawy szer. 39 x wys.26. Rysunek w ramce jednolinij-
nej szer. 35, 2 x wys. 23. Litografia - zda się - prywatna (bo bez żadnej firmy wskazanej)
z delikatnego, lecz wyrazistego rysunku ołówkowego. Prawie 1' rysunku (A) zajmuje
1 Niejako inicjując Rok Norwidowski, Biblioteka Narodowa zorganizowała w dniach 27 lutego - 1 marca 2001 r.
wystawę ze swoich zbiorów pt. „Autografy, rysunki i grafika Cypriana Norwida", której towarzyszył folder. We wrze-
śniu tegoż roku ukazały się niemal równocześnie dwie publikacje : albumik Anioły. Rysunki Cypriana Norwida, wydaw-
nictwo bibliofilskie Biblioteki Narodowej, w opracowaniu E. SZYMANISA i H. WIDACKIEJ (promocja odbyła się 11
września 2001 r. w Pałacu Rzeczypospolitej) , oraz obszerna i syntetyczna praca A. MELBECHOWSKIEJ-LUTY,
Sztukmistrz. Twórczość artystyczna i myśl o sztuce Cypriana Norwida, Warszawa 2001). Obie te pozycje zaprezentowa-
no na otwarciu wystawy Norwid: rysunki, w warszawskiej Galerii Kordegarda, w dniu 10 października 2001 r. (ekspo-
zycja barwnych przezroczy zdjętych z oryginałów trwała do 28 listopada). Równocześnie w Muzeum Literatury
im. A. Mickiewicza otwarto obszerną wystawę Cyprian Norwid - Prorok niechciany, zaopatrzoną w katalog pod tym
samym tytułem (Warszawa 2001).
2 H. WIDACKA, Graftka Cypriana Norwida, „Studia Norwidiana" nr 3- 4, Lublin 1985 - 1986, s. 153-179.
3 H. WIDACKA, Nieznany Norwid. Grafika, Warszawa 1996, Biblioteka Narodowa.
4 Z. PRZESMYCKI, Materiały do twórczości malarskiej i rysowniczej Cypriana Norwida, Biblioteka Narodowa, rkps
III 6330, karta 502. Mikrofilm 47970 w BN.
HANNA WIDACKA
Warszawa Biblioteka Narodowa
Sieneński autoportret Norwida
w litografii z 1841 roku
Miniona 180. rocznica urodzin Cypriana Norwida (24 września 2001 r.) zaowo-
cowała okolicznościowymi ekspozycjami w stolicy i kolejnymi publikacjami, po-
święconymi artyście1. Jeżeli idzie o wciąż aktualny dorobek graficzny poety, to
wcześniej został on uporządkowany i opracowany przez piszącą te słowa, w dwojakiej for-
mie: naukowego artykułu (1985-1986)2 oraz popularnonaukowej monografii (1996)3. Z per-
spektywy czasu trafną decyzją wydaje się dziś wyłączenie z przedstawionego tam zasobu
dzieł poety litografii Orzeł na skale, którą należy raczej potraktować jako wzór do urzekają-
cej akwareli Biały orzeł na skale; ta litograficzna i chyba przypadkowa „podpórka" znalazła
się w tzw. warsztacie artystycznym, skrzętnie gromadzonym latami przez Norwida.
Natomiast w miejsce owej kwestionowanej litografii trzeba wprowadzić inną, co praw-
da znaną już tylko pośrednio, z odręcznego spisu, sporządzonego przez Zenona Prze-
smyckiego (pseud. Miriam), w ramach dokumentacji twórczości Norwida jako malarza
i rysownika4. Przesmycki opisuje znaną mu niewątpliwie z autopsji litografię, należącą
przed drugą wojną światową do księdza Józefa Jarzębowskiego (1897-1964), ze Zgroma-
dzenia Księży Marianów na warszawskich Bielanach; opis zilustrował odręcznym szki-
cem ołówkowym - schematem kompozycji - z naniesionymi literami A i B.
„Papier gruby, matowy, ciepło-szarawy szer. 39 x wys.26. Rysunek w ramce jednolinij-
nej szer. 35, 2 x wys. 23. Litografia - zda się - prywatna (bo bez żadnej firmy wskazanej)
z delikatnego, lecz wyrazistego rysunku ołówkowego. Prawie 1' rysunku (A) zajmuje
1 Niejako inicjując Rok Norwidowski, Biblioteka Narodowa zorganizowała w dniach 27 lutego - 1 marca 2001 r.
wystawę ze swoich zbiorów pt. „Autografy, rysunki i grafika Cypriana Norwida", której towarzyszył folder. We wrze-
śniu tegoż roku ukazały się niemal równocześnie dwie publikacje : albumik Anioły. Rysunki Cypriana Norwida, wydaw-
nictwo bibliofilskie Biblioteki Narodowej, w opracowaniu E. SZYMANISA i H. WIDACKIEJ (promocja odbyła się 11
września 2001 r. w Pałacu Rzeczypospolitej) , oraz obszerna i syntetyczna praca A. MELBECHOWSKIEJ-LUTY,
Sztukmistrz. Twórczość artystyczna i myśl o sztuce Cypriana Norwida, Warszawa 2001). Obie te pozycje zaprezentowa-
no na otwarciu wystawy Norwid: rysunki, w warszawskiej Galerii Kordegarda, w dniu 10 października 2001 r. (ekspo-
zycja barwnych przezroczy zdjętych z oryginałów trwała do 28 listopada). Równocześnie w Muzeum Literatury
im. A. Mickiewicza otwarto obszerną wystawę Cyprian Norwid - Prorok niechciany, zaopatrzoną w katalog pod tym
samym tytułem (Warszawa 2001).
2 H. WIDACKA, Graftka Cypriana Norwida, „Studia Norwidiana" nr 3- 4, Lublin 1985 - 1986, s. 153-179.
3 H. WIDACKA, Nieznany Norwid. Grafika, Warszawa 1996, Biblioteka Narodowa.
4 Z. PRZESMYCKI, Materiały do twórczości malarskiej i rysowniczej Cypriana Norwida, Biblioteka Narodowa, rkps
III 6330, karta 502. Mikrofilm 47970 w BN.