Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (67.2005)

STAROTESTAMENTOWA GENEZA RELACJI MIĘDZY TWÓRCAMI KaPLICY ZYGMUNTOWSKIEJ

11


1. Kaplica Zygmuntowska, podniebie latarni.
Fot. T. Zadrożny, 2004

W ocenie badaczy hipoteza, że Berrecci zyskał nieograniczoną swobodę działania i mógł
dokonać tak zuchwałego czynu bez aprobaty króla czy nawet wbrew jego woli, musiała
wydawać się mało wiarygodna. Daleki od jej akceptacji był Stanisław Wiliński. W 1970 r.,
podkreślając znaczenie wpływu Erazma z Rotterdamu i jego humanizmu biblijnego na naj-
bliższych współpracowników króla i samego monarchę, czerpiąc argumenty z listów wiel-
kiego teologa do jego polskich korespondentów, dążył do uzasadnienia tezy, że omawiany
napis był zgodny z intencją królewskiego fundatora, światłego partnera w intelektualnym
dialogu z Berreccim. Tkwiący w inskrypcji akt afirmacji czynu twórczego wobec podziwia-
nej wspaniałości tej kaplicy, wzniesionej przecież staraniem i nakładem Zygmunta I, miał
opromienić blaskiem sławy nie tyle artystę, co króla, nowego Salomona6. Na konieczność

6 Stanisław Wiliński starał się przede wszystkim dowieść, że ok. 1529 pod wpływem listów i pism Erazma z Rotterdamu
zakreślono nowy program wystroju rzeźbiarskiego kaplicy, któremu podporządkował się Berrecci; w konsekwencji,
o ile początkowo, w pierwszym etapie, program ideowy kaplicy można było rozpatrywać z perspektywy koncepcji
neoplatońskich, o tyle w etapie drugim należało go rozważać z perspektywy erazmiańskiego humanizmu biblijnego;
Wiliński, uznając partnerstwo króla w kształtowaniu programu dzieła, przeciwstawił się opiniom Lecha Kalinowskiego
i Stefana Komornickiego, wedle których „w cieniu pozostał ten, któremu Polska zawdzięcza 'perłę Odrodzenia': król