DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Janicki, Marek A.: Inskrypcje fryzów Kaplicy Zygmuntowskiej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49519#0140
134
Marek Janicki
cjach Kaplicy9. Pierwszą z nich jest wspomniany już, widniejący na ścianie południowej
epigramat o incipicie tożsamym z incipitem wyżej podanego, ale dłuższy od niego o dwa
dystychy10. Drugą (zamieszczoną już na k. 355 r., bez objaśniającego nagłówka), jest in-
skrypcja fundacyjna ze ściany zachodniej. Przekaz rękopiśmienny zasadniczo nie wyka-
zuje znaczących różnic w stosunku do istniejącej postaci tej inskrypcji, poza zastąpieniem
liczby porządkowej władcy (SIGISMUNDVS I), przez formę liczebnika porządkowego
(Primus) 11. Znamienne jest natomiast, że zarówno inskrypcja, jak i jej przekaz rozpoczy-
nają się formułą dedykacji dzieła Bogu, skróconą w ten sam sposób, jak w I projekcie
napisu na fryzy oraz we współczesnym napisie na królewskim dzwonie „Zygmuncie":
DEO OPT. MAX.12 Ponadto, inskrypcja fundacyjna jest w istocie rozwinięciem treści pro-
jektu II, a w każdym razie w pierwszym zdaniu oraz zamknięciu tekstu orzeczeniem i datą
wykorzystuje te same co projekt II sformułowania. Można także projekt ów określić jako
kwintesencję tekstu tablicy fundacyjnej. Tak, czy inaczej identyczność sformułowań, jak
i skrótu formuły dedykacji, wskazuje na tożsamość osoby układającej teksty omawianych
napisów, przynajmniej napisów prozą. Nic zresztą nie stoi na przeszkodzie by Andrzejowi
Krzyckiemu - na pewno autorowi epigramu widniejącego na elewacji południowej - przy-
pisać autorstwo wszystkich omawianych tekstów. Wskazują na to i inne przesłanki epi-
graficzne13. Zresztą Górski w Corpus Cricianum utwory nie pochodzące od Krzyckiego
a przemieszane z jego spuścizną, zwykł opatrywać, bądź właściwym nazwiskiem autora,
bądź też notą non Cricianum, czego w przypadku omawianego zespołu napisów nie uczy-
nił.
Napisy, które ostatecznie zrealizowano na fryzach zostały w Corpus Cricianum pomi-
nięte najprawdopodobniej dlatego, że są wersetami psalmów - 25,8: Domine dilexi deco-
rem domus Tuae i 113, 9: Non nobis Domine, non nobis, sed Nomini Tuo, zaczerpniętymi
z Psałterza Wulgaty, w jego obowiązującej powszechnie w epoce wersji wg Septuaginty
(tzw. psałterz gallikański).
Najstarszym znanym obecnie przekazem tekstów z zewnętrznych i wewnętrznych fry-
zów Kaplicy jest opis towarzyszący wielkiemu planowi katedry, który przygotowano dla
dworu drezdeńskiego, zapewne w 1733 r. w związku z przygotowaniem koronacji Augu-
sta III Wettina14. W dokumentacji tej (którą dalej nazywać będę drezdeńską), znajdujemy
teksty interesujących nas inskrypcji z nader istotnymi uwagami o stanie ich zachowania.
Jeżeli w jej świetle treść napisu z fryzu południowego, odpowiadając stanowi obecnemu,
10 Zob. KOMORNICKI, op. cit., s. 116; Andreae Cricii carmina, s. 79-80, nr XXXI.
11 Tak też w przekazie Sz. STAROWOLSKIEGO (Monumenta..., s. 6), por. KOMORNICKI, loc. cit. i s. 50, fig. 3.
O prawdopodobieństwie datowania tego napisu nieco po 1520, zob. MOSSAKOWSKI, Kiedy..., s. 92, przyp. 34 -
z powołaniem na: ESTREICHER, op. cit., s. 89, którego uwagi nie całkiem przekonują, gdyż wzmianka o uposażeniu
Kaplicy dochodami i sprzętami, jako czynności oczywistej, została zapewne sformułowana na wyrost, a Leon X (zm.
1 XII 1521), wspominany jest w inskrypcji jako żyjący.
12 Zob. BOCHNAK, loc. cit.
13 Por. JANICKI, Tabliczki..., loc. cit. W Corpus Cricianum znajdujemy również projekty inskrypcji na arsenał królew-
ski, tablicę na zamku w Barze, czy też epitafium wielkiego księcia Witolda przeznaczone do katedry wileńskiej.
O innych aspektach epigraficznej twórczości Krzyckiego, zob. JANICKI, Zaginione..., s. 62, 69, 70, przyp. 231 (w
związku z Kaplicą Zygmuntowską); id., „Człowiek - boże igrzysko" czyli o zaginionych inskrypcjach sprzed bramy
zamku wawelskiego, „Studia Waweliana", XI/XII, 2002/2003, s. 267-268 oraz w niniejszym tekście przyp. 39.
14 J. SZABŁOWSKI, Nieznane i malo znane plany Katedry Wawelskiej z w. XVIII (ich znaczenie dla dziejów Wawelu
i topografii zabytku), „Studia do dziejów Wawelu", V, 1991, s. 380-381, ibid., ss. 396-404 tekst opisu zatytułowanego:
General Specification von denen numerirten Capellen so zum grossen Grundriss der Catedral - oder Dohmskirchen
auf dem Schloss in Cracau gehórig und befindlich.
Marek Janicki
cjach Kaplicy9. Pierwszą z nich jest wspomniany już, widniejący na ścianie południowej
epigramat o incipicie tożsamym z incipitem wyżej podanego, ale dłuższy od niego o dwa
dystychy10. Drugą (zamieszczoną już na k. 355 r., bez objaśniającego nagłówka), jest in-
skrypcja fundacyjna ze ściany zachodniej. Przekaz rękopiśmienny zasadniczo nie wyka-
zuje znaczących różnic w stosunku do istniejącej postaci tej inskrypcji, poza zastąpieniem
liczby porządkowej władcy (SIGISMUNDVS I), przez formę liczebnika porządkowego
(Primus) 11. Znamienne jest natomiast, że zarówno inskrypcja, jak i jej przekaz rozpoczy-
nają się formułą dedykacji dzieła Bogu, skróconą w ten sam sposób, jak w I projekcie
napisu na fryzy oraz we współczesnym napisie na królewskim dzwonie „Zygmuncie":
DEO OPT. MAX.12 Ponadto, inskrypcja fundacyjna jest w istocie rozwinięciem treści pro-
jektu II, a w każdym razie w pierwszym zdaniu oraz zamknięciu tekstu orzeczeniem i datą
wykorzystuje te same co projekt II sformułowania. Można także projekt ów określić jako
kwintesencję tekstu tablicy fundacyjnej. Tak, czy inaczej identyczność sformułowań, jak
i skrótu formuły dedykacji, wskazuje na tożsamość osoby układającej teksty omawianych
napisów, przynajmniej napisów prozą. Nic zresztą nie stoi na przeszkodzie by Andrzejowi
Krzyckiemu - na pewno autorowi epigramu widniejącego na elewacji południowej - przy-
pisać autorstwo wszystkich omawianych tekstów. Wskazują na to i inne przesłanki epi-
graficzne13. Zresztą Górski w Corpus Cricianum utwory nie pochodzące od Krzyckiego
a przemieszane z jego spuścizną, zwykł opatrywać, bądź właściwym nazwiskiem autora,
bądź też notą non Cricianum, czego w przypadku omawianego zespołu napisów nie uczy-
nił.
Napisy, które ostatecznie zrealizowano na fryzach zostały w Corpus Cricianum pomi-
nięte najprawdopodobniej dlatego, że są wersetami psalmów - 25,8: Domine dilexi deco-
rem domus Tuae i 113, 9: Non nobis Domine, non nobis, sed Nomini Tuo, zaczerpniętymi
z Psałterza Wulgaty, w jego obowiązującej powszechnie w epoce wersji wg Septuaginty
(tzw. psałterz gallikański).
Najstarszym znanym obecnie przekazem tekstów z zewnętrznych i wewnętrznych fry-
zów Kaplicy jest opis towarzyszący wielkiemu planowi katedry, który przygotowano dla
dworu drezdeńskiego, zapewne w 1733 r. w związku z przygotowaniem koronacji Augu-
sta III Wettina14. W dokumentacji tej (którą dalej nazywać będę drezdeńską), znajdujemy
teksty interesujących nas inskrypcji z nader istotnymi uwagami o stanie ich zachowania.
Jeżeli w jej świetle treść napisu z fryzu południowego, odpowiadając stanowi obecnemu,
10 Zob. KOMORNICKI, op. cit., s. 116; Andreae Cricii carmina, s. 79-80, nr XXXI.
11 Tak też w przekazie Sz. STAROWOLSKIEGO (Monumenta..., s. 6), por. KOMORNICKI, loc. cit. i s. 50, fig. 3.
O prawdopodobieństwie datowania tego napisu nieco po 1520, zob. MOSSAKOWSKI, Kiedy..., s. 92, przyp. 34 -
z powołaniem na: ESTREICHER, op. cit., s. 89, którego uwagi nie całkiem przekonują, gdyż wzmianka o uposażeniu
Kaplicy dochodami i sprzętami, jako czynności oczywistej, została zapewne sformułowana na wyrost, a Leon X (zm.
1 XII 1521), wspominany jest w inskrypcji jako żyjący.
12 Zob. BOCHNAK, loc. cit.
13 Por. JANICKI, Tabliczki..., loc. cit. W Corpus Cricianum znajdujemy również projekty inskrypcji na arsenał królew-
ski, tablicę na zamku w Barze, czy też epitafium wielkiego księcia Witolda przeznaczone do katedry wileńskiej.
O innych aspektach epigraficznej twórczości Krzyckiego, zob. JANICKI, Zaginione..., s. 62, 69, 70, przyp. 231 (w
związku z Kaplicą Zygmuntowską); id., „Człowiek - boże igrzysko" czyli o zaginionych inskrypcjach sprzed bramy
zamku wawelskiego, „Studia Waweliana", XI/XII, 2002/2003, s. 267-268 oraz w niniejszym tekście przyp. 39.
14 J. SZABŁOWSKI, Nieznane i malo znane plany Katedry Wawelskiej z w. XVIII (ich znaczenie dla dziejów Wawelu
i topografii zabytku), „Studia do dziejów Wawelu", V, 1991, s. 380-381, ibid., ss. 396-404 tekst opisu zatytułowanego:
General Specification von denen numerirten Capellen so zum grossen Grundriss der Catedral - oder Dohmskirchen
auf dem Schloss in Cracau gehórig und befindlich.