DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Cembrzyńska, Patrycja: Oblicza karykatury w portretach imaginacyjnych Władysława Hasiora
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49519#0311
301
PATRYCJA CEMBRZYNSKA
Oblicza karykatury w portretach
imaginacyjnych Władysława Hasiora*
Sztuka Władysława Hasiora to rodzaj ciągłego dialogu z rzeczywistością. Nie przy-
padkiem jest on w dużej mierze artystą pozostającym w kręgu sztuki figuratywnej.
Kronikarz wydarzeń i kolekcjoner anegdot właśnie w portrecie odnalazł najodpo-
wiedniejszy sposób wypowiedzenia się o swoich czasach. I nic w tym dziwnego skoro
dobry portret to nie tylko wierne przedstawienie wyglądu człowieka, czy nawet psycholo-
giczny dokument, w którym osobowość modela „przetwarzana" jest w układ plam, linii
itd.: „W najlepszych portretach - jak pisał Herbert Read - malarz czy rzeźbiarz wychodzi
poza indywidualny charakter swojego dzieła idąc ku pewnym uogólnieniom"1. Jakby
zgodnie z tą myślą- z połączenia wnikliwej obserwacji świata i niczym nie skrępowanej
wyobraźni powstały dzieła, w których doszło do swoistej „konceptualizcji" rzeczywisto-
ści, w której żył zakopiański artysta.
Portrety imaginacyjne Hasior zaczął tworzyć pod koniec lat 50. i odtąd ciągle towarzy-
szyły jego sztuce2. Nie są to prawie nigdy wizerunki konkretnych osób, tylko wyobrażenie
o pewnych typach3. Traktowane nieco z przymrużeniem oka, stanowią odskocznię od
monumentalnych realizacji, którym artysta poświęca najwięcej uwagi. Portrety wywodzą
się ponadto z wcześniejszego, totemicznego cyklu Hasiora, ale jest w nich też wpływ
zakopiańskiej tradycji Witkacego, choć trudno by mówić o jakiejkolwiek firmie portreto-
wej4. Jest to bardzo ciekawa i zróżnicowana grupa. W gabinecie osobliwości stworzonym
przez rzeźbiarza znalazły się tajemnicza Nieznajoma i uwodzicielski Don Juan. Są tam-
przedstawiciele określonych warstw społecznych, reprezentowani m.in. przez Dostojnika
czy Negocjatora poufnego. Jest Barmanka i Chiromantka. Hasior pokazuje przeróżne typy —
wśród nich postacie o wyrazistych cechach psychicznych bądź fizycznych, osoby skupiające
na sobie cechy ludzkie pewnej kategorii, np. jakiegoś zawodu, pełnionej misji, jakiegoś
* W artykule odwołuję się do mojej pracy magisterskiej pisanej w 2002 r. w Instytucie Historii Sztuki UJ pod kierun-
kiem prof. dr. hab. Wojciecha Bałusa.
Zdjęcia prac Władysława Hasiora wykonano dzięki uprzejmości Dyrekcji Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanym, Dy-
rekcji BWA w Gorzowie Wielkopolskim i BWA w Kielcach.
1 H. READ, Sens Sztuki, Warszawa 1982, s. 32.
2 Pierwsza rzeźba z omawianej grupy pochodzi z 1957 r. i nosi tytuł Wdowa.
3 10 lat działalności Galerii autorskiej Władysława Hasiora (z Władysławem Hasiorem rozmawia M. Pinkwart), [w:]
Hasior, red. M. PANEK, A. SMOLĄG, B. SZYC, P. GŁOWACKI, Częstochowa [b. d.], s. 68.
4 Ibid.
PATRYCJA CEMBRZYNSKA
Oblicza karykatury w portretach
imaginacyjnych Władysława Hasiora*
Sztuka Władysława Hasiora to rodzaj ciągłego dialogu z rzeczywistością. Nie przy-
padkiem jest on w dużej mierze artystą pozostającym w kręgu sztuki figuratywnej.
Kronikarz wydarzeń i kolekcjoner anegdot właśnie w portrecie odnalazł najodpo-
wiedniejszy sposób wypowiedzenia się o swoich czasach. I nic w tym dziwnego skoro
dobry portret to nie tylko wierne przedstawienie wyglądu człowieka, czy nawet psycholo-
giczny dokument, w którym osobowość modela „przetwarzana" jest w układ plam, linii
itd.: „W najlepszych portretach - jak pisał Herbert Read - malarz czy rzeźbiarz wychodzi
poza indywidualny charakter swojego dzieła idąc ku pewnym uogólnieniom"1. Jakby
zgodnie z tą myślą- z połączenia wnikliwej obserwacji świata i niczym nie skrępowanej
wyobraźni powstały dzieła, w których doszło do swoistej „konceptualizcji" rzeczywisto-
ści, w której żył zakopiański artysta.
Portrety imaginacyjne Hasior zaczął tworzyć pod koniec lat 50. i odtąd ciągle towarzy-
szyły jego sztuce2. Nie są to prawie nigdy wizerunki konkretnych osób, tylko wyobrażenie
o pewnych typach3. Traktowane nieco z przymrużeniem oka, stanowią odskocznię od
monumentalnych realizacji, którym artysta poświęca najwięcej uwagi. Portrety wywodzą
się ponadto z wcześniejszego, totemicznego cyklu Hasiora, ale jest w nich też wpływ
zakopiańskiej tradycji Witkacego, choć trudno by mówić o jakiejkolwiek firmie portreto-
wej4. Jest to bardzo ciekawa i zróżnicowana grupa. W gabinecie osobliwości stworzonym
przez rzeźbiarza znalazły się tajemnicza Nieznajoma i uwodzicielski Don Juan. Są tam-
przedstawiciele określonych warstw społecznych, reprezentowani m.in. przez Dostojnika
czy Negocjatora poufnego. Jest Barmanka i Chiromantka. Hasior pokazuje przeróżne typy —
wśród nich postacie o wyrazistych cechach psychicznych bądź fizycznych, osoby skupiające
na sobie cechy ludzkie pewnej kategorii, np. jakiegoś zawodu, pełnionej misji, jakiegoś
* W artykule odwołuję się do mojej pracy magisterskiej pisanej w 2002 r. w Instytucie Historii Sztuki UJ pod kierun-
kiem prof. dr. hab. Wojciecha Bałusa.
Zdjęcia prac Władysława Hasiora wykonano dzięki uprzejmości Dyrekcji Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanym, Dy-
rekcji BWA w Gorzowie Wielkopolskim i BWA w Kielcach.
1 H. READ, Sens Sztuki, Warszawa 1982, s. 32.
2 Pierwsza rzeźba z omawianej grupy pochodzi z 1957 r. i nosi tytuł Wdowa.
3 10 lat działalności Galerii autorskiej Władysława Hasiora (z Władysławem Hasiorem rozmawia M. Pinkwart), [w:]
Hasior, red. M. PANEK, A. SMOLĄG, B. SZYC, P. GŁOWACKI, Częstochowa [b. d.], s. 68.
4 Ibid.