DOI article:
Witwińska, Magdalena: Dzieje warszawskiej polichromii Walentego Żebrowskiego w kościele św. Anny
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.49518#0065
59
* Niniejsze opracowanie zostało w formie skróconej przedstawione uczestnikom seminarium doktoranckiego prof. Je-
rzego Kowalczyka w IS PAN w dn. 20 lutego 2003 r. Panu Profesorowi i dyskutantom za wyrażone opinie i uwagi
serdecznie dziękuję.
1 Inskrypcja namalowana jest na kartuszu po prawej stronie okna w szczytowej ścianie prezbiterium.
2 Magdalena WITWINSKA, „Polichromia dwóch Trójc w kościele p.w. Św. Józefa we Wschowie”, Ochrona Zabytków
1999, t. LII, nr 3, s. 265.
3 ARP Matthaeus Roznerski [...] totam Vdrsaviensem [ecclesiam] pictura, altaribus, fenestris, confessionalibus, mar-
more, speculis parietalibus loco fenestranim exornavit et restaurayit, capellamąue B. Ladislai, argento, marmore et
omni quidquid apparet, pictura loco fenestrarum exornavit et restaurayit, capellamque B. Ladislai argento, marmore,
pictura etomni quidquidapparetcondecorayit, tectum novum ecclesiaeposuit... APB (Archiwum Prowincji Bernardy-
nów w Krakowie), „Chronologia Provinciae ab anno 1751...” (kronika wchodząca w skład tomu Constitutiones per
Reyerentitibus Patres Proyinciales..., rkps sygn. W-9, s. 124); ...totam capellam alludendo [zwilżoną wodą] admiracu-
lae B. Ladislai depingi fecit... (ibid., s. 110-111).
MAGDALENA WITWINSKA
Warszawa
Dzieje warszawskiej polichromii Walentego
Żebrowskiego w kościele św. Anny*
MEMENTO ANNA DE PATRIA ET ECCLESIAE - tę szczególnego rodzaju
apostrofę, polecającą świętej Annie ojczyznę oraz warszawski kościół pod jej
wezwaniem, umieścił na poczesnym miejscu wnętrza twórca zdobiącej je poli-
chromii - Walenty Żebrowski, bernardyński artysta połowy XVIII w.* 1 Ideowe przesłanie
tej inskrypcji, w której ojczyzna znalazła się na pierwszym miejscu a kościół na drugim,
zaakcentowane wskazującym gestem dłoni anioła, wprowadza nas w szczególnego rodza-
ju atmosferę patriotyzmu przesycającą całą tę dekorację malarską, ze szczególnym natę-
żeniem dając się odczuć w kaplicy błogosławionego Władysława z Gielniowa.
Z Warszawą i jej kustodialnym konwentem bernardyńskim brat Walenty Żebrowski
związał się i zapewne nie wcześniej niż po zakończeniu prac nad polichromią w kościele
we Wschowie, które nastąpiło w maju 1747 r.2 Do stolicy dotarł via Poznań, skąd sprowa-
dził go Mateusz Rożnerski, energiczny promotor od lat przez bernardynów oczekiwanej
beatyfikacji Władysława z Gielniowa i rzutki organizator robót w kościele Św. Anny (il. 1).
On to „...cały warszawski [kościół] w malowidła, ołtarze, okna, konfesjonały, marmur,
zwierciadła ścienne zastępujące okna wyposażył i odnowił oraz kaplicę bł. Władysława
srebrem, marmurem, malowidłami jak [to] widać przyozdobił i odnowił, dach nowy na
kościele położył...”,,, ...cuda bł. Władysława w kaplicy [...] wymalować kazał...”3.
Autorstwo Żebrowskiego polichromii warszawskiej - w zapiskach kronikarskich jak
widać nieraz pomijane, lub w sposób ogólnikowy podawane - wymieniają nekrologi ma-
larza. Zmarł 15 maja 1765 r. w Kaliszu w trakcie prac nad polichromią w kościele swojego
* Niniejsze opracowanie zostało w formie skróconej przedstawione uczestnikom seminarium doktoranckiego prof. Je-
rzego Kowalczyka w IS PAN w dn. 20 lutego 2003 r. Panu Profesorowi i dyskutantom za wyrażone opinie i uwagi
serdecznie dziękuję.
1 Inskrypcja namalowana jest na kartuszu po prawej stronie okna w szczytowej ścianie prezbiterium.
2 Magdalena WITWINSKA, „Polichromia dwóch Trójc w kościele p.w. Św. Józefa we Wschowie”, Ochrona Zabytków
1999, t. LII, nr 3, s. 265.
3 ARP Matthaeus Roznerski [...] totam Vdrsaviensem [ecclesiam] pictura, altaribus, fenestris, confessionalibus, mar-
more, speculis parietalibus loco fenestranim exornavit et restaurayit, capellamąue B. Ladislai, argento, marmore et
omni quidquid apparet, pictura loco fenestrarum exornavit et restaurayit, capellamque B. Ladislai argento, marmore,
pictura etomni quidquidapparetcondecorayit, tectum novum ecclesiaeposuit... APB (Archiwum Prowincji Bernardy-
nów w Krakowie), „Chronologia Provinciae ab anno 1751...” (kronika wchodząca w skład tomu Constitutiones per
Reyerentitibus Patres Proyinciales..., rkps sygn. W-9, s. 124); ...totam capellam alludendo [zwilżoną wodą] admiracu-
lae B. Ladislai depingi fecit... (ibid., s. 110-111).
MAGDALENA WITWINSKA
Warszawa
Dzieje warszawskiej polichromii Walentego
Żebrowskiego w kościele św. Anny*
MEMENTO ANNA DE PATRIA ET ECCLESIAE - tę szczególnego rodzaju
apostrofę, polecającą świętej Annie ojczyznę oraz warszawski kościół pod jej
wezwaniem, umieścił na poczesnym miejscu wnętrza twórca zdobiącej je poli-
chromii - Walenty Żebrowski, bernardyński artysta połowy XVIII w.* 1 Ideowe przesłanie
tej inskrypcji, w której ojczyzna znalazła się na pierwszym miejscu a kościół na drugim,
zaakcentowane wskazującym gestem dłoni anioła, wprowadza nas w szczególnego rodza-
ju atmosferę patriotyzmu przesycającą całą tę dekorację malarską, ze szczególnym natę-
żeniem dając się odczuć w kaplicy błogosławionego Władysława z Gielniowa.
Z Warszawą i jej kustodialnym konwentem bernardyńskim brat Walenty Żebrowski
związał się i zapewne nie wcześniej niż po zakończeniu prac nad polichromią w kościele
we Wschowie, które nastąpiło w maju 1747 r.2 Do stolicy dotarł via Poznań, skąd sprowa-
dził go Mateusz Rożnerski, energiczny promotor od lat przez bernardynów oczekiwanej
beatyfikacji Władysława z Gielniowa i rzutki organizator robót w kościele Św. Anny (il. 1).
On to „...cały warszawski [kościół] w malowidła, ołtarze, okna, konfesjonały, marmur,
zwierciadła ścienne zastępujące okna wyposażył i odnowił oraz kaplicę bł. Władysława
srebrem, marmurem, malowidłami jak [to] widać przyozdobił i odnowił, dach nowy na
kościele położył...”,,, ...cuda bł. Władysława w kaplicy [...] wymalować kazał...”3.
Autorstwo Żebrowskiego polichromii warszawskiej - w zapiskach kronikarskich jak
widać nieraz pomijane, lub w sposób ogólnikowy podawane - wymieniają nekrologi ma-
larza. Zmarł 15 maja 1765 r. w Kaliszu w trakcie prac nad polichromią w kościele swojego