DOI Artikel:
Jakubowski, Andrzej: Neapol, Malta i Sycylia. Wystawa późnej twórczości Caravaggia: "Caravaggio l'utimo tempo 1606-1610", Museo di Capodimonte, Neapol 23.10.2004 - 06.02.2005, komisarz: N. Spinosa, kom. naukowy: D. Mahon, F. Bologna, D. Carr, K. Christiansen, M. Gregori, D. Jaffé, kat. wyst. red. S. Cassani, M. Sapio
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.49518#0116
110
Andrzej Jakubowski
2. Biczowanie, ok. 1607
Neapol, Museo di Capodimonte
w stolicy hiszpańskiego wicekrólestwa. Do obrazów
powstałych w tym czasie autorzy wystawy zaliczyli,
nie bez sporów3: „Medytującego Świętego Fran-
ciszka” (Cremona, Museo Civico), „Siedem uczyn-
ków miłosierdzia” (Neapol, Pio Monte della
Misericordia), „Ukrzyżowanie świętego Andrzeja”
(Cleveland, Museum of Art), dwa przedstawienia
„Salome z głową Jana Chrzciciela” (Madryt, Palacio
Real; Londyn, National Gallery) oraz „Biczowanie”
(Neapol, Museo di Capodimonte). Organizatorom nie
udało się jednak wypożyczyć innego neapolitańskie-
go dzieła Caravaggia: „Chrystus przy kolumnie”, z
Musee des Beaux Arts w Ruen, namalowanego
prawdopodobnie w 1607 r.
W kolejnej sali zaprezentowano obrazy powstałe
na Malcie i na Sycylii (1607-1609). Pobyt w La Valetta
należy, z pewnością do najciekawszych momentów
w życiu Caravaggia. Dzięki wpływom swych arysto-
kratycznych mecenasów uzyskał tam niezwykłe do-
bre przyjęcie. Wielki Mistrz Zakonu Alof de
Wignacourt świadomy talentu i sławy artysty, zdobył
nawet dla niego papieską dyspensę, dzięki której
oskarżony o zabójstwo uciekinier został już po roku
od przybycia do La Valetty Kawalerem Maltańskim4,
uzyskując status nadwornego malarza Zakonu. Z tego
okresu zaprezentowano tylko dwa obrazy: „Śpiący
Amor” i „Portret Kawalera Maltańskiego” (Florencja,
Galleria Palatina). Zabrakło natomiast największych
płócien z katedry w La Valetta: „Ścięcia Jana Chrzci-
ciela” (zastąpione doskonalej jakości reprodukcją cy-
frową) oraz „Świętego Hieronima”. Nie udało się
także wypożyczyć z Luwru słynnego „Portretu Wiel-
kiego Mistrza Alofa de Wignacourt z paziem”.
Twarde reguły nie zdołały utrzymać w ryzach
awanturniczego charakteru artysty, który już po kil-
ku tygodniach od wstąpienia do Zakonu znalazł się
w areszcie w związku z udziałem w bójce, w wyniku
której jeden z Kawalerów został ciężko ranny5. Cały
wrzesień 1608 r. spędził Caravaggio w maltańskiej
twierdzy Świętego Anioła, z której zbiegł na począt-
ku października, czym złamał definitywnie Statuty
Zakonu. Fakt ten przesądził, że w tym samym jesz-
cze roku został pozbawiony zaocznie habitu i wyda-
lony z Zakonu. Artysta znalazł się wtedy w sytuacji
przestępcy ściganego z jednocześnie przez admini-
strację papieską i maltańską, gdyż o jego ucieczce
poinformowano wszystkie przedstawicielstwa Za-
konu na Sycylii oraz we Włoszech, nakazując jego
schwytanie i dostarczenie do La Valetty. Przez cały
okres pobytu na Malcie Caravaggio znajdował się
jednak pod dyskretną ochroną swych rzymskich me-
cenasów. Ucieczka na Sycylię została też z pewno-
ścią odpowiednio zorganizowana, a na wyspie nie
podjęto żadnych działań w celu ujęcia zbiega.
W Messynie Caravaggio znalazł natomiast oparcie
w zakonie franciszkanów, w osobie prowincjała za-
konu Fra Geronimo Errante, związanego z wielolet-
nim protektorem artysty - kardynałem Karolem
Borromeuszem6. W orbicie franciszkańskiej pozosta-
je również podczas swojego krótkiego pobytu w Pa-
lermo7. W okresie sycylijskim Caravaggio namalował
3 Kontrowersje dotyczą przede wszystkim „Ukrzyżowa-
nia świętego Andrzeja” z Cleveland, które uważane jest
przez niektórych badaczy, za jedną z ostatnich prac Cara-
vaggia, powstałą ok. 1609 r„ zob.: Mina GREGORI, „Ca-
ravaggio. Paintings by, after, or attributed to Caravaggio”,
[w:] The Age of Caravaggio, kat. wyst. red. Keith CHRI-
STIANSEN, New York 1985, s. 345-349; Maurizio CA-
LVESI, Le realta del Carayaggio. Torino 1990, s. 163,
przypis 146.
4 Stefania MACIOCE, „Precisazioni sulla biografia del
Caravaggio a Malta”, [w:] Sulle orme di Carayaggio tra
Roma e Sicilia. kat. wyst. red. Vincenzo ABBATE, Gio-
acchino BARBERA, Claudio STRINATI, Rosella VO-
DRET, Venezia 2001, s. 27-30.
5 Keith SC1BERRAS, „Frater Michael Angelus in Tumul-
tu: The Cause of Caravaggio’s Imprisonment in Malta”,
The Burlington Magazine, t. CXLIV, 2002, nr 1189, s.
229-232.
6 Vincenzo ABBATE, uCaravaggio a Palermo”, [w:] Ca-
rayaggio: 1’ultimo..., s. 89.
7 Zob.: Maurizio CALYESI, Le realta..., s. 331.
Andrzej Jakubowski
2. Biczowanie, ok. 1607
Neapol, Museo di Capodimonte
w stolicy hiszpańskiego wicekrólestwa. Do obrazów
powstałych w tym czasie autorzy wystawy zaliczyli,
nie bez sporów3: „Medytującego Świętego Fran-
ciszka” (Cremona, Museo Civico), „Siedem uczyn-
ków miłosierdzia” (Neapol, Pio Monte della
Misericordia), „Ukrzyżowanie świętego Andrzeja”
(Cleveland, Museum of Art), dwa przedstawienia
„Salome z głową Jana Chrzciciela” (Madryt, Palacio
Real; Londyn, National Gallery) oraz „Biczowanie”
(Neapol, Museo di Capodimonte). Organizatorom nie
udało się jednak wypożyczyć innego neapolitańskie-
go dzieła Caravaggia: „Chrystus przy kolumnie”, z
Musee des Beaux Arts w Ruen, namalowanego
prawdopodobnie w 1607 r.
W kolejnej sali zaprezentowano obrazy powstałe
na Malcie i na Sycylii (1607-1609). Pobyt w La Valetta
należy, z pewnością do najciekawszych momentów
w życiu Caravaggia. Dzięki wpływom swych arysto-
kratycznych mecenasów uzyskał tam niezwykłe do-
bre przyjęcie. Wielki Mistrz Zakonu Alof de
Wignacourt świadomy talentu i sławy artysty, zdobył
nawet dla niego papieską dyspensę, dzięki której
oskarżony o zabójstwo uciekinier został już po roku
od przybycia do La Valetty Kawalerem Maltańskim4,
uzyskując status nadwornego malarza Zakonu. Z tego
okresu zaprezentowano tylko dwa obrazy: „Śpiący
Amor” i „Portret Kawalera Maltańskiego” (Florencja,
Galleria Palatina). Zabrakło natomiast największych
płócien z katedry w La Valetta: „Ścięcia Jana Chrzci-
ciela” (zastąpione doskonalej jakości reprodukcją cy-
frową) oraz „Świętego Hieronima”. Nie udało się
także wypożyczyć z Luwru słynnego „Portretu Wiel-
kiego Mistrza Alofa de Wignacourt z paziem”.
Twarde reguły nie zdołały utrzymać w ryzach
awanturniczego charakteru artysty, który już po kil-
ku tygodniach od wstąpienia do Zakonu znalazł się
w areszcie w związku z udziałem w bójce, w wyniku
której jeden z Kawalerów został ciężko ranny5. Cały
wrzesień 1608 r. spędził Caravaggio w maltańskiej
twierdzy Świętego Anioła, z której zbiegł na począt-
ku października, czym złamał definitywnie Statuty
Zakonu. Fakt ten przesądził, że w tym samym jesz-
cze roku został pozbawiony zaocznie habitu i wyda-
lony z Zakonu. Artysta znalazł się wtedy w sytuacji
przestępcy ściganego z jednocześnie przez admini-
strację papieską i maltańską, gdyż o jego ucieczce
poinformowano wszystkie przedstawicielstwa Za-
konu na Sycylii oraz we Włoszech, nakazując jego
schwytanie i dostarczenie do La Valetty. Przez cały
okres pobytu na Malcie Caravaggio znajdował się
jednak pod dyskretną ochroną swych rzymskich me-
cenasów. Ucieczka na Sycylię została też z pewno-
ścią odpowiednio zorganizowana, a na wyspie nie
podjęto żadnych działań w celu ujęcia zbiega.
W Messynie Caravaggio znalazł natomiast oparcie
w zakonie franciszkanów, w osobie prowincjała za-
konu Fra Geronimo Errante, związanego z wielolet-
nim protektorem artysty - kardynałem Karolem
Borromeuszem6. W orbicie franciszkańskiej pozosta-
je również podczas swojego krótkiego pobytu w Pa-
lermo7. W okresie sycylijskim Caravaggio namalował
3 Kontrowersje dotyczą przede wszystkim „Ukrzyżowa-
nia świętego Andrzeja” z Cleveland, które uważane jest
przez niektórych badaczy, za jedną z ostatnich prac Cara-
vaggia, powstałą ok. 1609 r„ zob.: Mina GREGORI, „Ca-
ravaggio. Paintings by, after, or attributed to Caravaggio”,
[w:] The Age of Caravaggio, kat. wyst. red. Keith CHRI-
STIANSEN, New York 1985, s. 345-349; Maurizio CA-
LVESI, Le realta del Carayaggio. Torino 1990, s. 163,
przypis 146.
4 Stefania MACIOCE, „Precisazioni sulla biografia del
Caravaggio a Malta”, [w:] Sulle orme di Carayaggio tra
Roma e Sicilia. kat. wyst. red. Vincenzo ABBATE, Gio-
acchino BARBERA, Claudio STRINATI, Rosella VO-
DRET, Venezia 2001, s. 27-30.
5 Keith SC1BERRAS, „Frater Michael Angelus in Tumul-
tu: The Cause of Caravaggio’s Imprisonment in Malta”,
The Burlington Magazine, t. CXLIV, 2002, nr 1189, s.
229-232.
6 Vincenzo ABBATE, uCaravaggio a Palermo”, [w:] Ca-
rayaggio: 1’ultimo..., s. 89.
7 Zob.: Maurizio CALYESI, Le realta..., s. 331.