DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Pokora, Jakub: Portret wedle zasad rebusu?: Henryk Lubomirski jako Geniusz Sławy Elisabeth Vigée-Lebrun (1789) =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0050
PORTRET WEDLE ZASAD REBUSU? PfYM?rAPUROArVR,W/Y4AO GYTWUSZ&JTLrE. YtGEE-LEBRUN
45
UMIŁOWANIE CNOTY
Grzybkowska), rozrastając się nawet do „geniusza Sławy i Miłości". Niekiedy to rozpozna-
nie bywa uzasadniane w sposób tyleż dyletancki, co humorystyczny: Genń/Az NGwy - (yń'/
n<2&77?y przez .SY777tą 0777/O7Wy, 777 ożc z powoju Truw7zy/zn /rzy777T777Cgo w ręce, u /noże o/órzy-
777 7C/' .SY7777y, /T77?p ZT/ /Y77 OÓ7Y7Z OffZy777u/t7, Czy ZpOWO(/77 .S'77ńć'Y.SY7 W &//0777C MA/t/c7777'7 W 7 7Y9 7!' *
Tymczasem w omawianych czasach „geniusz Sławy" przedstawiany był jak zazwyczaj
w ikonografii: TTnym, rz/ńo Ó7aw<3 iyyrć7Żć7 A7^ p7^zez Amwmj/ę w r/e/ikupye cń77A(y MT*7Y777q,
po<Tpć7A<Y7?q, ^7 ow<7z7*e /(7?777^cq, /P^Tńąc^ [...]^. Zasadniczy atrybut stanowiła przeto długa
trąbka, podobna do fanfary, rzadziej i dodatkowo wieniec, trzymany w ręce. Na przykład
w pierwszy sposób - z trąbką - ukazano tę personifikację na tzw. transparencie z okazji
imienin marszałka koronnego konfederacji, Stanisława Małachowskiego, obchodzonych
w Warszawie 14 maja 1789 r. Na drugi sposób - z trąbką i wieńcem, zaprezentowano to
uosobienie na plafonie w auli biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego (Franciszek Smugle-
wicz, 1805 r.) - tu cytuję tytuł pierwotny - NGwy gfoszący &)Ó7*zc zrŁsfMŹwyrc/?
77<3MA:077? U
Tymczasem pacholę na portrecie Lubomirskiego nie leci, a przykucnęło na ziemi,
w rękach nie ma trąby, tylko wieniec. W dodatku u jego stóp leży kołczan ze strzałami -
ale bez luku! - a zatem wskazujący nie tyle Amora, co personifikację spod jego znaku,
o czym niżej. To najpewniej owe atrybuty powodowały, iż jedni już na samym początku,
Zob. przyp. 1; cytat za: WRÓBLEWSKA, op. cit., s. 64.
'6 Benedykt CHMIELOWSKI, AoweHfg/ry..., wybór i opracowanie tekstu Maria i Jan Józef LIPSCY, Kraków 1966,
s. 547. W Polsce, gdzie najpopularniejsze były imiona zakończone na -SŁAW, personifikacje Sławy cieszyły się wiel-
kim wzięciem w konceptach panegirycznych o charakterze /7o/7A7?o por. POKORA, Esy-.-, s. 171 nn.
O transparencie ostatnio GÓRSKA, op. cit., s. 362-365, 497-498, ii. 125. O plafonie VIadas DREMA, P/Twc/W/y
PwMg/cwcmy, Vilnius 1973, tabl. 470; Andrzej RYSZKIEWICZ, „Smuglewicz Franciszek", [w:] Po/W Yow/nł Zho-
t. XXIX, Warszawa-Kraków 1999-2000, s. 377.
45
UMIŁOWANIE CNOTY
Grzybkowska), rozrastając się nawet do „geniusza Sławy i Miłości". Niekiedy to rozpozna-
nie bywa uzasadniane w sposób tyleż dyletancki, co humorystyczny: Genń/Az NGwy - (yń'/
n<2&77?y przez .SY777tą 0777/O7Wy, 777 ożc z powoju Truw7zy/zn /rzy777T777Cgo w ręce, u /noże o/órzy-
777 7C/' .SY7777y, /T77?p ZT/ /Y77 OÓ7Y7Z OffZy777u/t7, Czy ZpOWO(/77 .S'77ńć'Y.SY7 W &//0777C MA/t/c7777'7 W 7 7Y9 7!' *
Tymczasem w omawianych czasach „geniusz Sławy" przedstawiany był jak zazwyczaj
w ikonografii: TTnym, rz/ńo Ó7aw<3 iyyrć7Żć7 A7^ p7^zez Amwmj/ę w r/e/ikupye cń77A(y MT*7Y777q,
po<Tpć7A<Y7?q, ^7 ow<7z7*e /(7?777^cq, /P^Tńąc^ [...]^. Zasadniczy atrybut stanowiła przeto długa
trąbka, podobna do fanfary, rzadziej i dodatkowo wieniec, trzymany w ręce. Na przykład
w pierwszy sposób - z trąbką - ukazano tę personifikację na tzw. transparencie z okazji
imienin marszałka koronnego konfederacji, Stanisława Małachowskiego, obchodzonych
w Warszawie 14 maja 1789 r. Na drugi sposób - z trąbką i wieńcem, zaprezentowano to
uosobienie na plafonie w auli biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego (Franciszek Smugle-
wicz, 1805 r.) - tu cytuję tytuł pierwotny - NGwy gfoszący &)Ó7*zc zrŁsfMŹwyrc/?
77<3MA:077? U
Tymczasem pacholę na portrecie Lubomirskiego nie leci, a przykucnęło na ziemi,
w rękach nie ma trąby, tylko wieniec. W dodatku u jego stóp leży kołczan ze strzałami -
ale bez luku! - a zatem wskazujący nie tyle Amora, co personifikację spod jego znaku,
o czym niżej. To najpewniej owe atrybuty powodowały, iż jedni już na samym początku,
Zob. przyp. 1; cytat za: WRÓBLEWSKA, op. cit., s. 64.
'6 Benedykt CHMIELOWSKI, AoweHfg/ry..., wybór i opracowanie tekstu Maria i Jan Józef LIPSCY, Kraków 1966,
s. 547. W Polsce, gdzie najpopularniejsze były imiona zakończone na -SŁAW, personifikacje Sławy cieszyły się wiel-
kim wzięciem w konceptach panegirycznych o charakterze /7o/7A7?o por. POKORA, Esy-.-, s. 171 nn.
O transparencie ostatnio GÓRSKA, op. cit., s. 362-365, 497-498, ii. 125. O plafonie VIadas DREMA, P/Twc/W/y
PwMg/cwcmy, Vilnius 1973, tabl. 470; Andrzej RYSZKIEWICZ, „Smuglewicz Franciszek", [w:] Po/W Yow/nł Zho-
t. XXIX, Warszawa-Kraków 1999-2000, s. 377.