DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Komunikaty
DOI Artikel:Kaladžinskaitė, Auksė: Projekt Johanna Christopha Glaubitza na skrzynię cechu konwisarzy
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0130
125
AUKSE KALADŻINSKAITE
F;7ozp/b 1 VrMk/, W;7no
Pm/g/r7 Jońunnu Cń//.s7op/?u G/u//ó/7zu
nu ^łrzynię cecAn łonwf^urzy
^ *7^ Odziale Rękopisów Biblioteki Litewskiej Akademii Nauk (MAB-RS) zacho-
\/\ / wała się księga wileńskiego cechu konwisarzy, zawierająca wpisy w językach
Y Y polskim i niemieckim dokonane w latach 1742-1836'. Do księgi została wklejo-
na kartka (18,5*31,5 cm) przedstawiająca projekt skrzyni cechowej (zwanej również „ladą"
albo „matką"), która stanowiła skarbiec rzemieślniczej korporacji, gdzie pod kluczem prze-
chowywano pieczęcie, puchaiy, składkowe pieniądze oraz najcenniejsze dokumenty-.
Projekt został wykreślony tuszem przy użyciu linijki, miejscami podbarwiony żółtą
akwarelą i opatrzony podziałką liniową (&ru//u została przedstawiona w łokciach:
E7/[en]). Wyobraża rzut, elewację i widok perspektywiczny mebla, łączącego funkcje ob-
szernego kufra i szafki z szufladkami. Skrzynia miała się wspierać na czterech, spłaszczo-
nych poduszkowato, kulistych nóżkach. Od Rontu znajdowały się dwuskrzydłowe
drzwiczki z zamkami ukrytymi za metalowymi okuciami. Nieznacznie wysunięte wieko
nie było płaskie, lecz esowato wypiętrzone ku górze i zamykane własnym kluczem. Po
bokach mebla wisiały metalowe antaby. Siedem mniejszych antab służyło do wysuwania
sześciu różnej wielkości szuflad umieszczonych z tyłu mebla na trzech poziomach. Ozdo-
bę drzwiczek i ścian stanowiły/ińrngf z profilowanych listew załamanych pod kątem pro-
stym. Projekt byłby zaledwie kolejnym przyczynkiem do dziejów nowożytnego rzemiosła,
gdyby nie okoliczność, że pod skalą został opatrzony sygnaturą, złożoną przez architekta
Johanna Christopha Glaubitza (ok. 1710-1767), uważanego za najwybitniejszego twórcę
„wileńskiego baroku" - ekspresyjnego nurtu architektury późnobarokowej, który w 3. ter-
cji XVIII w. dominował na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Badaczom nie udało się jednoznacznie ustalić pochodzenia architekta. Jedni, wskazu-
jąc na sięgające 2 połowy XVI w. związki Glaubiczów z Wilnem, opowiadają się za jego
miejscowymi rodzinnymi korzeniami, inni przypuszczają natomiast, że przybył nad Wilię
z krajów niemieckich, zapewne ze Śląska. Najwcześniejsze wzmianki o Glaubitzu zostały
odnalezione w archiwum cechu murarzy w Gdańsku, gdzie w 1732 r., jako wędrujący
czeladnik zgłosił się do mistrza Gottffieda Forstera. Wyruszył w dalszą podróż w roku
1733 łub 1734h W świetle dokumentów jego pobyt w Wilnie datuje się przynajmniej od
' MAB-RS, f. 25 - ADR 251: Z/n/rgigy^gr ń? JD7A/, ss. 103.
Mbid., k. llv.
' Janusz PAŁUB1CKI, „Informacja o pobycie Jana Krzysztofa Glaubitza w Gdańsku", R/7Jgą/? TYArorn SzA/łi, 42,
1980, nr l,s. 76.
AUKSE KALADŻINSKAITE
F;7ozp/b 1 VrMk/, W;7no
Pm/g/r7 Jońunnu Cń//.s7op/?u G/u//ó/7zu
nu ^łrzynię cecAn łonwf^urzy
^ *7^ Odziale Rękopisów Biblioteki Litewskiej Akademii Nauk (MAB-RS) zacho-
\/\ / wała się księga wileńskiego cechu konwisarzy, zawierająca wpisy w językach
Y Y polskim i niemieckim dokonane w latach 1742-1836'. Do księgi została wklejo-
na kartka (18,5*31,5 cm) przedstawiająca projekt skrzyni cechowej (zwanej również „ladą"
albo „matką"), która stanowiła skarbiec rzemieślniczej korporacji, gdzie pod kluczem prze-
chowywano pieczęcie, puchaiy, składkowe pieniądze oraz najcenniejsze dokumenty-.
Projekt został wykreślony tuszem przy użyciu linijki, miejscami podbarwiony żółtą
akwarelą i opatrzony podziałką liniową (&ru//u została przedstawiona w łokciach:
E7/[en]). Wyobraża rzut, elewację i widok perspektywiczny mebla, łączącego funkcje ob-
szernego kufra i szafki z szufladkami. Skrzynia miała się wspierać na czterech, spłaszczo-
nych poduszkowato, kulistych nóżkach. Od Rontu znajdowały się dwuskrzydłowe
drzwiczki z zamkami ukrytymi za metalowymi okuciami. Nieznacznie wysunięte wieko
nie było płaskie, lecz esowato wypiętrzone ku górze i zamykane własnym kluczem. Po
bokach mebla wisiały metalowe antaby. Siedem mniejszych antab służyło do wysuwania
sześciu różnej wielkości szuflad umieszczonych z tyłu mebla na trzech poziomach. Ozdo-
bę drzwiczek i ścian stanowiły/ińrngf z profilowanych listew załamanych pod kątem pro-
stym. Projekt byłby zaledwie kolejnym przyczynkiem do dziejów nowożytnego rzemiosła,
gdyby nie okoliczność, że pod skalą został opatrzony sygnaturą, złożoną przez architekta
Johanna Christopha Glaubitza (ok. 1710-1767), uważanego za najwybitniejszego twórcę
„wileńskiego baroku" - ekspresyjnego nurtu architektury późnobarokowej, który w 3. ter-
cji XVIII w. dominował na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Badaczom nie udało się jednoznacznie ustalić pochodzenia architekta. Jedni, wskazu-
jąc na sięgające 2 połowy XVI w. związki Glaubiczów z Wilnem, opowiadają się za jego
miejscowymi rodzinnymi korzeniami, inni przypuszczają natomiast, że przybył nad Wilię
z krajów niemieckich, zapewne ze Śląska. Najwcześniejsze wzmianki o Glaubitzu zostały
odnalezione w archiwum cechu murarzy w Gdańsku, gdzie w 1732 r., jako wędrujący
czeladnik zgłosił się do mistrza Gottffieda Forstera. Wyruszył w dalszą podróż w roku
1733 łub 1734h W świetle dokumentów jego pobyt w Wilnie datuje się przynajmniej od
' MAB-RS, f. 25 - ADR 251: Z/n/rgigy^gr ń? JD7A/, ss. 103.
Mbid., k. llv.
' Janusz PAŁUB1CKI, „Informacja o pobycie Jana Krzysztofa Glaubitza w Gdańsku", R/7Jgą/? TYArorn SzA/łi, 42,
1980, nr l,s. 76.