DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Recenzje
DOI Artikel:Sieradzka, Anna: [Rezension von: Kinga Szczepkowska-Naliwajek, Dzieje badań nad dawnym rzemiosłem artystycznym w Polsce 1800-1939]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0153
148
ANNA SIERADZKA
ANNA SIERADZKA
Kinga Szczepkowska-Naliwajek, Dzię/'<? ńa&ui Tiud
JawTiyw wPoAce 7 <500-793$,
Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2005
pracowania Kingi Szczepkowskiej-Naliwa-
ł łjek nie sposób oceniać bez kontekstu Jej
wcześniejszej pubtikacjiP/P/iogr^/iaAAto-
rb' /^ze/7?/'o.s7 r/rA.s'(yć'z/7pć/? w PoAce w
r/n/owiecza 7 w epoce nowożytne/ <r/o po/o wy AZA
wiełn, wydanej również przez Wydawnictwo Uni-
wersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w 2003 r.
We wstępie został tam skrótowo przedstawiony za-
rys problematyki badań nad historią rzemiosł arty-
stycznych w Polsce, choć zgodnie z wytyczonym
cełem Autorka skupiła się na skrupulatnym i obszer-
nym zestawieniu około czterech tysięcy not biblio-
graficznych publikacji dotyczących dawnego
rzemiosła. Żmudne kwerendy, pozwalające dotrzeć
do prac mniej znanych czy też zapomnianych bada-
czy, propagatorów i popularyzatorów rzemiosła arty-
stycznego, dały Kindze Szczepkowskiej-Naliwajek
solidną podstawę do syntetyczno-analitycznego uję-
cia tej problematyki w recenzowanej książce.
W rozdziale pierwszym Autorka zajmuje się ter-
minologią i klasyfikacją rzemiosła artystycznego,
przytaczając różnorodne, zmieniające się w zależno-
ści od czasu i opcji badawczych, definicje tej dziedzi-
ny twórczości. Za najbardziej trafną, uwzględniającą
wszystkie aspekty zagadnienia, uznała wypowiedź
Jerzego Warchałowskiego z wydanej w 1906 r. bro-
szury O /Wuzćww Przewpy/oiAąw w TOzAoiWe'. Znany
propagator i animator działań na rzecz odrodzenia
i „unarodowienia" polskiego rzemiosła wyodrębnił
w nim dwie grupy o niekiedy płynnych, przenikają-
cych się granicach: wyrobów artystycznych i tech-
nicznych. Pierwsze cechowała indywidualność,
czyniąc z nich jednostkowe, unikatowe obiekty, umie-
jętnie łączące funkcję z aspektami dekoracyjnymi,
wyrażające osobowe i narodowe odrębności danej
epoki; grupa druga odznaczała się przede wszystkim
walorami użytkowymi i właściwą produkcji masowej
unifikacją. Odpowiadając twierdząco na pytanie, czy
zabytki dawnego rzemiosła artystycznego są dziełami
sztuki. Autorka przytacza liczne wypowiedzi polskich
i obcych badaczy na temat hierarchii sztuk, sięga też
do konkretnych przykładów, prezentując m. in. jako
dzieło „wielkiej" sztuki słynną solniczkę Benvenuta
Celliniego (ss. 20, 21).
Książka Kingi Szczepkowskiej-Naliwajek przed-
stawia badania nad dawnym rzemiosłem artystycz-
nym w Polsce w układzie chronołogicznym, poczy-
nając od pierwszych wzmianek na temat różnych
dzieł w literaturze staropolskiej, choć oczywiście po-
czet właściwych badaczy otwiera „ojciec" polskiej
historii sztuki, Stanisław Kostka Potocki, a kończą
autorzy publikacji z łat trzydziestych XX w. Autor-
ka nie trzyma się jednak ściśle chronologiczno-geo-
graficznych ram prezentacji, wplatając między nie
wyodrębnione tematycznie działy, np. dotyczące ba-
dań nad sztuką sakralną w końcu XIX i na początku
XX w. ( ss. 119-125). Nie rozbija to wcale potoczy-
stego toku wywodu - wręcz przeciwnie, pozwala le-
piej skupić się na wyodrębnionym temacie. Również
penetracja szerokiego spektrum zjawisk, obejmują-
cych nie tylko sylwetki naukowców-badaczy dawne-
go rzemiosła i ich publikacje, ale także poczynania
amatorów, miłośników, kolekcjonerów, animatorów
życia artystycznego (jak chociażby wspomniany Je-
rzy Warchałowski), organizatorów wystaw, działaczy
organizacji naukowych i społecznych, przyniosła do-
bry efekt merytoryczny oraz barwny obraz ludzi i ich
działań. Kinga Szczepkowska-Naliwajek kilkakrotnie
bowiem podkreśla w swej książce specyficzny dla
ziem polskich historyczno-społeczny kontekst zainte-
resowania rzemiosłem artystycznym: wynikającą
t Jerzy WARCHAŁOWSKI, OTfMzcM/7? w
W/Y/łowie, Kraków 1906, ss. 9, 10.
ANNA SIERADZKA
ANNA SIERADZKA
Kinga Szczepkowska-Naliwajek, Dzię/'<? ńa&ui Tiud
JawTiyw wPoAce 7 <500-793$,
Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2005
pracowania Kingi Szczepkowskiej-Naliwa-
ł łjek nie sposób oceniać bez kontekstu Jej
wcześniejszej pubtikacjiP/P/iogr^/iaAAto-
rb' /^ze/7?/'o.s7 r/rA.s'(yć'z/7pć/? w PoAce w
r/n/owiecza 7 w epoce nowożytne/ <r/o po/o wy AZA
wiełn, wydanej również przez Wydawnictwo Uni-
wersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w 2003 r.
We wstępie został tam skrótowo przedstawiony za-
rys problematyki badań nad historią rzemiosł arty-
stycznych w Polsce, choć zgodnie z wytyczonym
cełem Autorka skupiła się na skrupulatnym i obszer-
nym zestawieniu około czterech tysięcy not biblio-
graficznych publikacji dotyczących dawnego
rzemiosła. Żmudne kwerendy, pozwalające dotrzeć
do prac mniej znanych czy też zapomnianych bada-
czy, propagatorów i popularyzatorów rzemiosła arty-
stycznego, dały Kindze Szczepkowskiej-Naliwajek
solidną podstawę do syntetyczno-analitycznego uję-
cia tej problematyki w recenzowanej książce.
W rozdziale pierwszym Autorka zajmuje się ter-
minologią i klasyfikacją rzemiosła artystycznego,
przytaczając różnorodne, zmieniające się w zależno-
ści od czasu i opcji badawczych, definicje tej dziedzi-
ny twórczości. Za najbardziej trafną, uwzględniającą
wszystkie aspekty zagadnienia, uznała wypowiedź
Jerzego Warchałowskiego z wydanej w 1906 r. bro-
szury O /Wuzćww Przewpy/oiAąw w TOzAoiWe'. Znany
propagator i animator działań na rzecz odrodzenia
i „unarodowienia" polskiego rzemiosła wyodrębnił
w nim dwie grupy o niekiedy płynnych, przenikają-
cych się granicach: wyrobów artystycznych i tech-
nicznych. Pierwsze cechowała indywidualność,
czyniąc z nich jednostkowe, unikatowe obiekty, umie-
jętnie łączące funkcję z aspektami dekoracyjnymi,
wyrażające osobowe i narodowe odrębności danej
epoki; grupa druga odznaczała się przede wszystkim
walorami użytkowymi i właściwą produkcji masowej
unifikacją. Odpowiadając twierdząco na pytanie, czy
zabytki dawnego rzemiosła artystycznego są dziełami
sztuki. Autorka przytacza liczne wypowiedzi polskich
i obcych badaczy na temat hierarchii sztuk, sięga też
do konkretnych przykładów, prezentując m. in. jako
dzieło „wielkiej" sztuki słynną solniczkę Benvenuta
Celliniego (ss. 20, 21).
Książka Kingi Szczepkowskiej-Naliwajek przed-
stawia badania nad dawnym rzemiosłem artystycz-
nym w Polsce w układzie chronołogicznym, poczy-
nając od pierwszych wzmianek na temat różnych
dzieł w literaturze staropolskiej, choć oczywiście po-
czet właściwych badaczy otwiera „ojciec" polskiej
historii sztuki, Stanisław Kostka Potocki, a kończą
autorzy publikacji z łat trzydziestych XX w. Autor-
ka nie trzyma się jednak ściśle chronologiczno-geo-
graficznych ram prezentacji, wplatając między nie
wyodrębnione tematycznie działy, np. dotyczące ba-
dań nad sztuką sakralną w końcu XIX i na początku
XX w. ( ss. 119-125). Nie rozbija to wcale potoczy-
stego toku wywodu - wręcz przeciwnie, pozwala le-
piej skupić się na wyodrębnionym temacie. Również
penetracja szerokiego spektrum zjawisk, obejmują-
cych nie tylko sylwetki naukowców-badaczy dawne-
go rzemiosła i ich publikacje, ale także poczynania
amatorów, miłośników, kolekcjonerów, animatorów
życia artystycznego (jak chociażby wspomniany Je-
rzy Warchałowski), organizatorów wystaw, działaczy
organizacji naukowych i społecznych, przyniosła do-
bry efekt merytoryczny oraz barwny obraz ludzi i ich
działań. Kinga Szczepkowska-Naliwajek kilkakrotnie
bowiem podkreśla w swej książce specyficzny dla
ziem polskich historyczno-społeczny kontekst zainte-
resowania rzemiosłem artystycznym: wynikającą
t Jerzy WARCHAŁOWSKI, OTfMzcM/7? w
W/Y/łowie, Kraków 1906, ss. 9, 10.