DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Konstantynów, Dariusz: Dekoracje Dworca Głównego w Warszawie: o sztuce monumentalnej końca lat trzydziestych XX wieku =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0079
74
DARIUSZ KONSTANTYNÓW
7. Czekam T^zyńyTyAJ. P/TJ/ćW/ Dworca Głównego, 7929-7937.
IP7ć7oC z gó/y. Pep/i wg/ G. Joaka/G^^ńańa, Czesław Przybylski, IE///szawa 799d
stan robót oraz plany wykończenia dworca. Wrażenie było tak wielkie, że sprawozdawcy
pisali o „cudzie architektury polskiej" i najbardziej nowoczesnym dworcu kolejowym
w Europie. Jeden z dziennikarzy nazwał go nawet „pałacem nieznanego pasażera"^. Było
to określenie tyleż ironiczne, co trafne, albowiem nowy Dworzec Główny miał służyć
obsłudze ruchu pasażerskiego i zarazem pełnić funkcję gmachu reprezentacyjnego, który
„uderzałby przyjeżdżających, swoich i obcych, wyglądem swym, ogromem, dając na wstę-
pie wrażenie wielkiej metropolii Europy, stolicy trzydziestomilionowego państwa o kul-
turze Zachodu"^.
Z tego względu 10% kosztów ogólnych budowy Dworca Głównego (w 1934 r. szacowa-
nych na 18 milionów złotych) przeznaczono na jego wykończenie. Postanowiono, że uży-
te zostaną wyłącznie materiały krajowe (granit, dolomit, bazalt wołyński, marmur
„Morawica", alabaster z Żurawna), dzięki czemu gmach zyska „polski charakter"^. Jesie-
nią 1938 r. minister komunikacji Juliusz Ulrych zaproponował, by Dworzec Główny
otrzymał także specjalnie dla niego zaprojektowaną dekorację malarską i rzeźbiarską^.
^ H. Rys., „Centralny dworzec w Warszawie cudem architektury polskiej. Otwarcie dworca nastąpi w 1939 roku",
DzmmnARyJgo.si;' 1938, nr 176 (4 VIII), s. 3; (W. W.), „W stolicy powstaje dworzec centralny", Gazeta PoMn 1938,
nr 200 (23 VII), s. 8.; (kaw.), „Najbardziej nowoczesny w Europie dworzec kolejowy będzie miała od przyszłego roku
Warszawa", 7/zMtrowaay Karier Cc<3z;'enąy 1938, nr 205 (27 VII), s. 5; „Będziemy mogli być dumni. Najnowocześniej-
szy dworzec w Europie", Karier Po/m/my 1938, nr 202 (24 VII), s. 9; „Nad kipiącymi gwarem peronami, nad torami
i pociągami rośnie »PaIac nieznanego pasażera«. Jak wygląda i jak będzie wyglądał Dworzec Centralny", RoóoPaTr
1938, nr 203 (24 VII), s. 7.
' Jan KUBALSKI, „Przyszły dworzec główny", Karier IKmyzmwC:' 1932, nr 77 [wyd. wiecz.] (17 III), s. 6.
^ Biestan [Stanisław BIERNACKI], „Przyszły dworzec główny", Karier Ukr^zaw^łz' 1937, nr 320 (21 XI), s. 18; „Ro-
boty na dworcu Głównym w Warszawie", ibid. 1939, nr 67 [wyd. wiecz.] (8 111), s. 2.
^ „W 1940 roku otwarcie Dworca Centralnego", Kaz7e/-Porazz/zy 1938, nr 316 (16 XI), s. 9; „Hale Dworca Głównego
w Warszawie przeglądem sztuki współczesnej", PoMa Zóro/An 1938, nr 317 (16 XI), s. 6. Dekoracja rzeźbiarska
częściowo była przewidziana już przez Przybylskiego.
DARIUSZ KONSTANTYNÓW
7. Czekam T^zyńyTyAJ. P/TJ/ćW/ Dworca Głównego, 7929-7937.
IP7ć7oC z gó/y. Pep/i wg/ G. Joaka/G^^ńańa, Czesław Przybylski, IE///szawa 799d
stan robót oraz plany wykończenia dworca. Wrażenie było tak wielkie, że sprawozdawcy
pisali o „cudzie architektury polskiej" i najbardziej nowoczesnym dworcu kolejowym
w Europie. Jeden z dziennikarzy nazwał go nawet „pałacem nieznanego pasażera"^. Było
to określenie tyleż ironiczne, co trafne, albowiem nowy Dworzec Główny miał służyć
obsłudze ruchu pasażerskiego i zarazem pełnić funkcję gmachu reprezentacyjnego, który
„uderzałby przyjeżdżających, swoich i obcych, wyglądem swym, ogromem, dając na wstę-
pie wrażenie wielkiej metropolii Europy, stolicy trzydziestomilionowego państwa o kul-
turze Zachodu"^.
Z tego względu 10% kosztów ogólnych budowy Dworca Głównego (w 1934 r. szacowa-
nych na 18 milionów złotych) przeznaczono na jego wykończenie. Postanowiono, że uży-
te zostaną wyłącznie materiały krajowe (granit, dolomit, bazalt wołyński, marmur
„Morawica", alabaster z Żurawna), dzięki czemu gmach zyska „polski charakter"^. Jesie-
nią 1938 r. minister komunikacji Juliusz Ulrych zaproponował, by Dworzec Główny
otrzymał także specjalnie dla niego zaprojektowaną dekorację malarską i rzeźbiarską^.
^ H. Rys., „Centralny dworzec w Warszawie cudem architektury polskiej. Otwarcie dworca nastąpi w 1939 roku",
DzmmnARyJgo.si;' 1938, nr 176 (4 VIII), s. 3; (W. W.), „W stolicy powstaje dworzec centralny", Gazeta PoMn 1938,
nr 200 (23 VII), s. 8.; (kaw.), „Najbardziej nowoczesny w Europie dworzec kolejowy będzie miała od przyszłego roku
Warszawa", 7/zMtrowaay Karier Cc<3z;'enąy 1938, nr 205 (27 VII), s. 5; „Będziemy mogli być dumni. Najnowocześniej-
szy dworzec w Europie", Karier Po/m/my 1938, nr 202 (24 VII), s. 9; „Nad kipiącymi gwarem peronami, nad torami
i pociągami rośnie »PaIac nieznanego pasażera«. Jak wygląda i jak będzie wyglądał Dworzec Centralny", RoóoPaTr
1938, nr 203 (24 VII), s. 7.
' Jan KUBALSKI, „Przyszły dworzec główny", Karier IKmyzmwC:' 1932, nr 77 [wyd. wiecz.] (17 III), s. 6.
^ Biestan [Stanisław BIERNACKI], „Przyszły dworzec główny", Karier Ukr^zaw^łz' 1937, nr 320 (21 XI), s. 18; „Ro-
boty na dworcu Głównym w Warszawie", ibid. 1939, nr 67 [wyd. wiecz.] (8 111), s. 2.
^ „W 1940 roku otwarcie Dworca Centralnego", Kaz7e/-Porazz/zy 1938, nr 316 (16 XI), s. 9; „Hale Dworca Głównego
w Warszawie przeglądem sztuki współczesnej", PoMa Zóro/An 1938, nr 317 (16 XI), s. 6. Dekoracja rzeźbiarska
częściowo była przewidziana już przez Przybylskiego.