DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Konstantynów, Dariusz: Dekoracje Dworca Głównego w Warszawie: o sztuce monumentalnej końca lat trzydziestych XX wieku =
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0100
DEKORACJE DWORCA GŁÓWNEGO W WARSZAWIE
95
27. Mt/tor mcjŁS'/r//o/jy. Merkury - pm/PAt
rzeźby c/gwac/ę w.s'cAo(//?i'q, 7P2P.
Wo/..A FćscAcji
Gre/nwuw Fotogra/icztre AS AM#
ziemski na dwie względnie równe połowy. Maski twarzy bohaterowie ci i ich pomocnicy
układają w wyraz nieubłaganej mściwości i absołutnego nieprzejednania"^'. Werdykt sądu
konkursowego pozwala domyślać się, że jego członkowie podobnie oceniali nadesłane
prace i dlatego wybrali projekt, który nie tylko o wiele lepiej odpowiadał strukturze architek-
tonicznej hali odjazdów, lecz także nie był obciążony propagandową retoryką i patosem.
W wersji przeznaczonej do realizacji dzieło Kowarskiego, Sokołowskiego i Kdukow-
skiego prezentowało się następująco: na osi ściany zachodniej stała figura Polonii, po
bokach towarzyszyły jej personifikacje polskich bogactw, wykonane z modelowanych pły-
tek ceramicznych, zaś tło wypełniała mozaika z personifikacjami pięciu kontynentów oraz
motywami astronomicznymi (il. 13). Wyloty szybów wind przy ścianie zachodniej miały
być zwieńczone wysokimi na 4,5 m rzeźbami koni spiętych do skoku
Spośród zmian, jakie zostały wprowadzone do projektu, najważniejszą było ponowne
opracowanie postaci Polonii. Przede wszystkim zmieniono trzymane przez nią godło, któ-
rego mocno stylizowany kształt wzbudził kontrowersje. „Czy to może ma być styl nowy -
styl wielkiej epoki narodu, styl zdobywców i budowniczych niepodległości?!" - pytał
wzburzony autor listu do redakcji „Polski Zbrojnej Metamorfozę przeszła też sama
postać Polonii. W nowym ujęciu, przygotowanym przez Elwirę i Jerzego Mazurczyków^,
nie przypominała już ona prasłowiańskiej bogini. Ustawiona na postumencie w kształcie
dziobu statku z dwiema syrenami przy burtach, stała się alegorią państwa-okrętu (il. 14).
Tadeusz PRUSZKOWSKI, „Rozważania plastyczne. Wystawa konkursowych projektów rzeźby dworca kolejowego
w Warszawie", Gazeto PoMa 1939, nr 43 (12 II), s. 5.
WOŹNICKI, „Dekoracje monumentalne...", s. 169. Realizację rzeźb powierzono Zygmuntowi Jabłońskiemu.
^ „Czy wolno »stylizować« godło państwowe", PoMa Zń/y/Aa 1939, nr 42 (11 II), s. 6.
^ GRYGIEL, op. cit. Mazurczykowie zajęli się także wykonaniem rzeźby.
95
27. Mt/tor mcjŁS'/r//o/jy. Merkury - pm/PAt
rzeźby c/gwac/ę w.s'cAo(//?i'q, 7P2P.
Wo/..A FćscAcji
Gre/nwuw Fotogra/icztre AS AM#
ziemski na dwie względnie równe połowy. Maski twarzy bohaterowie ci i ich pomocnicy
układają w wyraz nieubłaganej mściwości i absołutnego nieprzejednania"^'. Werdykt sądu
konkursowego pozwala domyślać się, że jego członkowie podobnie oceniali nadesłane
prace i dlatego wybrali projekt, który nie tylko o wiele lepiej odpowiadał strukturze architek-
tonicznej hali odjazdów, lecz także nie był obciążony propagandową retoryką i patosem.
W wersji przeznaczonej do realizacji dzieło Kowarskiego, Sokołowskiego i Kdukow-
skiego prezentowało się następująco: na osi ściany zachodniej stała figura Polonii, po
bokach towarzyszyły jej personifikacje polskich bogactw, wykonane z modelowanych pły-
tek ceramicznych, zaś tło wypełniała mozaika z personifikacjami pięciu kontynentów oraz
motywami astronomicznymi (il. 13). Wyloty szybów wind przy ścianie zachodniej miały
być zwieńczone wysokimi na 4,5 m rzeźbami koni spiętych do skoku
Spośród zmian, jakie zostały wprowadzone do projektu, najważniejszą było ponowne
opracowanie postaci Polonii. Przede wszystkim zmieniono trzymane przez nią godło, któ-
rego mocno stylizowany kształt wzbudził kontrowersje. „Czy to może ma być styl nowy -
styl wielkiej epoki narodu, styl zdobywców i budowniczych niepodległości?!" - pytał
wzburzony autor listu do redakcji „Polski Zbrojnej Metamorfozę przeszła też sama
postać Polonii. W nowym ujęciu, przygotowanym przez Elwirę i Jerzego Mazurczyków^,
nie przypominała już ona prasłowiańskiej bogini. Ustawiona na postumencie w kształcie
dziobu statku z dwiema syrenami przy burtach, stała się alegorią państwa-okrętu (il. 14).
Tadeusz PRUSZKOWSKI, „Rozważania plastyczne. Wystawa konkursowych projektów rzeźby dworca kolejowego
w Warszawie", Gazeto PoMa 1939, nr 43 (12 II), s. 5.
WOŹNICKI, „Dekoracje monumentalne...", s. 169. Realizację rzeźb powierzono Zygmuntowi Jabłońskiemu.
^ „Czy wolno »stylizować« godło państwowe", PoMa Zń/y/Aa 1939, nr 42 (11 II), s. 6.
^ GRYGIEL, op. cit. Mazurczykowie zajęli się także wykonaniem rzeźby.