DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Konstantynów, Dariusz: Dekoracje Dworca Głównego w Warszawie: o sztuce monumentalnej końca lat trzydziestych XX wieku =
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0106
DEKORACJE DWORCA GŁÓWNEGO W WARSZAWIE
101
22. ./Azę/ 7ć/z/Aow.sA/ /77*z}' /crAzc/ z /z/a.sAorzcżA Ao Aa/; /zrzy/azAAw (po /owo/'/ Mo/z/'aż
/z/a.sAorzcżA w Aa A /zrzy/azAAw. Ac/z/: wg.* "/A/Grac/a ó'wz'ąZccz/za " 7929, ar z 29 A;
"GrcAz7oAra/'a /' Az/Aow/z/ctwo " 7929, /zr 2
Szukalski, twierdząc, że praca Krukowskiego jest „ordynarnym naśladownictwem" jego
dzieła PoA/waras* z 1927 r. Decyzję sądu konkursowego, na którego czele stał skonflikto-
wany z artystą Wojciech Jastrzębowski, uznał za kołejny przejaw wrogości wobec jego
sztuki. „Oburza mnie - pisał Szukalski - tupet rzeźbiarzy dyletantów, którzy podejmują
twórczą i głęboką koncepcję oficjalnie niszczonego człowieka, by jązbanalizować, wty-
kając Centaurowi uskrzydlonemu koło rowerowe pod brzuch, jak oburza mię złośliwość
tych, co nagradzali tę rzeźbę, by tym sposobem zbanalizować mą koncepcję i dać pierw-
szeństwo naśladowcy Poobcinane pióra-bagnety PoATwa/ioya i umieszczenie gęsich
skrzydeł na plecach nagrodzonego 'Welocypedesa' - nie zmyli drogi. Nawet wyjęty pio-
run-błyskawica spod uskrzydlonego Centaura i przylepienie go do bułaczanych rąk uro-
werzonego rumaka-karuzeli nie doda twórczości naśladowcy"^.
Laureaci trzeciej nagrody - Felicjan Szczęsny Kowarski i Józef Proszowski -zignoro-
wali zalecenia regulaminu i zamiast rzeźb o dynamicznej kompozycji zaproponowali „ol-
brzymie, wysmukłe słupy dekoracyjne ze złoconego metalu", których efekt dekoracyjny
opierał się na kontrastującym z bryłą budynku działaniu „koloru i świetlistości"*^.
* * *
Realizacja dworcowych dekoracji postępowała wyjątkowo szybko. Już maju 1939 r.
montowano płaskorzeźby Klukowskiego w hali przyjazdów (il. 33), zaczęto także ukła-
dać mozaikę Kowarskiego w hali odjazdów'*". Wszystko miało być gotowe w grudniu
1939 lub na początku 1940 r."'- Prognozy te zniweczył pożar, który wybuchł na budowie
rankiem 6 czerwca 1939 r. Ogień zniszczył doszczętnie halę odjazdów, z której pozostał
^ Stanisław SZUKALSKI, „Popieranie pasożydyzmu", Pro^Zo z A/o^Zzz 1939, nr 34, s. 5.
'oo HULEWICZ, op. cit.
'o* as., „Ozdoba Dworca Głównego. Olbrzymia mozaika", DoA/y łHAczór-Wz/ner Czg/nw/zy 1939, nr 143 (25 V), s. 8.
"" „Budowa dworca Głównego", Kz/r/gr IKz/^zzzwW 1939, nr 138 [wyd. wiecz.] (20 V), s. 3.
101
22. ./Azę/ 7ć/z/Aow.sA/ /77*z}' /crAzc/ z /z/a.sAorzcżA Ao Aa/; /zrzy/azAAw (po /owo/'/ Mo/z/'aż
/z/a.sAorzcżA w Aa A /zrzy/azAAw. Ac/z/: wg.* "/A/Grac/a ó'wz'ąZccz/za " 7929, ar z 29 A;
"GrcAz7oAra/'a /' Az/Aow/z/ctwo " 7929, /zr 2
Szukalski, twierdząc, że praca Krukowskiego jest „ordynarnym naśladownictwem" jego
dzieła PoA/waras* z 1927 r. Decyzję sądu konkursowego, na którego czele stał skonflikto-
wany z artystą Wojciech Jastrzębowski, uznał za kołejny przejaw wrogości wobec jego
sztuki. „Oburza mnie - pisał Szukalski - tupet rzeźbiarzy dyletantów, którzy podejmują
twórczą i głęboką koncepcję oficjalnie niszczonego człowieka, by jązbanalizować, wty-
kając Centaurowi uskrzydlonemu koło rowerowe pod brzuch, jak oburza mię złośliwość
tych, co nagradzali tę rzeźbę, by tym sposobem zbanalizować mą koncepcję i dać pierw-
szeństwo naśladowcy Poobcinane pióra-bagnety PoATwa/ioya i umieszczenie gęsich
skrzydeł na plecach nagrodzonego 'Welocypedesa' - nie zmyli drogi. Nawet wyjęty pio-
run-błyskawica spod uskrzydlonego Centaura i przylepienie go do bułaczanych rąk uro-
werzonego rumaka-karuzeli nie doda twórczości naśladowcy"^.
Laureaci trzeciej nagrody - Felicjan Szczęsny Kowarski i Józef Proszowski -zignoro-
wali zalecenia regulaminu i zamiast rzeźb o dynamicznej kompozycji zaproponowali „ol-
brzymie, wysmukłe słupy dekoracyjne ze złoconego metalu", których efekt dekoracyjny
opierał się na kontrastującym z bryłą budynku działaniu „koloru i świetlistości"*^.
* * *
Realizacja dworcowych dekoracji postępowała wyjątkowo szybko. Już maju 1939 r.
montowano płaskorzeźby Klukowskiego w hali przyjazdów (il. 33), zaczęto także ukła-
dać mozaikę Kowarskiego w hali odjazdów'*". Wszystko miało być gotowe w grudniu
1939 lub na początku 1940 r."'- Prognozy te zniweczył pożar, który wybuchł na budowie
rankiem 6 czerwca 1939 r. Ogień zniszczył doszczętnie halę odjazdów, z której pozostał
^ Stanisław SZUKALSKI, „Popieranie pasożydyzmu", Pro^Zo z A/o^Zzz 1939, nr 34, s. 5.
'oo HULEWICZ, op. cit.
'o* as., „Ozdoba Dworca Głównego. Olbrzymia mozaika", DoA/y łHAczór-Wz/ner Czg/nw/zy 1939, nr 143 (25 V), s. 8.
"" „Budowa dworca Głównego", Kz/r/gr IKz/^zzzwW 1939, nr 138 [wyd. wiecz.] (20 V), s. 3.