DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Komunikaty
DOI Artikel:Kaladžinskaitė, Auksė: Projekt Johanna Christopha Glaubitza na skrzynię cechu konwisarzy
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0132
PROJEKT JOHANNA CHRISTOPHA GLAUBJTZA
127
7. TAryF/z .sA/mnu' cec/?M /rojrw/.sTZfzy w H77/Z/F, po 7 742, ,syg/?..7 CAzrzó/Zz.
T7o/7o w ,, 7Vwe/T.s'-7NcA Yerer X/7r/?gV.s'.ser ńr 7177&/", A7AA-/ĆS'
św. Józefa i Nikodema. Członkowie cechu mieli ponadto utrzymywać kapłana i zaopatry-
wać go w niezbędny sprzęty liturgiczne. Fundusze na te cele gromadzono z corocznych
składek (po 5 zł) wpłacanych przez każdego członka korporacji w dniu świętych Józefa
i Nikodema, a także z 1/4 części sum skonfiskowanym partaczom - pozacechowym kon-
kurentom (pozostałe 3/4 owego dochodu szło na utrzymanie szpitala św. Łazarza przy
kościełe)F Drewniana świątynia powstała około 1625 r. z fundacji biskupa Eustachego
Wołłowicza na południowym przedmieściu Wilna, nieopodal Ostrej Bramy (późniejszy
Zaułek św. Nikodema). Kiedy w 1749 r. spłonęła w pożarze miasta, dzięki staraniom bi-
skupa Michała Jana Zienkowicza na jej miejscu w 1758 r. wzniesiono kościół murowany.
Niewątpliwie konwisarze zrzucili się na nową nastawę. Już u schyłku XVIII w. budowla
popadła w ruinę, nie ominęły jej rosyjskie bombardowania miasta w 1794 r. W 1804 r.
została ostatecznie zamknięta, a część jej murów włączono do wznoszonych w sąsiedz-
twie nowych domówk Nie zachowały się żadne przekazy ikonograficzne dające wyobra-
żenie o wyglądzie kościoła, a tym bardziej ojej głównym „konwisarskim" ołtarzu. Skąpe
informacje na temat wystroju zawierają inwentarze spisane pod koniec XVIII w. Wynika
z nich, iż w niewielkim wnętrzu stały cztery retabuia, piąte zaś zdobiło kaplicę św. Kdary.
^ Przywilej na ołtarz cechowy był potwierdzany przez biskupów wileńskich Jerzego Tyszkiewicza (12.05.1655) i Jerze-
go Bialozora (18.03.1664). Zob. MAB-RS, f. 25- ADR 251, k. 79-79v; Henryk ŁOWMIAŃSR1, cgcńów w;7eń-
Wc/z, Wilno 1939, cz. 1, s. 242-243. O działalności wileńskiego cechu konwisarzy zob. Ruta 1NDR1ULA1TYTE,
„Vilniaus alavo liejiku cechas XV1-X1X a. Istorija ir veikla", Mgnołym, 27, 1996, nr 2, s. 14-25.
' Yladas DREMA, Dńzg-ęy DY/uns', Yilnius 1991, s. 367.
127
7. TAryF/z .sA/mnu' cec/?M /rojrw/.sTZfzy w H77/Z/F, po 7 742, ,syg/?..7 CAzrzó/Zz.
T7o/7o w ,, 7Vwe/T.s'-7NcA Yerer X/7r/?gV.s'.ser ńr 7177&/", A7AA-/ĆS'
św. Józefa i Nikodema. Członkowie cechu mieli ponadto utrzymywać kapłana i zaopatry-
wać go w niezbędny sprzęty liturgiczne. Fundusze na te cele gromadzono z corocznych
składek (po 5 zł) wpłacanych przez każdego członka korporacji w dniu świętych Józefa
i Nikodema, a także z 1/4 części sum skonfiskowanym partaczom - pozacechowym kon-
kurentom (pozostałe 3/4 owego dochodu szło na utrzymanie szpitala św. Łazarza przy
kościełe)F Drewniana świątynia powstała około 1625 r. z fundacji biskupa Eustachego
Wołłowicza na południowym przedmieściu Wilna, nieopodal Ostrej Bramy (późniejszy
Zaułek św. Nikodema). Kiedy w 1749 r. spłonęła w pożarze miasta, dzięki staraniom bi-
skupa Michała Jana Zienkowicza na jej miejscu w 1758 r. wzniesiono kościół murowany.
Niewątpliwie konwisarze zrzucili się na nową nastawę. Już u schyłku XVIII w. budowla
popadła w ruinę, nie ominęły jej rosyjskie bombardowania miasta w 1794 r. W 1804 r.
została ostatecznie zamknięta, a część jej murów włączono do wznoszonych w sąsiedz-
twie nowych domówk Nie zachowały się żadne przekazy ikonograficzne dające wyobra-
żenie o wyglądzie kościoła, a tym bardziej ojej głównym „konwisarskim" ołtarzu. Skąpe
informacje na temat wystroju zawierają inwentarze spisane pod koniec XVIII w. Wynika
z nich, iż w niewielkim wnętrzu stały cztery retabuia, piąte zaś zdobiło kaplicę św. Kdary.
^ Przywilej na ołtarz cechowy był potwierdzany przez biskupów wileńskich Jerzego Tyszkiewicza (12.05.1655) i Jerze-
go Bialozora (18.03.1664). Zob. MAB-RS, f. 25- ADR 251, k. 79-79v; Henryk ŁOWMIAŃSR1, cgcńów w;7eń-
Wc/z, Wilno 1939, cz. 1, s. 242-243. O działalności wileńskiego cechu konwisarzy zob. Ruta 1NDR1ULA1TYTE,
„Vilniaus alavo liejiku cechas XV1-X1X a. Istorija ir veikla", Mgnołym, 27, 1996, nr 2, s. 14-25.
' Yladas DREMA, Dńzg-ęy DY/uns', Yilnius 1991, s. 367.