Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]
Biuletyn Historii Sztuki — 69.2007

DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:
Recenzje
DOI article:
Gryglewski, Piotr: [Rezension von: Meinrad von Engelberg, Renovatio Ecclesiae]
DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0149

DWork-Logo
Overview
Facsimile
0.5
1 cm
facsimile
Scroll
OCR fulltext
i 44

PlOTR GR.YGLEWSK1

4. IT?<?ć7g/ź. Xo.śc/4/ F/'^/rc7szAr//?4w
("7404-7477/ T^of 7^ G/;vg7cw.sł/


i ołtarza. W związku z tym starano się je zhierarchi-
zować i uporządkować, na przykład poprzez ograni-
czenie „niescentralizowanych", prywatnych
fundacji (np. probłem prywatnych kapłic).
Trzeci rozdział rozprawy jest miejscem gdzie
znałazła się analiza południowoniemieckich, zabyt-
kowych katedr. Omówienie poszczególnych realiza-
cji staje się dta autora pretekstem do przybliżenia
indywidualnych problemów i rozwiązań podejmo-
wanych w trakcie przebudów tych wiekowych świą-
tyń. Szczegółowe ich badanie pozwoliło na ukazanie
konkretnych przykładów wykorzystania omówio-
nych wcześniej sposobów renowacji.
W następnej części książki Engelberg ponownie
stawia fundamentalne pytania o zakres i sposób ów-
czesnych renowacji, czemu poświęca kolejne pod-
rozdziały. Pierwszy spośród nich pod znamiennym
tytułem: łfbrr/w?, omawia podstawowe
pytanie o przyczyny, dla których właściciele decy-
dowali się na tytułowe inwestycje. Niestety już
wprowadzenie do tej części pracy, poświęcone prze-
kazom pisanym, każe autorowi ponownie przypo-
mnieć o braku możliwości udzieleniajednoznacznej
odpowiedzi na to podstawowe pytanie. Jednak ba-
dacz próbuje rozwiązać ten problem. Podpowiedzi
poszukuje w sposobach przeprowadzenia renowacji,
koncentrując się na modusach „włoskim" i „francu-
skim". Ten pierwszy jest tu traktowany niejako me-
toda przezwyciężania średniowiecznej stylistyki, ale
jako przykład dostosowania się do zastanej substan-
cji architektonicznej i unowocześnienia jej. Wśród
przyczyn, które mogły decydować o wyborach
owych metod były kwestie prestiżowe związane
z rangą i tradycjami przebudowywanych obiektów.
Sporo miejsca Engelberg poświęca też potrydenc-
kim przesłankom teologicznym. Analiza tekstów źró-
dłowych skłania go do podkreślenia wymiaru
religijnego owych dzieł. Nakierowanie tych inwestycji

na chwałę Boga, podnoszone w ówczesnych pi-
smach jako najważniejszy cel renowacji, wydaje się
naturalne w odniesieniu do świątyń. Trudno także
oczekiwać od samych fundatorów, najczęściej du-
chownych, że będą w swych wypowiedziach ekspo-
nowali inne niż religijne czynniki, wpływające na
ich decyzje i wybory. Przytoczonym przez Engel-
berga przykładem ścisłego związku fundacji archi-
tektonicznych i potrydenckiej reformy Kościoła na
przełomie XVI i XVII w., jest działalność fundacyj-
na arcybiskupa Wurzburga Juliusa Echtera
(zm. 1617). Prowadzone pod jego patronatem reali-
zacje charakteryzowały się zainteresowaniem go-
tyckimi formami stylistycznymi, co dotyczyło
nowych i przebudowywanych obiektów. W działa-
niach tego dostojnika można zauważyć szacunek dla
form gotyckich, traktowanych jako świadectwo tra-
dycji i historii religii. Takie pielęgnowanie i odwo-
ływanie się do przeszłości można dostrzec w wielu
potrydenckich przedsięwzięciach, w których długa
historia instytucji mogła być eksponowana jako cen-
ny, w toku religijnych sporów, czynnik legitymizują-
cy. Postawa taka była charakterystyczna dla
renowacji prowadzonych do połowy wieku XVII
i można ją wiązać z sytuacją TTc7asV/ W sto
lat później czynniki te uległy zmianie, bardziej ekspo-
nowano cel upiększenia poprzez modernizację, zaś
spory wokół podejmowanych rozwiązań miały mniej-
szy wymiar ideologiczny, a bardziej funkcjonalny, es-
tetyczny i finansowy. Wśród istotnych, historycznych
czynników wpływających na decyzję o przebudowie
kościołów, były wszelkie daty jubileuszowe, odnoszą-
ce się do dziejów instytucji np. klasztorów czy kapi-
tuł. Tak więc najistotniejszym elementem była
ciągłość samej instytucji, a nie materialnych ram w
jakich ona funkcjonowała. Te ostatnie zasługiwały
jednak na uwagę i szacunek jako widzialne świadec-
two dawności trwania tych wspólnot.
 
Annotationen