DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Kronika Naukowa
DOI article:Niwińska, Olga: Prometeizm czeczeński - utracone piękno baszt
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0173
168
KROMKA NAUKOWA
ń. N/gwA/ /ur/z i z ^yw6o/g777 ^o/arny/7?
ur/ /)6ńY)g///Ze czoć'ze/7.s/r/w?
historycznym lub archeologiczym, które - jako do-
wód na wielowiekową ciągłość tradycji tego narodu
- zostały w 1944 r. spalone na głównym placu w
Groźnym. W Czeczenii nie ma już muzeów, biblio-
tek, archiwów, również zbiory naukowe zostały
zniszczone. Dlatego też słynne w świecie rosyjskie
muzea wypełnia niewielka cząstka skarbów Kauka-
zu. Zgromadzone fotogramy uzmysławiały, jak głę-
boko sztuka tego rejonu jest zakorzeniona w
starożytności i jak wiele ma wspólnego ze sztuką eu-
ropejską. Ponadto ogólne spojrzenie na tak liczne
obiekty wystawowe, które w całości pochodzą ze
zbiorów Adajewa, mogą być w przyszłości począt-
kiem badań dotyczących proweniencji artystycznej
sztuki i kultury z terenów Czeczeno-Inguszetii (il. 3).
Wróćmy jednak do dwóch zasadniczych części
spotkania. Pierwsza miała charakter monograficzny i
była próbą ogarnięcia problematyki sztuki nachskiej,
a w głównej mierze architektury Wajnachów - Cze-
czenów i Inguszy - mającej za sobą pięć tysięcy lat
tradycji. Początki jej odnaleźć można nawet na tere-
nach Mezopotami i Anatolii. Na terenie Czeczenii
pozostały już tylko resztki pierwotnych murów „cy-
klopowych", które swą formą przypominają później-
sze hetyckie i mykeńskie twierdze. To kultura dużo
starsza od greckiej. Jednolity styl unikalnej na skalę
światową architektury wieżowej ukształtował się ok.
150 r. n.e. Potężne, kilkunastometrowe wieże służące
celom obronnym, strażniczym, sygnalizacyjnym
i komunikacyjnym, były symbolem mocy oraz jed-
ności wspólnoty (il. 4).
Charakterystyczne dla Czeczenii są malowniczo
uformowane zielone przestrzenie z wysoko wypię-
trzającymi się wzgórzami. Na ich szczytach często
umiejscowiano niedostępne grody. Na terenie Cze-
czen Arie (Wielkiej Czeczeńskiej Równiny) baszty
budowano zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz
osad-tak by istniała między nimi komunikacja, sys-
tem „szybkiego reagowania" na ataki wrogich armii.
Specyfiką wież obronnych, jak i domów mieszkal-
nych, był zwężający się ku górze kształt bryły na-
krytej czterospadowym dachem piramidalnym.
Jednak najistotniejszymi detalami architektoniczny-
mi były wbudowywane w nadproża petroglify -
święte kamienie przodków, które według czeczeń-
skiej tradycji, noszą reliefowy zapis dziejów narodu
od czasów Noego (il. 5).
Druga część spotkania opierała się na kontrower-
syjnej dyskusji o kulturze czeczeńskiej w kontekście
dnia dzisiejszego. Niezwykle ciężko było łssie Ada-
jewowi spokojnie relacjonować wojenne akty wan-
dalizmu. Jednak zaznaczył on, że te budowane
na równinach wieże nachskie zostały zniszczone
przez oddziały rosyjskie już w XIX w. W Wąwozie
Arguńskim było ich niegdyś setki. Ocalała zaledwie
4. /Ircń/tuARu^/czup /u-zuOzi/
w/użp /?r/('/7.s'OT/
KROMKA NAUKOWA
ń. N/gwA/ /ur/z i z ^yw6o/g777 ^o/arny/7?
ur/ /)6ńY)g///Ze czoć'ze/7.s/r/w?
historycznym lub archeologiczym, które - jako do-
wód na wielowiekową ciągłość tradycji tego narodu
- zostały w 1944 r. spalone na głównym placu w
Groźnym. W Czeczenii nie ma już muzeów, biblio-
tek, archiwów, również zbiory naukowe zostały
zniszczone. Dlatego też słynne w świecie rosyjskie
muzea wypełnia niewielka cząstka skarbów Kauka-
zu. Zgromadzone fotogramy uzmysławiały, jak głę-
boko sztuka tego rejonu jest zakorzeniona w
starożytności i jak wiele ma wspólnego ze sztuką eu-
ropejską. Ponadto ogólne spojrzenie na tak liczne
obiekty wystawowe, które w całości pochodzą ze
zbiorów Adajewa, mogą być w przyszłości począt-
kiem badań dotyczących proweniencji artystycznej
sztuki i kultury z terenów Czeczeno-Inguszetii (il. 3).
Wróćmy jednak do dwóch zasadniczych części
spotkania. Pierwsza miała charakter monograficzny i
była próbą ogarnięcia problematyki sztuki nachskiej,
a w głównej mierze architektury Wajnachów - Cze-
czenów i Inguszy - mającej za sobą pięć tysięcy lat
tradycji. Początki jej odnaleźć można nawet na tere-
nach Mezopotami i Anatolii. Na terenie Czeczenii
pozostały już tylko resztki pierwotnych murów „cy-
klopowych", które swą formą przypominają później-
sze hetyckie i mykeńskie twierdze. To kultura dużo
starsza od greckiej. Jednolity styl unikalnej na skalę
światową architektury wieżowej ukształtował się ok.
150 r. n.e. Potężne, kilkunastometrowe wieże służące
celom obronnym, strażniczym, sygnalizacyjnym
i komunikacyjnym, były symbolem mocy oraz jed-
ności wspólnoty (il. 4).
Charakterystyczne dla Czeczenii są malowniczo
uformowane zielone przestrzenie z wysoko wypię-
trzającymi się wzgórzami. Na ich szczytach często
umiejscowiano niedostępne grody. Na terenie Cze-
czen Arie (Wielkiej Czeczeńskiej Równiny) baszty
budowano zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz
osad-tak by istniała między nimi komunikacja, sys-
tem „szybkiego reagowania" na ataki wrogich armii.
Specyfiką wież obronnych, jak i domów mieszkal-
nych, był zwężający się ku górze kształt bryły na-
krytej czterospadowym dachem piramidalnym.
Jednak najistotniejszymi detalami architektoniczny-
mi były wbudowywane w nadproża petroglify -
święte kamienie przodków, które według czeczeń-
skiej tradycji, noszą reliefowy zapis dziejów narodu
od czasów Noego (il. 5).
Druga część spotkania opierała się na kontrower-
syjnej dyskusji o kulturze czeczeńskiej w kontekście
dnia dzisiejszego. Niezwykle ciężko było łssie Ada-
jewowi spokojnie relacjonować wojenne akty wan-
dalizmu. Jednak zaznaczył on, że te budowane
na równinach wieże nachskie zostały zniszczone
przez oddziały rosyjskie już w XIX w. W Wąwozie
Arguńskim było ich niegdyś setki. Ocalała zaledwie
4. /Ircń/tuARu^/czup /u-zuOzi/
w/użp /?r/('/7.s'OT/