DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Widacka, Hanna: Szwedzki poczet władców polskich, czyli Tomasz Treter redivivus: =
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0199
SZWEDZKI POCZET WŁADCÓW POLSKICH, CZYLI TOMASZ TRETER RED!VIVUS
191
CRACUS.
N:o
VENDA.
3. Portret Kraka,
z Aerń' Regum Poloniae Icones,
7397, w 7733 71
w Polska Kongars Saga.
R/'ó//otekćv A^ć//Y)ć/ow<r w IKrwzawC
4. 7b/7?<2Yz Poilret Wandy,
77776Jzz'oryf z Ycrń' Regum Poloniae Icones,
7397, wyRćzny w 7 733 7:
w Polska Rongars Saga.
T?7'M7Wcł<2 TVć77^oRoW<2 W Rk7WZL7W7C
W sztokholmskiej edycji dzieła Kołudzkiego szczęśliwie zrezygnowano - bez szkody
dla książki - z powielenia miernych artystycznie miedziorytów Antoniego Swacha z wy-
dania z 1707 r. i nie lepszych pod tym względem anonimowych drzeworytów z wydania
z 1727 r. Czy na przeszkodzie ich zamieszczeniu stanęły względy estetyczne czy technicz-
ne (np. niemożność pozyskania matryc), trudno teraz rozstrzygnąć, lecz materiał ilustra-
cyjny pozyskano w inny sposób. Wykorzystano tu - na zasadzie reedycji - cały, znacznie
wcześniejszy cykł rycin z portretami polskich władców, a ponieważ ten kończył się na
osobie Zygmunta III Wazy, wykonanie reszty wizerunków, sięgających aż do Stanisława
Leszczyńskiego, powierzono Carlowi (Karlowi) Erikowi Bergqvistowi (Bergquistowi),
miedziorytnikowi urodzonemu w Helgesta 13 listopada 1711 r., a zmarłemu w Sztokhol-
mie 3 grudnia 1781 r. Te dwa zespoły sztychów są zresztą tak dalece odrębne stylowo, że
już na pierwszy rzut oka widać, że nie mógł wykonać ich jeden artysta.
Odbity w PoAł<3 Wćwgmis- ÓT/gz/ cykl wizerunków, niesygnowany i wykonany czystym
rylcem, bez śladu trawienia, okazał się-po uważnej autopsji - niczym innym, tylko dziełem
Tomasza Tretera /ccwtzs*, wydanym w Rzymie w 1591 r. i dokładnie zanali-
zowanym przez Tadeusza Chrzanowskiego w jego rzetelnej monografii artysty (1984)7
Rzecz godna podkreślenia, iż autor, podobnie jak wcześniejsi badacze zajmujący się Trete-
rem, znał z autopsji tylko - traktowany dotąd jako unikat - oprawiony w brązową skórkę
^ Tadeusz CHRZANOWSKI, DzżA/Z/icC urą*yącz77u Towu^zu 7/WU7Y7, Warszawa 1984, m. in. s. 163-173.
191
CRACUS.
N:o
VENDA.
3. Portret Kraka,
z Aerń' Regum Poloniae Icones,
7397, w 7733 71
w Polska Kongars Saga.
R/'ó//otekćv A^ć//Y)ć/ow<r w IKrwzawC
4. 7b/7?<2Yz Poilret Wandy,
77776Jzz'oryf z Ycrń' Regum Poloniae Icones,
7397, wyRćzny w 7 733 7:
w Polska Rongars Saga.
T?7'M7Wcł<2 TVć77^oRoW<2 W Rk7WZL7W7C
W sztokholmskiej edycji dzieła Kołudzkiego szczęśliwie zrezygnowano - bez szkody
dla książki - z powielenia miernych artystycznie miedziorytów Antoniego Swacha z wy-
dania z 1707 r. i nie lepszych pod tym względem anonimowych drzeworytów z wydania
z 1727 r. Czy na przeszkodzie ich zamieszczeniu stanęły względy estetyczne czy technicz-
ne (np. niemożność pozyskania matryc), trudno teraz rozstrzygnąć, lecz materiał ilustra-
cyjny pozyskano w inny sposób. Wykorzystano tu - na zasadzie reedycji - cały, znacznie
wcześniejszy cykł rycin z portretami polskich władców, a ponieważ ten kończył się na
osobie Zygmunta III Wazy, wykonanie reszty wizerunków, sięgających aż do Stanisława
Leszczyńskiego, powierzono Carlowi (Karlowi) Erikowi Bergqvistowi (Bergquistowi),
miedziorytnikowi urodzonemu w Helgesta 13 listopada 1711 r., a zmarłemu w Sztokhol-
mie 3 grudnia 1781 r. Te dwa zespoły sztychów są zresztą tak dalece odrębne stylowo, że
już na pierwszy rzut oka widać, że nie mógł wykonać ich jeden artysta.
Odbity w PoAł<3 Wćwgmis- ÓT/gz/ cykl wizerunków, niesygnowany i wykonany czystym
rylcem, bez śladu trawienia, okazał się-po uważnej autopsji - niczym innym, tylko dziełem
Tomasza Tretera /ccwtzs*, wydanym w Rzymie w 1591 r. i dokładnie zanali-
zowanym przez Tadeusza Chrzanowskiego w jego rzetelnej monografii artysty (1984)7
Rzecz godna podkreślenia, iż autor, podobnie jak wcześniejsi badacze zajmujący się Trete-
rem, znał z autopsji tylko - traktowany dotąd jako unikat - oprawiony w brązową skórkę
^ Tadeusz CHRZANOWSKI, DzżA/Z/icC urą*yącz77u Towu^zu 7/WU7Y7, Warszawa 1984, m. in. s. 163-173.