DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Skrodzka, Agnieszka: Wizerunek króla nieszczęśliwego - portret Stanisława Augusta z klepsydrą: =
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0242
234
AGNIESZKA SlCRODZKA
/A Cosu/Y? Azyu, Wytrwałość, 7709; wg;
Ezpu, Iconologia or, Morał..., 0. 00
7 7. Jo/zaw? &w7Ó<3cA, Ob^ep/z ÓVó'W/;
Wytrwałość, 7 790; wg; ór/zzzóuc/z, ó/óóe/;
łconołogie oder ałłegorische..., z/. 295;
IfbzAzrzrtY/, Azó/zo/uAzz ATzroJowa
wiele nowoczesnych czasomierzy waha-
dłowych^, zaś do własnej dyspozycji miał
mały zegarek umieszczony w kłapce u rę-
kawa*^. Na wersji sygnowanej przez Bac-
ciarellego wyraźnie zaznaczono, iż w
klepsydrze przesypała się połowa piasku.
W związku z tym można dopatrywać się tu
analogii do niemal trzydziestoletniego pa-
nowania monarchy, co na przełomie 1792
i 1793 r. stanowiło prawie połowę dotych-
czasowego życia króla liczącego wówczas
60 lat. W ikonografii bowiem klepsydra to
nie tylko figura wanitatywna, ale też sym-
bolicznie ukazane życie ludzkie'^ (ił. 15).
Przedstawiona za oknem góra potwier-
dza zapożyczenie czasomierza od personi-
fikacji Wytrwałości (NsM&dAM) (ił. 16,
17), stanowiącej odmianę D/AgunAug*^.
Gest położenia ręki na zegarze - w ikono-
grafii także gest filozofa*^ (ił. 18) - wiąże
się z czynnością wykonywaną przez ZBM-
czyli z akcją wytrwałego i gorliwe-
go obracania klepsydry w celu zapewnienia
jej regularności, a symbolizowaną przez
trzymanie atrybutu od spodu lub nawet
obiema rękami. Tutaj jednak, położenie
Na ten temat Zuzanna PRÓSZYŃSKA, Zggzzzy Ytazzi-
y/zzwaHzzgz.zAzz, Warszawa 1994.
GOŁĘBIOWSKI, op. cit., s. 206.
^ Daniel DE LA FEUILLE, Heinrich OFFELEN, Dgvz-
yay Et Ezzz/z/gzzzgy Hzzgzgzzzzgy (& zWg&7Y7gs' tzrggs' g/zzy
gg/g/z7*gy HiEgM/ry /Vozvvg//g777 g77/ zzzngzztggs* gzz Ezztzzz, gz7
TOYMgOM, g77 /tzr/zgZZ, g77 4//g777z7777. 0&7'.' E7775/g7?MtBg/lg
Gg777 7lt/7y-lŁ7g777'l'gZ777g Rgy Rgt7'Z7g/7t7Z77g 5*z7zg77 /zZIZZ&zy
dg7" gMZlgTZyg^tgZZ 7177(7 g7gÓ2z/z'g/7S'tg77 5*77777-
577&717 [...], Augspurg 1697, s. 25, nr 7; PICINELLO, op.
cit., s. 184.
U Ripy As\y;'<7z7;2n.$ (Wytrwałość, Ciągłość, Ustawicz-
ność) i Dz/iggTztzzz (Pilność, Gorłiwość) to dwie różne per-
sonifikacje; RIPA, /^o/ogm, op. cit., s. 130, 252.
U Żegłickiego postawiono pomiędzy nimi znak równo-
ści; Arnoif Kazimierz ŻEGLICKI, RzÓ/zot/zggn g77 0 7777'co-
/zBtongo-go/itigzz, t. 1, Varsaviae 1742, s. 687.
Zob. „Portrait of a Philosopher (?)", Girolamo Mazzo-
!a Bedoli, ok. 1550 r., [w:] 77?g Hgg o/*Go7Tggz'o mrd t/zg
CnZTgggZ.' ^7777/77777 P(7777t777g o/"t/7g Y7Atgg77t/7 7777(7 5*gEg77tg-
g77t/z CgzztMziW, Washington 1986, s. 69, nr kat. 12. W tej
konwencji klepsydra to /zozu/ogznzzz YzygzAztzog, który re-
guluje życie mędrca; REAU, op. cit., t. 1, s. 183.
AGNIESZKA SlCRODZKA
/A Cosu/Y? Azyu, Wytrwałość, 7709; wg;
Ezpu, Iconologia or, Morał..., 0. 00
7 7. Jo/zaw? &w7Ó<3cA, Ob^ep/z ÓVó'W/;
Wytrwałość, 7 790; wg; ór/zzzóuc/z, ó/óóe/;
łconołogie oder ałłegorische..., z/. 295;
IfbzAzrzrtY/, Azó/zo/uAzz ATzroJowa
wiele nowoczesnych czasomierzy waha-
dłowych^, zaś do własnej dyspozycji miał
mały zegarek umieszczony w kłapce u rę-
kawa*^. Na wersji sygnowanej przez Bac-
ciarellego wyraźnie zaznaczono, iż w
klepsydrze przesypała się połowa piasku.
W związku z tym można dopatrywać się tu
analogii do niemal trzydziestoletniego pa-
nowania monarchy, co na przełomie 1792
i 1793 r. stanowiło prawie połowę dotych-
czasowego życia króla liczącego wówczas
60 lat. W ikonografii bowiem klepsydra to
nie tylko figura wanitatywna, ale też sym-
bolicznie ukazane życie ludzkie'^ (ił. 15).
Przedstawiona za oknem góra potwier-
dza zapożyczenie czasomierza od personi-
fikacji Wytrwałości (NsM&dAM) (ił. 16,
17), stanowiącej odmianę D/AgunAug*^.
Gest położenia ręki na zegarze - w ikono-
grafii także gest filozofa*^ (ił. 18) - wiąże
się z czynnością wykonywaną przez ZBM-
czyli z akcją wytrwałego i gorliwe-
go obracania klepsydry w celu zapewnienia
jej regularności, a symbolizowaną przez
trzymanie atrybutu od spodu lub nawet
obiema rękami. Tutaj jednak, położenie
Na ten temat Zuzanna PRÓSZYŃSKA, Zggzzzy Ytazzi-
y/zzwaHzzgz.zAzz, Warszawa 1994.
GOŁĘBIOWSKI, op. cit., s. 206.
^ Daniel DE LA FEUILLE, Heinrich OFFELEN, Dgvz-
yay Et Ezzz/z/gzzzgy Hzzgzgzzzzgy (& zWg&7Y7gs' tzrggs' g/zzy
gg/g/z7*gy HiEgM/ry /Vozvvg//g777 g77/ zzzngzztggs* gzz Ezztzzz, gz7
TOYMgOM, g77 /tzr/zgZZ, g77 4//g777z7777. 0&7'.' E7775/g7?MtBg/lg
Gg777 7lt/7y-lŁ7g777'l'gZ777g Rgy Rgt7'Z7g/7t7Z77g 5*z7zg77 /zZIZZ&zy
dg7" gMZlgTZyg^tgZZ 7177(7 g7gÓ2z/z'g/7S'tg77 5*77777-
577&717 [...], Augspurg 1697, s. 25, nr 7; PICINELLO, op.
cit., s. 184.
U Ripy As\y;'<7z7;2n.$ (Wytrwałość, Ciągłość, Ustawicz-
ność) i Dz/iggTztzzz (Pilność, Gorłiwość) to dwie różne per-
sonifikacje; RIPA, /^o/ogm, op. cit., s. 130, 252.
U Żegłickiego postawiono pomiędzy nimi znak równo-
ści; Arnoif Kazimierz ŻEGLICKI, RzÓ/zot/zggn g77 0 7777'co-
/zBtongo-go/itigzz, t. 1, Varsaviae 1742, s. 687.
Zob. „Portrait of a Philosopher (?)", Girolamo Mazzo-
!a Bedoli, ok. 1550 r., [w:] 77?g Hgg o/*Go7Tggz'o mrd t/zg
CnZTgggZ.' ^7777/77777 P(7777t777g o/"t/7g Y7Atgg77t/7 7777(7 5*gEg77tg-
g77t/z CgzztMziW, Washington 1986, s. 69, nr kat. 12. W tej
konwencji klepsydra to /zozu/ogznzzz YzygzAztzog, który re-
guluje życie mędrca; REAU, op. cit., t. 1, s. 183.