DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Miziołek, Jerzy: Wniebowstąpienie Chrystusa Henryka H. Siemiradzkiego w kościele przy via San Sebastianello w Rzymie: kilka uwag o Zgromadzeniu Zmartwychwstańców i Mikołaju Gogolu =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0258
250
JERZY MlZlOŁEK
w Moskwie (m.in. (2w<2f77 7W łHTczgrzg/, 1879)^ i w kościełe Zgroma-
dzenia Zmartwychwstańców w Rzymie przy via San SebastianeHo, nieopodal schodów
Hiszpańskich. jest obrazem wysokiej kiasy, znakomicie zachowanym
(w przeciwieństwie do moskiewskich fresków), datowanym i sygnowanym: 77. &'67mr<2<7z-
77 - /?cw7<2 7(897 (il. 1-2). Dzieło to jest niezwykłe przynajmniej z dwóch powodów: jest
interesującą adaptacją słynnego 79-z6wmm677m RmAłmgc Rafaela Santi, przechowywa-
nego w Pinakotece Watykańskiej^ oraz przedstawia jako jednego ze świadków Wniebo-
wstąpienia apostoła o rysach Mikołaja Gogoia, czego dotąd zupełnie nie zauważono^.
Z/?;mYtąpc//rnsmńey w 77 ąp////^ / BT77^ńr7msY^/7m/77^ Xm//7
Zgromadzenie Zmailwychwstańców zostało założone przez emigrantów z Polski -
Bogdana Jańskiego, Hieronima Kajsiewicza i Piotra Semenenkę. Jego pierwszym genera-
łem w latach 1842-1845 był Semenenko, który po Kajsiewiczu i Józefie Hubę pełnił po-
nownie tę funkcję w latach ! 873-1886k Po okresie tułaczki i poszukiwań swego miejsca
w Rzymie dopiero w latach 80. XIX w. Zmartwychwstańcy doczekali się własnego kościoła.
Jego budowę rozpoczęto w 1883 i ukończono, jeszcze za życia Semenenki, w 1885 r.,
kiedy został on uroczyście konsekrowany. Ta niewielka, jednonawowa świątynia
w stylu neoromańsko-bizantyjskim została ozdobiona witrażami, obrazami i rzeźbami,
wykonanymi głównie przez artystów polskich działających w Rzymie, m.in. przez Piusa
Welońskiego, Wiktora Brodzkiego i Józefa Unierzyskiego^. Nie udało się dotąd ustalić, czy
to Semenenko, czy dopiero Waierian Przewłocki, generał zakonu w latach 1886-1895, za-
mówił omawiane płótno u Siemiradzkiego. Kontakty między Semenenką a Siemiradzkim,
który osiadł na stałe w Rzymie w 1872 r., udokumentowane są przynajmniej od 1880 r.;
27 listopada tegoż roku zmartwychwstaniec przesłał artyście wiersz Mikołaja Bołoz An-
toniewicza, napisany ku jego czci, opublikowany w jednym z polskich czasopism. Odpo-
wiadając malarz napisał: TCo/zy^/uw? ze .spo.SYtó/to.ść'/, r/óy, /ą(z/?/'e z yor/zię^owm?7T77? ze
/<YS'7Yu7e /77zas2(/7?y 7777 wierszyrzez R 47?m77/ewieże, wierzyć Cz<NgY7<2r?(Y7?M TWT/bswowi
eczMcie gfęóołiego ^zece77łr7 7 szczere/ życz/iwo.ści, z /ek/'777 yozo.s2e/'ę <7/e Niego i <riie
pomimo kitku prób nigdy nie udało mi się jej zwiedzić ani zobaczyć dzieła Siemiradzkiego. Niniejszym pragnę podzię-
kować sekretariatowi kościoła za użyczenie kołorowego zdjęcia obrazu i praw do jego zreprodukowania.
4 Paweł KLIMÓW, „Henryka Siemiradzkiego szkice malowideł dia soboru Chrystusa Zbawiciela w Moskwie",
RAforA' Ształz'", LV:1993, nr !, s. 63-73. Inne zobrazowane tu sceny chrystologiczne to: C/mzasT C^ysżMya i lL/'nz<7
C/zzyyfuya <7o Turozo/Aiy; z powodu wilgoci najlepiej zachowane freski zostały wycięte ze ścian i złożone do skrzyń,
najlepsze o nich wyobrażenie dają szkice przechowywane w Petersburgu.
^ Na temat recepcji tego dzieła w polskiej kulturze artystycznej i jego adaptacji w wydaniu Siemiradzkiego piszę w
artykule: „H programma della chiesa degli Scolopi a Cracovia. Sulla presenza della Trasf gurazione di Raffaello nella
cultura artistica polacca", [w:] /łuroż = 7łuz*occo [tom specjalny, włoska edycja ], Warszawa 2005, s. 191-238.
^ Obraz reprodukują: LEWANDOWSKI, op. cit., 1911, il. na s. 93. Antonio Federico CAIOLA, „Resurrezione di
Nostro Signore Gesu Cristo", [w:] Ro/na yac/Y?, Roma 1996, s. 23-25. O moim odkryciu wspomniałem [w:] MIZIO-
ŁEK, /zzyyzrac/g Aó&zezTzzzo/łzoryłze..., s. 226-227.
^ Zgromadzenie zostało powołane do życia w 1836 r. w Paryżu, ale dopiero w 1888 r. zostało oficjalnie zatwierdzone
przez Kościół, z czasem domy Zgromadzenia powstały w Ki*akowie, Wiedniu, Londynie i w USA; przy kościele na Via
San SebastianeHo rezyduje generał Zgromadzenia, zob. Paweł SMOLIKOWSK1, RAłona 2gro77?a<7zg7?;'n Z/7?a7Yuy(77-
wsża/Aa AuARggo, Rzym 1893; Czesław RYSZKA, (WńyyTmzn wze/RAć. Gpowmyć o Rog^azzAJa/Ałzaz
-za/ożycze/iz Zg7*0777az7zg7?z'a Z/złarTwyc/n-wtazigów, Kraków 1999. Zarówno Jański, Kajsiewicz, jak i Semenenko byli
gruntownie wykształceni, ponadto pozostawili po sobie ogromną liczbę listów, traktatów i innych tekstów teologicz-
nych.
s CAIOLA, op. cit., s. 23-25.
JERZY MlZlOŁEK
w Moskwie (m.in. (2w<2f77 7W łHTczgrzg/, 1879)^ i w kościełe Zgroma-
dzenia Zmartwychwstańców w Rzymie przy via San SebastianeHo, nieopodal schodów
Hiszpańskich. jest obrazem wysokiej kiasy, znakomicie zachowanym
(w przeciwieństwie do moskiewskich fresków), datowanym i sygnowanym: 77. &'67mr<2<7z-
77 - /?cw7<2 7(897 (il. 1-2). Dzieło to jest niezwykłe przynajmniej z dwóch powodów: jest
interesującą adaptacją słynnego 79-z6wmm677m RmAłmgc Rafaela Santi, przechowywa-
nego w Pinakotece Watykańskiej^ oraz przedstawia jako jednego ze świadków Wniebo-
wstąpienia apostoła o rysach Mikołaja Gogoia, czego dotąd zupełnie nie zauważono^.
Z/?;mYtąpc//rnsmńey w 77 ąp////^ / BT77^ńr7msY^/7m/77^ Xm//7
Zgromadzenie Zmailwychwstańców zostało założone przez emigrantów z Polski -
Bogdana Jańskiego, Hieronima Kajsiewicza i Piotra Semenenkę. Jego pierwszym genera-
łem w latach 1842-1845 był Semenenko, który po Kajsiewiczu i Józefie Hubę pełnił po-
nownie tę funkcję w latach ! 873-1886k Po okresie tułaczki i poszukiwań swego miejsca
w Rzymie dopiero w latach 80. XIX w. Zmartwychwstańcy doczekali się własnego kościoła.
Jego budowę rozpoczęto w 1883 i ukończono, jeszcze za życia Semenenki, w 1885 r.,
kiedy został on uroczyście konsekrowany. Ta niewielka, jednonawowa świątynia
w stylu neoromańsko-bizantyjskim została ozdobiona witrażami, obrazami i rzeźbami,
wykonanymi głównie przez artystów polskich działających w Rzymie, m.in. przez Piusa
Welońskiego, Wiktora Brodzkiego i Józefa Unierzyskiego^. Nie udało się dotąd ustalić, czy
to Semenenko, czy dopiero Waierian Przewłocki, generał zakonu w latach 1886-1895, za-
mówił omawiane płótno u Siemiradzkiego. Kontakty między Semenenką a Siemiradzkim,
który osiadł na stałe w Rzymie w 1872 r., udokumentowane są przynajmniej od 1880 r.;
27 listopada tegoż roku zmartwychwstaniec przesłał artyście wiersz Mikołaja Bołoz An-
toniewicza, napisany ku jego czci, opublikowany w jednym z polskich czasopism. Odpo-
wiadając malarz napisał: TCo/zy^/uw? ze .spo.SYtó/to.ść'/, r/óy, /ą(z/?/'e z yor/zię^owm?7T77? ze
/<YS'7Yu7e /77zas2(/7?y 7777 wierszyrzez R 47?m77/ewieże, wierzyć Cz<NgY7<2r?(Y7?M TWT/bswowi
eczMcie gfęóołiego ^zece77łr7 7 szczere/ życz/iwo.ści, z /ek/'777 yozo.s2e/'ę <7/e Niego i <riie
pomimo kitku prób nigdy nie udało mi się jej zwiedzić ani zobaczyć dzieła Siemiradzkiego. Niniejszym pragnę podzię-
kować sekretariatowi kościoła za użyczenie kołorowego zdjęcia obrazu i praw do jego zreprodukowania.
4 Paweł KLIMÓW, „Henryka Siemiradzkiego szkice malowideł dia soboru Chrystusa Zbawiciela w Moskwie",
RAforA' Ształz'", LV:1993, nr !, s. 63-73. Inne zobrazowane tu sceny chrystologiczne to: C/mzasT C^ysżMya i lL/'nz<7
C/zzyyfuya <7o Turozo/Aiy; z powodu wilgoci najlepiej zachowane freski zostały wycięte ze ścian i złożone do skrzyń,
najlepsze o nich wyobrażenie dają szkice przechowywane w Petersburgu.
^ Na temat recepcji tego dzieła w polskiej kulturze artystycznej i jego adaptacji w wydaniu Siemiradzkiego piszę w
artykule: „H programma della chiesa degli Scolopi a Cracovia. Sulla presenza della Trasf gurazione di Raffaello nella
cultura artistica polacca", [w:] /łuroż = 7łuz*occo [tom specjalny, włoska edycja ], Warszawa 2005, s. 191-238.
^ Obraz reprodukują: LEWANDOWSKI, op. cit., 1911, il. na s. 93. Antonio Federico CAIOLA, „Resurrezione di
Nostro Signore Gesu Cristo", [w:] Ro/na yac/Y?, Roma 1996, s. 23-25. O moim odkryciu wspomniałem [w:] MIZIO-
ŁEK, /zzyyzrac/g Aó&zezTzzzo/łzoryłze..., s. 226-227.
^ Zgromadzenie zostało powołane do życia w 1836 r. w Paryżu, ale dopiero w 1888 r. zostało oficjalnie zatwierdzone
przez Kościół, z czasem domy Zgromadzenia powstały w Ki*akowie, Wiedniu, Londynie i w USA; przy kościele na Via
San SebastianeHo rezyduje generał Zgromadzenia, zob. Paweł SMOLIKOWSK1, RAłona 2gro77?a<7zg7?;'n Z/7?a7Yuy(77-
wsża/Aa AuARggo, Rzym 1893; Czesław RYSZKA, (WńyyTmzn wze/RAć. Gpowmyć o Rog^azzAJa/Ałzaz
-za/ożycze/iz Zg7*0777az7zg7?z'a Z/złarTwyc/n-wtazigów, Kraków 1999. Zarówno Jański, Kajsiewicz, jak i Semenenko byli
gruntownie wykształceni, ponadto pozostawili po sobie ogromną liczbę listów, traktatów i innych tekstów teologicz-
nych.
s CAIOLA, op. cit., s. 23-25.