DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Dec, Małgorzata: Irena Pokrzywnicka - życie i twórczość: =
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0297
IRENA PoKRZYWNICKA - ŻYCIE I TWÓRCZOŚĆ
289
7. Toast, o A. 7920,
ałware/a, gw<2Yz, pryńcy rep;i wg
K^/a/og; Aukcja Malarstwa. Dom
Aukcyjny Polswiss Art...,yozyc/'<3 29
rytmicznie płynne, uproszczone linie włosów. Najciekawsze wydaje sięjednak stylizowa-
ne ujęcie oczu, najczęściej jako dwu wąskich szczelin pozbawionych tęczówek i rzęs,
przywodzących na myśl „słodycz" wczesnego renesansu, jak na przykład w obrazie 7o-
czy z przymkniętymi powiekami, jak w obrazie Taka stylizacja oczu,
pozbawiająca postaci indywidualności, obecna była również w twórczości Eugeniusza
Żaka, Wacława Borowskiego, a także w rzeźbach Henryka Kuny.
Stylizacji kształtu towarzyszyła stylizacja ruchu. Ruchy proste i naturalne są nieznane
postaciom Ireny Pokrzywnickiej, przechylanie głowy, zawsze było wymyślne, kokieteryj-
ne i wykwintne. Postaci te nie „chodzą", tylko rytmicznie „stąpają" na koniuszkach pal-
ców w tanecznym kroku. Artystka często ustawiała je w lekkim kontrapoście, na wzór
klasycznych rzeźb antycznych (7b<zsź).
Trudno jest analizować kolorystykę obrazów z wczesnej fazy przynależności artystki
do „Rytmu", ponieważ zachowały się głównie w formie czarno-białych reprodukcji. Zna-
na jest jedynie kolorowa reprodukcja obrazu 7b<2W, na podstawie której, a także analizując
prace pozostałych rytmistów można stwierdzić, za Mieczysławem Wallisem, że „barwy
przestają być znakami służącymi do rozpoznawania przedmiotów, stają się jedynie czyn-
nikami harmonii dekoracyjnej obrazu"^, gdzie postaci odrywają się od jednostajnego,
neutralnego tła, a „masy kształtów - jak pisał Stanisław Woźnicki - zaczynają działać nie
tylko jako objętości, lecz także jako szerokie, określone plamy barwne. Powstają przez
to możliwości zadań dekoracyjnych"^. Artystka troszczyła się o równowagę subtelnych
^ Zob. Katalog: /tałc/a Ma/a/^twa. Dow Ztałcy/ąy PońwzA ńrt 7 warca 2997 n, pod red. Ireny KOSSOWSKIEJ,
Łukasza KOSSOWSKIEGO, Warszawa 2001.
^ „Wystawa 'Rytm' w Tow. Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie", Ata'af R. 17:1922, nr 40, s. 5.
4°WALLIS, op. cit., s. 114.
^ Stanisław WOŹNICKI, „Od malowniczośći do linearyzmu. ('Sztuka' i 'Rytm')", Po/aJmo R. 3:1924/1925, nr 1,
s. 9.
289
7. Toast, o A. 7920,
ałware/a, gw<2Yz, pryńcy rep;i wg
K^/a/og; Aukcja Malarstwa. Dom
Aukcyjny Polswiss Art...,yozyc/'<3 29
rytmicznie płynne, uproszczone linie włosów. Najciekawsze wydaje sięjednak stylizowa-
ne ujęcie oczu, najczęściej jako dwu wąskich szczelin pozbawionych tęczówek i rzęs,
przywodzących na myśl „słodycz" wczesnego renesansu, jak na przykład w obrazie 7o-
czy z przymkniętymi powiekami, jak w obrazie Taka stylizacja oczu,
pozbawiająca postaci indywidualności, obecna była również w twórczości Eugeniusza
Żaka, Wacława Borowskiego, a także w rzeźbach Henryka Kuny.
Stylizacji kształtu towarzyszyła stylizacja ruchu. Ruchy proste i naturalne są nieznane
postaciom Ireny Pokrzywnickiej, przechylanie głowy, zawsze było wymyślne, kokieteryj-
ne i wykwintne. Postaci te nie „chodzą", tylko rytmicznie „stąpają" na koniuszkach pal-
ców w tanecznym kroku. Artystka często ustawiała je w lekkim kontrapoście, na wzór
klasycznych rzeźb antycznych (7b<zsź).
Trudno jest analizować kolorystykę obrazów z wczesnej fazy przynależności artystki
do „Rytmu", ponieważ zachowały się głównie w formie czarno-białych reprodukcji. Zna-
na jest jedynie kolorowa reprodukcja obrazu 7b<2W, na podstawie której, a także analizując
prace pozostałych rytmistów można stwierdzić, za Mieczysławem Wallisem, że „barwy
przestają być znakami służącymi do rozpoznawania przedmiotów, stają się jedynie czyn-
nikami harmonii dekoracyjnej obrazu"^, gdzie postaci odrywają się od jednostajnego,
neutralnego tła, a „masy kształtów - jak pisał Stanisław Woźnicki - zaczynają działać nie
tylko jako objętości, lecz także jako szerokie, określone plamy barwne. Powstają przez
to możliwości zadań dekoracyjnych"^. Artystka troszczyła się o równowagę subtelnych
^ Zob. Katalog: /tałc/a Ma/a/^twa. Dow Ztałcy/ąy PońwzA ńrt 7 warca 2997 n, pod red. Ireny KOSSOWSKIEJ,
Łukasza KOSSOWSKIEGO, Warszawa 2001.
^ „Wystawa 'Rytm' w Tow. Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie", Ata'af R. 17:1922, nr 40, s. 5.
4°WALLIS, op. cit., s. 114.
^ Stanisław WOŹNICKI, „Od malowniczośći do linearyzmu. ('Sztuka' i 'Rytm')", Po/aJmo R. 3:1924/1925, nr 1,
s. 9.